Carla odrabia lekcje z biologii
🔞 KLIKNIJ TUTAJ, ABY UZYSKAĆ WIĘCEJ INFORMACJI 👈🏻👈🏻👈🏻
Carla odrabia lekcje z biologii
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA
im. prof. Stanisława Tarnowskiego
w Tarnobrzegu
WYDZIAŁ NAUK SPOŁECZNYCH I HUMANISTYCZNYCH
STUDIA PODYPLOMOWE
KIERUNEK: EDUKACJA I TERAPIA DZIECI AUTYSTYCZNYCH, W TYM Z ZESPOŁEM ASPERGERA
ROZWÓJ SYSTEMU DOTYKOWEGO U DZIECKA
Z ZABURZENIAMI AUTYSTYCZNYMI
Monika Białek
Nr karty słuchacza 189
Pracę przyjmuję Praca końcowa napisana
pod kierunkiem
..............................................
data i podpis promotora dr Anny Adamczyk
Tarnobrzeg 2017
SPIS TREŚCI
WSTĘP 3
ROZDZIAŁ I DZIECKO Z AUTYZMEM 4
1.1 Pojęcie Autyzmu 4
1.2 Charakterystyka zaburzeń autystycznych 5
1.3 Przyczyny zaburzeń autystycznych. 11
1.4 Diagnozowanie zaburzeń autystycznych 15
1.5 Integracja sensoryczna 18
ROZDZIAŁ II METODOLOGIA BADAŃ WŁASNYCH 24
2.1. Cel i przedmiot badań 24
2.2. Problemy i hipotezy badawcze. 25
2.3 Metoda badawcza 26
2.4.Charakterystyka terenu badań. 28
2.5.Charakterystyka badanego dziecka 28
ROZDZIAŁ III ANALIZA PRZYPADKU – DZIECKO Z NADWRAŻLIWOŚCIĄ DOTYKOWĄ 29
3.1 Informacje ogólne i opis środowiska rodzinnego 29
3.2.Diagnoza 30
3.3 Aktualne funkcjonowanie 31
3.4 Ocena funkcjonowania systemu dotykowego. 32
3.5 Zasady terapii systemu dotykowego 34
3.6 Ćwiczenia stymulujące układ dotykowy 35
ZAKOŃCZENIE 36
BIBLIOGRAFIA 37
SPIS TABEL 38
WSTĘP
Autyzm nie jest choroba, ale innym sposobem myślenia i spostrzegania świata. Jest to całościowe zaburzenie rozwoju dziecka. Oznacza to, że u dotkniętych nim dzieci obserwuje się objawy nieprawidłowego funkcjonowania we wszystkich obszarach rozwoju. Pierwsze symptomy autyzmu pojawiają się bardzo wcześnie, często już u kilkunastomiesięcznych niemowląt, ale zawsze są widoczne przed ukończeniem przez dziecko 3 roku życia. Choć autyzm można zdiagnozować już
u bardzo małych dzieci, to często diagnozuje się go również u nastolatków, a nawet osób dorosłych. Nie leczony może prowadzić do bardzo głębokich zaburzeń funkcjonowania w późniejszym wieku. Warto pamiętać, że zaburzenia autystyczne mają bardzo zróżnicowany charakter, nie tworzą jednolitego obrazu co do symptomatologii i głębokości zaburzeń. Autyzm jest zaliczany do Globalnych Zaburzeń Rozwoju i nie powinien być mylony z autyzmem w schizofrenii, charakteryzującym się przeniesieniem aktywności poza rzeczywistość zewnętrzną, ucieczkę w świat wyobraźni.
