"Ekmek Yoksa Pasta Yesinler!"

Devrim sırasında giyotinle idam edilen Marie Antoinette, bu ünlü sözü gerçekten söylemiş miydi?

Marie Antoinette, kısa bir süre için kraliyet ailesinde sevilen bir kişi olmuştu. Ancak yaşam tarzı Fransa'nın yoksulluğuyla zıtlık oluşturduğundan, çok geçmeden hakkındaki görüşler tersine döndü.

Fransa'da devrimin eli kulağındayken, kraliyet ailesi halkının çektiği acılardan bihaber ve düpedüz budala olarak görülmekteydi. Öyle ki, tarzıyla ve müsrifliğiyle ünlü Fransa kraliçesi Marie Antoinette, işçilerin yiyecek ekmeği olmadığına dair haberlere, tarihe geçecek "ekmek yoksa pasta yesinler" sözüyle tepki vermişti.

Fakat aslında böyle bir olay yaşanmamıştı. Marie Antoinette, vatan hainliğinden rastgele cinsel ilişkiye kadar çok sayıda dedikodunun kurbanı olmuştu. Kanıtlar gösteriyor ki, kraliçe tebaasının acılarına kayıtsız değildi; bilakis bunların gayet farkındaydı. Hayat tarzını değiştirecek kadar olmasa da eli açık bağışlarda bulunup, halkın büyük çoğunluğunun karşı karşıya kaldığı yoksulluğa bir çözüm bulmaları için dostlarına mektuplar yazdığını unutmamak gerekiyor. Ancak müsrif hayat tarzı yoksulluk içinde kıvranan bir ulusta ciddi anlamda göze battığından, halk Marie Antoinette'e sırt çevirmişti.

Bu ünlü cümle ilk kez, yine Fransız kraliyet ailesinin bir üyesi olan, ancak Marie Antoinette'in cümleyi sarf ettiği düşünülen tarihten bir yüzyıl kadar önce ölen birisi tarafından sarf edilmişti. 14. Louis'in eşi Marie-Thérèse'in, "Ekmek yoksa hamur işi (la croûte de pâté) yesinler" dediği öne sürülüyor. Cümle, "Toplum Sözleşmesi" eserinin yazarı olan filozof Jean-Jacques Rousseau'nun 1764 yılında, Marie Antoinette henüz dokuz yaşındayken yazmaya başladığı otobiyografisi "İtiraflar"da da tekrarlandı. Rousseau, yiyecek ekmeği olmayan köylüler için, "Qu'ils mangent de la brioche / Öyleyse çörek yesinler" yanıtı veren "muhteşem prensesten" bahsetmişti.

Durum bunun aksini gösterse de cümle yaygın bir şekilde Marie Antoinette'e mal edildi. Boynunun giyotine vurulmasına yol açan adaletsiz bir sınıf sisteminin göze batan bir temsilcisi olması ve şımarık bir kadın olduğuna dair yerleşmiş olan algı da buna yol açmıştı.