ҚИСҚАМЕТРАЖЛИ ФИЛЬМ УЧУН СЦЕНАРИЙ ЯРАТИШ БОСҚИЧЛАРИ (2-ҚИСМ)

Қисқаметражли фильм учун сценарий яратишнинг биринчи босқичи ҳақида ўтган мақоламизда сўз юритган эдик (унда фильм сценарийсини ёзишга киришишдан олдин ғояни пишитиш лозимлигига урғу берилганди).

Бугун мазкур жараённинг қолган иккита босқичи ҳақида суҳбатлашсак.

ИККИНЧИ БОСҚИЧ

ҚОРАЛАМА СЦЕНАРИЙ ЯРАТИШ

1 – Тезроқ тугун ташланг. Қисқаметражли фильмнинг экспозицияси ва тугуни дастлабки икки-уч дақиқа ичида рўй бериши керак. Томошабин эътиборини ушлаб қолиш учун воқеа вақти ва жойи, бош қаҳрамон, унинг мақсади ҳамда асосий конфликт ҳақида фильм аввалиданоқ маълумот беринг.

2 – Локациялар ва қаҳрамонлар сонини чекланг. Агар пулингиз кўп бўлмаса фильм воқеалари юз берадиган жойлар ҳамда қаҳрамонларининг сонини қисқартиришга ҳаракат қилинг.

3 – Доимо жанр ҳусусиятларини ёдда тутинг. Фильм ҳар доим ҳам чиройли кадрлардан иборат бўлиши шарт эмас. Сиз реклама ёки мусиқий клип ишламаяпсиз. Унутманг, ҳар бир кадр фильм драматургиясига бўйсуниши лозим. Чиройли эмас, кинематографик тасвир яратишга урининг.

4 – Фильмнинг визуал қисмига алоҳида эътибор беринг. Унутманг, кино бу фақат яхши сценарий ва актёрлар ижроси эмас. Кинотил имкониятларидан унумли фойдаланинг. Маълумотни нафақат сўз ва ҳаракат билан, балки кадр, тасвир ёрдамида ҳам «айтиш» мумкинлигини ёдда тутинг. Кейинчалик монтаж жараёнида мусиқани кўпайтирмай, табиий товушлар имкониятидан унумли фойдаланинг. 

5 – Эксперимент қилишдан қўрқманг. Ноизчил ҳикоя услуби, ажабтовур воқеа ва персонажлар яратишдан чўчиманг. “Бу бизнинг менталитетимизга тўғри келмайди!” деган гапни унутинг. Сиз ижодкорсиз, қонун билан таъқиқланмаган ҳар қандай мавзуга кўл уришга ҳақлисиз.

6 – Диалогларни қисқартиринг. Кўп гап эшакка юк, айниқса кинода.

7 – Кутилмаган финал ўйлаб топинг. Кўп ҳолларда айнан кутилмаган финал қисқаметражли фильмнинг бадиий қийматини оширишга хизмат қилади. Шокир Ҳолиқовнинг “Чой” фильми ҳар томонлама профессионал ишланган, аммо айнан кутилмаган финал уни бошқа фильмлардан бир поғона устун қилади.

УЧИНЧИ БОСҚИЧ

СЦЕНАРИЙНИ ЯКУНЛАШ

1 – Сценарийингизни овоз чиқариб ўқинг. Шундагина диалогларингиз яхши ёки ёмон эканини тушунасиз. Шунингдек, бу усул саҳналар кетма-кетлигида мантиқ узилмаганини аниқлашда ёрдам беради.

2 – Сценарий борасида бошқаларнинг ҳам фикрини эшитинг. Доимо танқидга тайёр туринг. Сиз учун табиий ва тушунарли бўлган нарсалар бошқалар учун тушунарсиз ва мантиқсиз туюлиши мумкин. Бу табиий ҳол. Айниқса оператор, рассом, актёрларингизга қулоқ тутинг.

3 – Фильмга эсда қоларли ном беринг. Фильмга ном танлаш ниҳоятда мураккаб жараён. Авваламбор, танланган ном асар моҳияти, сюжет ва асосий ғояга хизмат қилиши лозим. Қолаверса, томошабин учун жозибадор бўлиши керак. Шу сабабдан киноасарнинг номи қисқа, эсда қоларли ва қизиқарли бўлгани қулай. Энг катта хато – фильмга узун ва мужмал ном бериш.

Аммо бир нарсани унутманг: яхши фильм яратиш учун яхши сценарий керак эмас. Бунинг учун энг аввало яхши режиссёр керак. Голливуд киноактрисаси Бетт Дэвис айтганидек: „Яхши сценарий ва ёмон режиссёрдан кўра ёмон сценарий ва яхши режиссёр яхшироқ“. Қўлингизга Аарон Соркин ёзган дунёдаги энг буюк сценарийни бериб қўйишса ҳам, якуний натижа қандай бўлиши айнан ўзингизнинг савиянгизга боғлиқ бўлади.

Маслаҳатимиз, ўз устингизда кўпроқ ишланг ҳамда "КиноЛаборатория" телеграм-каналига аъзо бўлишни унутманг, ўртоқлар.