W I rozdziale dokonałam przeglądu literatury na temat autyzmu. Analiza literatury pozwala stwierdzić, że zainteresowanie tym zagadnieniem zaznacza się od dawna. Problem ten porusza także wielu współczesnych autorów, którzy w swoich dziełach opisują metody i formy pomocy dzieciom o profilu autystycznym. Wskazują terapie dające ich zdaniem najlepsze efekty oraz opisują możliwie jak najdokładniej ich przebiegu. W rozdziel II z kolei zajęto się głębszym uzasadnieniem podjętych badań, opisano ich przedmiot, cele oraz problemy. Dokonano także prezentacji metod, technik i narzędzi badawczych, które wykorzystano, aby zebrać potrzebne dane. Dokładnie scharakteryzowano również teren badań oraz grupę badawczą. W rozdziale III rozdziale ujęłam wyniki mojej obserwacji. Niniejsza praca wyjaśnia pojęcie "nadwrażliwości dotykowej", przyczyny jej powstawania i przybliża charakterystyczne cechy zachowań dziecka autyzmem . Próbuje odpowiedzieć na pytanie: Jak pomóc dziecku
z nadwrażliwością dotykową?
ROZDZIAŁ I
DZIECKO Z AUTYZMEM
1.1 Pojęcie Autyzmu
Autyzm uważa się za jeden z najcięższych zaburzeń rozwoju. Podążając za współczesną wiedzą i dzięki badaniom C. Delacato, zaliczany jest on do problemów
o podłożu neurobiologicznym. Mając na uwadze zainteresowanie, jakie budzi, pozostaje on nadal relatywnie słabo poznany. Tajemnicze określenia odwołujące się do świata baśni i magii opisujące dzieci z autyzmem, jako osoby zamknięte we własnym świecie oraz zaczarowane przez wróżki do niedawna były jeszcze odzwierciedleniem naszej wiedzy na temat autyzmu . W tych baśniach często spotykany jest opis dziecka, które na początku rozwijało się prawidłowo, jednak później zostało „odmienione” lub „zabrane” przez wróżkę. W jednej ze swoich książek Lucyna Bobkowicz – Lewartowska przytacza opowieść ludową, w której przedstawia dzieci, które nie miały poczucia niebezpieczeństwa i nie kontaktowały się
z otaczającymi ich ludźmi.
We współczesnej literaturze również możemy odnaleźć opisy bohaterów, którzy posiadają cechu podobne do spotykanych w autyzmie m.in.: G. Grassa.
Sam termin autyzm (z języka greckiego autos – sam) wprowadził już w 1911 roku E. Bleurera. Zdefiniował go jako jeden z objawów schizofrenii. Zamknięcie się przez człowieka we własnym świecie oraz rozluźnienie logicznego myślenia.
Natomiast już nieco później bo w 1943 roku Leo Kanner austriacki pediatra, wprowadził autyzm do osobnej kategorii diagnostycznej. Warto podkreślić iż uczynił to jako pierwszy. Trudno zgodzić się z powyższymi definicjami autyzmu przy obecnym stanie wiedzy na ten temat. Daje jednak nam to obraz wszelkich kontrowersji, które związane były z definiowaniem tego zaburzenia. Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne opracowało system klasyfikacji zaburzeń umysłowych
czyli DSM – I i DSM – II, zgodnie z koncepcją Bleurera gdzie charakteryzowano autyzm jako postać schizofrenii dziecięcej. Następnie w 1980 w DSM – III wprowadzono termin – całościowe zaburzenie rozwoju, gdzie odniesiono się do koncepcji Carla Delacato. Uwzględniono w nim charakter zaburzeń funkcji psychicznych takich jak: motoryka, uwaga, percepcja oraz zdolności społeczne i ich rozwój.
Obecnie jednak obowiązuje w DSM-V i ICD-10. Główne zmiany dotyczące autyzmu w nowych wersjach klasyfikacji to:
• Zastąpienie pojęcia całościowe zaburzenia rozwoju, pojęciem spektrum autyzmu. Obecnie poszczególne „rodzaje” autyzmu podzielone są ze względu na natężenie symptomów (skala L1 do L3) a nie są oddzielnymi zaburzeniami do diagnozowania. Taki podział w klasyfikacji lepiej oddaje stan wiedzy
o autyzmie i traktowanie go jako spektrum zaburzeń.
• Całkowite usunięcie dziecięcych zaburzeń dezintegracyjnych oraz zespołu Retta z klasyfikacji.
