چند مشاهده در تشییع باشکوه امروز
فردای بهتر ( مصطفی تاجزاده):
✍🏻محمدرضا جلائی‌پور
✅رخداد مبهوت‌کنندهٔ تشییع شهید سپهبد قاسم سلیمانی نیازمند واکاوی علل، توصیفات غنی و پیامدشناسی تفصیلی است که زمان‌بر است. عجالتاُ فقط چند مشاهدهٔ سادهٔ امروز در طول حدود شش ساعت حضورم در خیابان‌های انقلاب و آزادی و اطراف آن را به اختصار گزارش می‌کنم:
✅در نوشته‌های روزهای قبل، این تشییع را بزرگ‌ترین تشییع جنازهٔ یک درجه‌دار نظامی در تاریخ ایران و جهان پیش‌بینی کردم، اما آن‌چه امروز دیدم از برآورد قبلی‌ام بزرگ‌تر بود. ابعاد جمعیتی تشییع میلیونی امروز حتی از اجتماعات جنبش‌های اعتراضی در ایران و تشییع جنازهٔ رهبران کاریزماتیک هم بزرگ‌تر بود. بزرگ‌تر از هر تشییع دیگری در دو دهه‌ٔ گذشته در ایران و جهان. خیابان‌های مرکزی مشهد، اهواز و تهران تا کنون چنین جمعیتی به خود ندیده بود. حتی از مجموعِ جمعیت‌های ۲۵ خرداد و ۹ دی ۸۸ بیشتر. جمعیتی متراکم از میدان امام حسین تا میدان آزادی و خیابان‌های اطراف. در طول عمرم در ایران، اروپا و آمریکا چنین جمعیتی به چشم ندیده بودم.
✅هر چند لاین خیابان آزادی و انقلاب برای چندین ساعت پر از جمعیتِ تجدیدشونده بود و خبری از اتوبوس‌های پارک‌شده‌ای که معمولا یک لاین را پر می‌کردند و می‌بستند نبود. فشار جمعیت در بخش‌های متراکم‌تر جمعیت گاهی در حدی می‌شد که می‌توانست به جرح یا مرگ منجر شود.
✅جمعیت داوطلبانه و غیراتوبوسی در تشییع حاضر شده بود. حتی از تعدادی از سربازان حاضر پرسیدم آیا اجبار یا تشویقی برای حضورتان بوده و همه پاسخ می‌دادند که حضورمان به اختیار و داوطلبانه بوده است.
✅تکثر جمعیت از تجمع‌های سیاسی-انقلابی (نظیر نماز جمعه و ۲۲ بهمن) بیشتر بود، ولی اکثر شرکت‌کنندگان مذهبی و با حجاب کامل بودند. از بعضی شرکت‌کنندگانی که حجاب آزادتر و پوشش متفاوتی داشتند پرسیدم آیا کسی به آن‌ها تذکر داده که حجابشان را بسته‌تر کنند و تنها یک نفر گفت که یکی از شرکت‌کنندگان دیگر به او تذکر داده است. بقیه گفتند تذکری نگرفته‌اند.
✅تا جایی که از مشاهدهٔ هزاران نفر در طول این چند ساعت به چشمم آمد، اغلب شرکت‌کنندگان از طبقهٔ متوسط یا محروم بودند. ترکیب سنی و جنسیتی جمعیت نسبتا متوازن بود.
✅آن‌چه از تریبون رسمی و بلندگوها و صداوسیما پخش شد از شمولگرایی و «ملی» بودنِ مطلوب هنوز فاصله داشت، اما باز به نسبت برنامه‌های مشابه معلوم بود که نوعی دغدغه‌ٔ فراجناحی و وحدت‌بخش بودن در آن لحاظ شده است و شعاری علیه فتنه داده نشد و شعارهای علیه سازش هم کم و توسط خود مردم داده می‌شد. دو نفر هم شخصا پیام دادند که نوشته‌ای که در این زمینه دیشب منتشر کردم را به دست مجریان و تریبون‌داران رسانده‌اند و آن‌ها در پاسخ گفته‌اند که خودشان هم به این ضرورت توجه خواهند داشت. توجهشان بیش از قبل (مثلا تشییع غواصان شهید) شده بود، ولی هنوز کافی نبود.
✅اکثر قریب به اتفاق عکس/پلاکاردهای دست مردم عکس خود قاسم سلیمانی و اغلب با مضامین ملی (مثلِ «رفت تا ایران بماند») یا محتوای مذهبی و ضدآمریکایی بود و بسیار به ندرت عکس رهبران سیاسی و پیام‌های مرتبط با سیاست داخلی در دست‌ها دیده می‌شد. شخصا پلاکاردی که علیه «فتنه» یا رهبران اصلاحات باشد دست کسی ندیدم. علاوه بر بیلبوردها که شهرداری به طور یکپارچه به عکس‌های قاسم سلیمانی اختصاص داده بود، درصد زیادی از مغازه‌ها هم داوطلبانه پوستر قاسم سلیمانی را به شیشه زده بودند. یادم نمی‌اید در هیچ رخداد ملی دیگری این درصد و تعداد مغازه به شکل داوطلبانه پوستر زده باشند.
✅تا جایی که به چشم من آمد و از گفتگو با ده‌ها شرکت‌کنندهٔ در تشییع به نظرم رسید بخش بزرگی از شرکت‌کنندگان یا اصولگرا بودند یا شهروندان عادی نه‌چندان‌سیاسی که در دسته‌بندی‌های اصلاح‌طلب و اصولگرا نمی‌گنجند. دوستان زیادی را دیدم که علی‌رغم اعتراضشان به بخشی از عملکرد داخلی و خارجی سپاه، به احترام رشادت‌های شهید سلیمانی در جنگ تحمیلی و شکست داعش، اعتراض به تروریسمِ دولتیِ آمریکا، پاسخ به تهدیدهای ترامپ و برای «ایران» و ادای دین به «سرباز وطن» در تشییع شرکت کرده بودند.
✅تکثر چهره‌های سیاسی حاضر هم قابل توجه بود، از یکتا و جلیلی و مطهری تا تاجزاده و رمضان‌زاده و میثمی و بهاور.
✅شرکت‌کنندگان اغلب واقعا متاثر بودند. در نماز میت گریه‌ٔ انبوه جمعیت صحنه‌ای تاثیرگذار بود و کاروان تابوت شهدا و سنج‌زنان و مداحان از هر جا رد می‌شد اشک‌های بخش بزرگی از جمعیت را جاری می‌دیدی.
تهران امروز میزبان رخدادی تاریخی، ملی و کم‌نظیر بود که امیدوارم سرمایه‌ای نه برای منافع جریانی، که ترمیم زخم‌های ملی، پر کردن شکاف‌های اجتماعی، افزایش همبستگی در برابر تهدیدهای ایران‌ستیزان و تامین خیر همگانی ایرانیان و منافع ایران شود.