Kırık Cam Teorisi: Suç Suçu Doğurur
Hazırlayan: Seydunaa📚 Kategori: Psikoloji/Sosyal Psikoloji
⏱️ Ortalama okuma süresi 3 dk.
📎 Sokakta yürüdüğünüzü ve elinizde, az önce yediğiniz çikolatanın ambalajı olduğunu düşünün. Elinizdekini çöpe atmak istediniz fakat yakınlarda bir çöp kutusu olmadığını ancak köşede bir çöp yığını olduğunu fark ettiniz... Yüksek ihtimalle elinizdekini, gördüğünüz çöp yığının üzerine atarsınız.
Eğer çöp yığınına denk gelmeseydiniz muhtemelen elinizdeki çöpü yere atarken o kadar rahat olmazdınız veya çöp kutusu bulana kadar çöpü elinizde tutardınız...
"Kırık Cam Teorisi" ABD’li sosyal psikolog, Philip Zimbardo’nun 1969’da yaptığı bir çalışmadan yola çıkılarak geliştirilmiştir. Zimbardo, suç oranının yüksek olduğu, fakir bir bölge olan Bronx ve daha yüksek yaşam standardına sahip olan Palo Alto'ya birer 1959 model otomobil bırakır.
Her iki aracın da plakası yoktur, kaputları aralıktır. Deneyin sonucunda Bronx’taki otomobil üç gün içinde baştan aşağıya yağmalanırken Palo Alto'daki araca ise bir hafta boyunca kimse dokunmaz. Ardından Zimbardo ve 2 öğrencisi Palo Alto’daki arabanın yanına gidip aracın bir camını çekiçle kırarlar ve birkaç saat içinde Palo Alto’daki araç da parçalanmış hale gelir. İşte kırık cam teorisi buradan gelmektedir.
Kırık Cam Teorisi, basit bir otomobil camının kırılmasıyla başlayan ve günümüz toplumlarının suç olgusuna alışkın olmasının sebeplerini ortaya koyma özelliği taşıyan bir teoridir. Bu teorinin varsayımına göre disiplinsizlik ve boşluk, suçu doğurur. Tavizin taviz getirdiğini, suçun suçu doğurduğunu ortaya koyan bu teori, siyasetten toplumsal alanlara, iş dünyasından, asayişe kadar birbirinden farklı olduğu kadar birbiriyle görünmez bağları olan birçok alana yol göstericilik yapabilecek bir potansiyel taşıyor.
Camı kırık, kaputu açık, plakasız bir aracı parçalayan Palo Alto halkı, suçun bulaşıcılığını kanıtlayan bir başka örneğin başrolünü üstleniyor. Yoksul ve zengin fark etmeksizin iki ayrı bölgede de yağmanın olması (suçun işlenmesi) temelde tek bir ortak noktaya dayanıyor: İlk adımın atılması, ilk suçun işlenmesi, ilk tavizin verilmesi...
Kesin olmayan veya doğru uygulanmayan kurallar olduğu sürece, tıpkı araba deneyindeki gibi camlar kırılmaya, taşkınlıklar çıkmaya ve suçlar işlenmeye devam edecektir. Kimsenin onarmadığı başıboş bir binada kırık bir cam varsa, diğer camların da sonunun aynı olması kaçınılmazdır.
Eğer bir toplumda umutsuzluk işaretleri görülüyor ve bunu kimse umursamıyorsa, bu durum o toplumda daha fazla suç işlenmesinin yolunu açabilir ve küçük aksaklıklar büyük problemlere bu problemler de kaosa neden olabilir.
Eğer küçük taşkınlıkların çıkmasına izin verilirse insanlar, aynı türden suçları daha sık işlemeye başlar. Bu nedenle çok geç olmadan sağlam temelli kurallar oluşturmak ve çözüm olabilecek daha etkili yasal düzenlemeler yaratarak, yeni kırık camların oluşmasını beklemeden, ilk kırık camı onarmaya yönelmek gerekmektedir...