• Złączenie dwóch grup objawów z triady zaburzeń – interakcji oraz porozumiewania się w 1 grupę nazwaną: komunikacja społeczna i interakcja.
• Usunięcie zapisu o tym, że objawy muszą pojawić się przed 3 rokiem życia na rzecz zapisu, że pojawiają się we wczesnym dzieciństwie.
1.2 Charakterystyka zaburzeń autystycznych
Autyzm to zaburzenie o złożonej etiologii. Wciąż nie wiadomo jak dochodzi do jego powstania. W tym procesie duże znaczenia mają dysfunkcje mózgowe, jednak nie udało się jednoznacznie określić mechanizmów leżących u ich podłoża.
Pisząc o przyczynach i kontrowersjach związanych z przyczynami autyzmu należy wspomnieć o teorii wskakującej na rolę rodziców w tym procesie. W teorii tej szczególności matkom zarzucano chłód emocjonalny i niezdolność do okazywania uczuć. Poglądy te były bardzo popularne w latach pięćdziesiątych XX wieku.
Chciałabym w tym podrozdziale przedstawić wybrane cechy dzieci autystycznych, które moim zdaniem są najważniejszymi oznakami tego zaburzenia.
• Rozwój społeczny
U osoby autystycznej większość umiejętności społecznych musi zostać nauczona, gdyż nie wszystkie zachowania społeczne są intuicyjne. Kontakty społeczne wymagają komunikacji na wielu różnych poziomach i gdy te „wiadomości” zostaną źle zrozumiane, u dziecka autystycznego wystąpią trudności podczas kojarzenia faktów i interpretacji różnych sytuacji społecznych. We wczesnych fazach rozwoju dzieci często zachowują się w sposób mający na celu zwrócenie uwagi, po czym następuje interakcja. Dzieci autystyczne mają problemy z zadaniami wymagającymi podziału uwagi, zakładającymi rozumienie, co może myśleć inna osoba. To umiejętność niezmiernie ważna podczas nauki i podkreśla ona jeden z głównych obszarów problemów edukacyjnych.
Zaburzenia zdolności społecznych bywają widoczne bardzo wcześnie. Już w pierwszych miesiącach życia wiele zachowań dziecka świadczy o jego wrażliwości na bodźce społeczne oraz zdolności emitowania sygnałów o znaczeniu społecznym. U niektórych dzieci z autyzmem zaburzenia zdolności nawiązywania kontaktu można zaobserwować już przed ukończeniem przez nie sześciu miesięcy.
Dziecko autystyczne ma specyficzne zachowania społeczne, zostały one opisane przez Leo Kannera i Leona Eisenbergiema należą do nich:
• brak reakcji na ludzi,
• brak uwagi kierowanej na ludzi,
• traktowanie części ciała człowieka jako oddzielnych przedmiotów,
• brak kontaktu wzrokowego,
• traktowanie ludzi, jakby byli przedmiotami nieożywionymi,
• brak zachowania adekwatnego do norm kulturowych,
• uwaga kierowana na inne społeczne aspekty ludzi,
• brak świadomości uczuć innych osób,
• brak opanowania „savoir – vivre”.
• Komunikacja
Jakość komunikacji werbalnej i języka, które napotykamy u dzieci autystycznych są jednoznaczne z zasięgiem ich zaburzeń. Niektóre dzieci maja bardzo dobrze rozwinięty zasób słów, lecz użycie języka w sytuacjach społecznych jest na niskim poziomie.
Tabela 1. Podstawowe deficyty językowe w komunikowaniu się.
