📌 کودک خلافکار یا کودک مبتلا به تکانهٔ دزدی؟
✍🏻 Prem Jagyasi
ترجمه توسط کانال تلگرام علی نیک‌جو
◽"در دوران مدرسه، من لذت زیادی از برداشتن پاک‌کن‌ها، مدادها و جامدادی‌های رنگی از کیف همکلاسی‌ها و جمع کردن آنها می‌بردم. اینطور نبود که به این وسایل نیاز داشته باشم یا احساس کنم در حال انجام کار بدی هستم اما حس رضایت‌بخشی از تملک چیزهای مختلف داشتم. در آن زمان هنوز هیچ درکی از مفهوم دزدی نداشتم"
این‌ها صحبت‌های یک بیمار مبتلا به اختلال تکانه‌ی دزدی(Kleptomania) است؛ اختلالی که با میل تکرارشونده و غیرقابل‌مقاومت برای دزدیدن چیزهایی که مورد نیاز یا باارزش نیستند، مشخص میشود. کلپتومانیا در کودکان چندان مورد توجه قرار نگرفته است. شاید به این دلیل که میل به برداشتن وسایل دیگران تا حدی در اغلب کودکان مشاهده میشود و با گذشت زمان کمتر میشود. کودکان ۲ تا ۴ ساله وسایل دیگران را برمیدارند به این دلیل که ایده‌ی دقیقی از اینکه چه چیزی متعلق به آنها و چه چیزی متعلق به دیگران است، ندارند. کودکان ۵ تا ۸ ساله نسبت به موضوع مالکیت آگاهی دارند اما توانایی کنترل بر خود(self-control) در آنها رشدنیافته است و میتوان اتفاق افتادن موردی رفتار دزدی را در آنها یک عادت مادام‌العمر یا اختلال جدی در نظر نگرفت. اما ادامه پیدا کردن رفتار دزدی پس از سن حدود هشت سالگی یا تشدید آن در نوجوانی، به احتمال قوی نیازمند توجه درمانی است.
پذیرفتن اینکه کودکی مبتلا به اختلال تکانه‌ی دزدی است، تجربه دشواری برای والدین است اما آگاهی از علائم و شناسایی آنها برای برخورد موثر کمک‌کننده است. کودکی که به صورت تکانه‌ای دزدی میکند، تحت تنش روانشناختی شدیدی است که پس از اقدام به دزدی، با احساس تسکین و لذت جایگزین میشود. این یک عمل انجام شده در تنهایی است و کودک به صورت بسیار محتاطانه‌ای سعی میکند که آن را مخفی نگه دارد. کودکان دچار کلپتومانیا از حس شرم، گناه و ترس رنج میبرند و همواره در وحشت گیر افتادن هستند. اغلب اشیایی که آنها جمع می‌کنند استفاده نمی‌شوند، فقط یک جا انبار می‌شوند.
علت دقیق کلپتومانیا در کودکان مشخص نیست اما مانند هر اختلال دیگر، عوامل زیست‌شناختی، محیطی و روانشناختی در آن دخیل هستند. کاهش سطح پیام‌رسان عصبی سروتونین با انجام رفتارهای خطرجویانه مرتبط است. همچنین تغییر در سطح پیام‌رسان عصبی دوپامین میتواند باعث تمایل کودک به انجام عمل دزدی برای تحریک مرکز لذت در مغز شود. از طرفی درمان روانشناختی کودکان مبتلا به کلپتومانیا نشان می‌دهد که اشیاء دزدیده‌شده به خودی خود خواسته‌ی کودک نیستند بلکه نماد چیز دیگری مثل آرزوها و خواسته‌های ذهنی‌ی هستند که برآورده نشده و کودک قادر به فهم و حرف زدن درباره آنها نیست. به عبارتی، تملک اشیاء دزدیده شده، روشی پیچیده و نمادین برای برآورده کردن آرزوهای بیان‌نشده است. در همین ارتباط، کودکانی که یک محرومیت یا فقدان واقعی یا خیالی را تجربه کرده‌اند ممکن است از دزدی برای کنار آمدن با رنج فقدان یا کم کردن اضطراب از دست دادن استفاده کنند.
اختلال تکانه دزدی در کودکان قابل درمان شدن است. این کودکان مجرم نیستند بلکه از نوعی بیماری رنج میبرند. سرزنش کردن مفرط یا تنبیه میتواند باعث تشدید مشکل شود. در مقابل، گفتگو با کودک و توضیح دادن به او درباره نادرستی این کار، احتمال تکرار آن را کمتر میکند. والدین باید کودک را به برگرداندن اشیا دزدیده شده و عذرخواهی تشویق کنند. اگر شیء دزدیده‌شده آسیب‌دیده یا گم شده باشد، بهتر است والدین از کودک بخواهند با پول هفتگی خودش شبیه آن را بخرد و به فردی که از او دزدیده برگرداند و این کارِ او را با یک جایزه یا پاداش تشویق کنند.
مهم است که والدین بیش از واکنش نشان دادن شدید به رفتار کودک، به دنبال یافتن علت زمینه‌ساز آن باشند. آیا ممکن است او دچار اضطراب و تنشی در محیط مدرسه باشد؟ فقدان یا محرومیتی را در محیط خانواده تجربه کرده است یا توسط دوستانش مورد بدرفتاری واقع شده یا نسبت به فرد خاصی خشم دارد؟ تشویق کودک به حرف زدن و دریافت کمک حرفه‌ای برای این کار میتواند باعث کمتر شدن نیاز کودک برای تخلیه تنش درونی از طریق عمل دزدی شود.
کار دیگری که میتوان برای کمک به کودک انجام داد، دور کردن او از موقعیت‌هایی است که میتواند وسوسه دزدی را در او افزایش دهد. آگاه کردن معلم کودک از ماهیت بیمارگونه‌ی دزدی و دریافت حمایت او برای کم کردن چنین موقعیت‌هایی در مدرسه، مانند تنها نماندن کودک در کلاس، میتواند کمک‌کننده باشد. اما حتی بهترین مداخلات از طرف والدین ممکن است نتیجه کاملا مطلوبی نداشته باشد. در چنین شرایطی درمان روانشناختی توسط فرد متخصص، از طریق روشهای رفتاری مانند مواجهه و عدم پاسخ، یا درمان تحلیلی متمرکز بر عوامل زمینه‌ساز ناخودآگاه، تنظیم اعتماد به نفس و تقویت روشهای مقابله با اضطراب و فقدان، ضرورت پیدا میکند. مدیریت زودهنگام اختلال تکانه دزدی، میتواند مانع پیشرفت آن به وضعیتی غیرقابل‌کنترل، و پیشگیری از همانند‌سازی کودک با هویت خلافکاری شود که ممکن است به اشتباه به او نسبت داده شود.
https://drprem.com/guide/what-is-kleptomania-in-children-and-how-to-deal-with-it/