Deficyty ilościowe Deficyty jakościowe Deficyty w pragmatycznym użyciu języka
Brak mowy
-Z brakiem gestykulacji
-Z elementarną gestykulacją
Opóźnienie w mowie
-krótkie (miesięczne)
-długotrwałe (wieloletnie)
Ograniczona mowa
-tylko łańcuch: bodziec – reakcja
-bardziej zaawansowane, lecz ograniczone posługiwanie się mową
Echolalia
-Natychmiastowa
-Opóźniona
Odwracanie zaimków
Neologizmy
Metaforyczne użycia języka
Nieodpowiednie uwagi
Język stereotypowy
Defekty w artykułowaniu Niezdolność do naprzemiennego wysławiania się
Brak komunikowania się w stosunku do dorosłych
Brak komunikowania się w stosunku do rówieśników
Niezdolność do symbolicznego użycia przedmiotów
Słabe używanie prozodii dla wyrażania zamiaru
Słabe wykorzystanie bodźców wzrokowo – twarzowych dla metakomunikacji
Źródło: L. Bobkiewicz - Lewartowska, Autyzm dziecięcy, zagadnienia diagnozy i terapii, Kraków 2005. s. 58
W powyższej tabeli ukazane zostały podstawowe deficyty językowe
w komunikowaniu się dzieci autystycznych. Autyzm jest zaburzeniem, które może się przyczynić do braku rozwinięcia mowy u dziecka. Jeśli natomiast w jakimś stopniu dziecko umie się porozumieć, to ta mowa może być w znacznym stopniu zaburzona. Częstym zjawiskiem jest echolalia. Dotyczy ona powtarzania przez dziecko tych samych słów, które usłyszało od rodziców bądź z reklam. Może to nastąpić zaraz po usłyszeniu konkretnych słów, bądź wyrażeń, a może wystąpić np. po miesiącu. Echolalia jest normalnym procesem występującym u zdrowych dzieci do ok. 3 roku życia jednak po tym czasie jest już zaliczana do nieprawidłowości autystycznych. Dzieci autystyczne pomimo braku umiejętności odczytywania metafor często posługują się nimi. Dodatkowo posługują się neologizmami, czyli wyrazami nowo powstałymi (wymyślonymi w tym przypadku przez dziecko autystyczne). Charakterystyczne jest także zamienne stosowanie zaimka, często mówią „ty” mając na myśli siebie. Ogólnie rzecz biorąc mowa i język jakim posługują się dzieci jest nieprawidłowa i zaburzona. Dzieci dziwnie intonują w czasie rozmowy, a ich mowa ma charakter monotonny i mechaniczny. Samo słownictwo jest sprawą indywidualną dla każdego dziecka. Jedno może nie mieć problemów z mową, a drugie zamiast słów może używać znaków lub w ogóle nie próbować się komunikować. U dzieci autystycznych obserwuje się również trudności na gruncie używania mowy odpowiednio do kontekstu społecznego.
Według Lewartowskiej możemy stwierdzić, że rozwój mowy u osób autystycznych cechuje: opóźnienie, regres, zahamowanie, zaburzenie lub niewykształcenie. Dodatkowo badania epidemiologiczne wykazują, iż połowa osób autystycznych nie potrafi się komunikować w jasny i zrozumiały dla społeczeństwa sposób lub też nie mówi wcale.
W pracy z dziećmi autystycznymi, które nie mówią lub mają znaczne problemy z językiem ważne jest zastosowanie symboli lub obrazków. Dzieci uczą się poprzez wskazywanie na rysunki wyrażania swoich potrzeb, pełnią one również rolę pewnego rodzaju planu, który dziecko musi wykonać w ciągu dnia. Dzięki temu dziecko pozbywa się niepewności, która wywodzi się z braku rozumienia werbalnego. Wpływa to dodatnio na pozytywne zachowania jednostki i brak zachowań agresywnych.
• Rozwój poznawczy
Istnieje pewna koncepcja, która mówi o biologicznie uwarunkowanym specyficznym deficycie Centralnego Układu Nerwowego, który trwale upośledza procesy poznawcze w autyzmie. Deficyt ten dotyczy niezdolności do myślenia lub wyobrażania sobie stanu umysłu innej osoby. U osób autystycznych znacznie zaburzona jest uwaga. Osoby autystyczne mogą nie mieć zdolności szybkiego przenoszenia uwagi z jednego bodźca na inny, a to jest niezbędne w sytuacjach społecznych. Te bodźce, o których mowa są dość złożone, kompleksowe, zmienne
i nieprzewidywalne. Przetwarzanie informacji związanych z nimi może sprawiać trudności dziecku. Natomiast to powoduje problemy z koncentrowaniem uwagi. Kolejnym rodzajem trudności u dzieci jest problem z przenoszeniem uwagi z osoby na przedmiot lub wydarzenie, a także tworzenie wspólnego pola uwagi, ukierunkowania uwagi innej osoby na określony obiekt w celu dzielenia z nią zainteresowania tym obiektem oraz śledzenia, na czym skupia uwagę inna osoba.
• Rozwój motoryczny
Rozwój ruchu u dzieci autystycznych rzadko staje się przedmiotem badań. Dzieje się tak, ponieważ dzieci te sprawia zwykle wrażenie sprawnych ruchowo. Tak naprawdę o ich motoryce nie wiemy zbyt wiele, zakłada się jednak, iż przebiega ona
w miarę prawidłowo, bez znacznych zaburzeń. Prawdą jest, że rozwój motoryczny osoby autystycznej jest dość zróżnicowany. Co prawda większość dzieci rozwija się prawidłowo, jednak część przejawia pewne dysfunkcje.
U dzieci autystycznych szczególną rolę zajmuje rozwój motoryczny. Dzieci mogą wykształcić dziwaczną postawę ciała, a ich krok może być niezdarny, często chodzą na palcach, co związane jest z podłożem neurologicznym. Dodatkowo mogą mieć słabo rozwinięte mięśnie, a co za tym idzie mogą nie wykonywać zbyt często ruchów wymagających chociażby ubrania się. Dzieci takie przeważnie ukazują postawę bierną. Nie angażują się w zabawy fizyczne i zajęcia wychowania fizycznego. Istnieje jednak grupa dzieci, które potrafią być bardzo aktywne, przejawiają one pewne zachowania z grupy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD). Ich cechą charakterystyczną jest wzmożona aktywność wyrażająca się niekontrolowanymi ruchami. Z ruchów tych wynika duży problem z kontrolą motoryczną.
Tabela 2 Zaburzenia widoczne w zachowaniu małych dzieci z autyzmem.
Interakcje społeczne Komunikacja Ograniczone, sztywne wzorce zachowania i zainteresowań
• Ograniczone zdolności naśladowania • Opóźnienie lub brak rozwoju mowy • Stereotypie ruchowe/przybieranie niezwykłych póz
• Brak kontaktu wzrokowego lub ograniczony kontakt wzrokowy • Rzadkie wykorzystywanie gestykulacji do komunikowania się • Niewłaściwy sposób wykorzystania przedmiotów/nietypowa zabawa
• Ignorowanie innych osób lub słabe reagowanie na ich obecność • Nie tworzenie wspólnego pola uwagi • Przywiązanie do niezwykłych obiektów
• Brak zainteresowania zabawą społeczną • Nie zwracanie uwagi innej osoby na swoją aktywność lub nieudane próby zwrócenia uwagi • Niezwykle zainteresowania wzrokowe
• Preferowanie samotności • Nietypowe reakcje na dźwięki
• Małe zainteresowanie kontaktem fizycznym z inną osobą • Brak wrażliwości na ból, zimno lub gorąco
• Nie uśmiechanie się w sytuacjach społecznych • Nadwrażliwość smakowa
• Zubożała mimika
Żródło: http://209.85.129.132/search?q=cache:Kbj4fcuBG9YJ:www.etins.edu.pl/logopedicus/logopedicus.edu.pl/publikacje/Wczesna_interw_diagnoza_autyzmu_OK.doc+tabele+autyzm&cd=3&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&lr=lang_pl&client=firefox-a 29.04.2017r.
Przedstawiona wyżej tabela, ukazuje nam konkretne zaburzenia widoczne
w zachowaniu małych dzieci, u których podejrzewa się autyzm. Są to typowe objawy, które zwracają uwagę rodziców, bądź też lekarzy.
1.3 Przyczyny zaburzeń autystycznych.
Mimo licznych badań przeprowadzonych na całym świecie i zaangażowania ludzi, nie jest znana jak dotąd przyczyna autyzmu. Jednak w ciągu wielu lat udało się wysunąć kilka koncepcji, które być może odgrywają rolę w powstawaniu tego zaburzenia. Odkrycie prawdy jest ważne gdyż dzięki niej może uda się opracować skuteczny program profilaktyczny i terapeutyczny.
Jedną z pierwszych przyczyn, była kontrowersyjna teoria, która wskazywała rodziców, jako bezpośredni problem i przyczynę powstawania autyzmu. Rodzicom,
a zwłaszcza matką zarzucano, iż traktują swoje dzieci chłodno, nie okazują im uczuć.
Poglądy te były szczególnie popularne w latach 40-50 XX wieku. A wszystko za sprawą Leo Kannera, który w swoim artykule (1943) opisał rodziców jako chłodnych emocjonalnie. Niestety opinia ta głęboko zakorzeniła się w umysłach ludzi. Nawet sami rodzice oskarżali się o to, iż są sprawcami choroby dziecka. Doprowadzało to często do kłótni w rodzinach, wzajemnemu obwinianiu się,
a w konsekwencji często dochodziło do rozwodów. Pokrzywdzeni byli zarówno rodzice jak i dzieci, które pomimo swoich zachowań tęskniły za opiekunami. Niestety w tym czasie popularne były koncepcje obwiniające rodziców. Za przykład może posłużyć pewien psychiatra Bettelheim, który uznał, iż zakłócona więź z matką jest przyczyną autyzmu. Swoją teorię popierał odwołując się do własnych doświadczeń
i obserwacji podczas II wojny światowej i przebywaniem w obozach koncentracyjnych. Uważał, iż dziecko odbiera świat, jako skrajnie zagrażający. Jego zdaniem brak więzi z matką prowadził dziecko do wycofania i odizolowania się ze społeczeństwa.
Pierwszą osobą, która opracowała przyczyny zaburzeń psychotycznych
w pierwszym i na początku drugiego roku życia była Melanie Klein. Według niej dziecko rodzi się z zalążkiem ego, pozwala on na odczuwanie lęku przez dziecko, stosowanie mechanizmów obronnych oraz na powstawanie pierwotnych relacji
z otoczeniem. Na ego niemowlęcia oddziałuje lęk, który jest spowodowany konfliktem między popędem życia i śmierci. Ego radzi sobie z lękiem poprzez mechanizm projekcji i introjekcji. Następnie dziecko w wyniku kolejnego etapu (rozwojowego) „wchodzi” w pozycję depresyjną. Zaczyna widzieć matkę, jako całość. Uczy się zdolności kochania. Jeśli faza depresyjna nie zostanie dopracowana przez dziecko wówczas istnieje możliwość zachwiania w dziecku wiary w miłość i opiekę. Klein
w tej teorii chce ukazać, iż autyzm to niemożność wyjścia z fazy psychotycznego rozwoju.
J. Mahler również przyczyniła się do powstania koncepcji psychoanalitycznej. Uważa ona, ze stan autyzmu jest charakterystyczny dla wszystkich dzieci
w pierwszych tygodniach, miesiącach życia. Dziecko reaguje wtedy wyłącznie na swoje potrzeby, a świat zewnętrzny go nie interesuje. Dziecko znajduje się w fazie preobiektualnej, nie potrafi rozróżnić siebie i otaczającego go świata. Kolejnym etapem jest wytworzenie związku między dzieckiem, a matką o charakterze symbiotycznym. Dziecko powoli uczy się rozróżniać swoją tożsamość. Zaczynają pojawiać się pojedyncze uśmiechy do matki.
Lewartowska uważa, iż nabywanie w ujęciu Piagetowskim stałości przedmiotu jest warunkiem do pozyskania umysłowej reprezentacji matki. Właśnie dzięki temu powstaje trwała więź między matką, a dzieckiem i jest ona niezależna od chwilowych frustracji. W ramach tej teorii autyzm to zaburzenie związane z nieprawidłowym procesem separacji - indywidualnej. M
Lubię być sama w domu
Monika sprzedała się na szklanym biurku
Onanizuje się podczas solówki dziewczyny