شیوه‌ی فهم ویروس کرونا ونحوه‌ی رفتار با آن

خداوند متعال انسان را برای هدف بزرگی آفریده است و آن هم مسؤولیت جانشینی در زمین است؛ در این باره می‌فرماید: «وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً» (البقرة:30) و چون پروردگارت به فرشتگان گفت من گمارنده‌ی جانشینی در زمینم. انسان را به تمام چیزهایی که در راستای حمل این امانت سخت به آن نیاز دارد مجهّز کرده است. شیوه‌ی حرکت، نقشه‌ی راه، تضمین رسیدن به ساحل امن و رستگاری دنیا و آخرت همه و همه را برایش فراهم کرده است. درباره‌ی وسایل و امکاناتی که برای انجام تکالیف لازم است می‌فرماید: «وَاللَّهُ أَخْرَجَكُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَيْئًا وَ جَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصَارَ وَ الْأَفْئِدَةَ ۙ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» (النحل78). و خداوند [است‌] که شما را از شکم‌های مادران‌تان، در حالی که هیچ چیز نمی‌دانستید، بیرون آورد و [از پیش‌] برای شما گوش و چشم و قلب آفرید، باشد که سپاس گزارید. «وَسَخَّرَ لَكُم مَّا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِّنْهُ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ» (الجاثية: 13) و آن‌چه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است همه از اوست و آن‌ها را برای شما رام کرد، بی‌گمان در این، مایه‌های عبرتی برای اندیشه‌وران هست‌. اینها ابزار فهم و درک انسان هستند که امکان مطالعه و کشف و تشخیص حقایق و استخراج ذخایر و خزاین زمین را به او می‌دهد. این اصل جانشینی و گستره‌ی وسیع آن است که فکر در آن جولان می‌دهد و از لا‌بلای آن نقشه‌های عمران و سازندگی را اجرا می‌کند و در این راستا از نعمت اندام‌های حرکتی رهوار خود استفاده می‌کند. خداوند انسان را از پیامدهای مخالفت با این شیوه‌ی استوار و انحراف از آن برحذر می‌دارد.از مخالفت با اوامر و آموزه‌ها و احکامی که صلاح کارش در آن است و برای پایمردی در مسیر به آن نیازمند است باز می‌دارد. بدون شک نتیجه‌ی این مخالفت چیزی جز فساد و انحراف نیست که به تعطیلی توانمندی‌های انسان و هدر رفتن امکانات و سوق دادن جامعه‌ی انسانی به تاریکی می‌انجامد؛ به آینده‌ای ناشناخته و حوادث و رخدادهای تلخی منجر می‌شود که نعمت امنیّت را از انسان می‌گیرد و او را بر لبه‌ی پرتگاه قرار می‌دهد و به درد و رنج همیشگی گرفتار می‌کند. این مقدّمه را ضروری دانستم تا برخی از مسائل متعلّق به این بلای همه‌گیر را که بشریت‌ را داغ‌دار کرده است یادآور شوم؛ بلای کرونا که تمام درها را می‌زندشیوه‌ی فهم و تعامل با ویروس کرونا عبد الحمید بن مسعود – عضو اتحادیه خداوند متعال انسان را برای هدف بزرگی آفریده است و آن‌هم مسؤولیت جانشینی در زمین است؛ در این باره می‌فرماید: «وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً» (البقرة:30) و چون پروردگارت به فرشتگان گفت من گمارنده‌ی جانشینی در زمینم. انسان را به تمام چیزهایی که در راستای حمل این امانت سخت به آن نیاز دارد مجهّز کرده است. شیوه‌ی حرکت، نقشه‌ی راه، تضمین رسیدن به ساحل امن و رستگاری دنیا و آخرت همه و همه را برایش فراهم کرده است. درباره‌ی وسایل و امکاناتی که برای انجام تکالیف لازم است می‌فرماید: «وَاللَّهُ أَخْرَجَكُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَيْئًا وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ ۙ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» (النحل78). و خداوند [است‌] که شما را از شکم‌های مادران‌تان، در حالی که هیچ چیز نمی‌دانستید، بیرون آورد، و [از پیش‌] برای شما گوش و چشم و قلب آفرید، باشد که سپاس گزارید. «وَسَخَّرَ لَكُم مَّا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِّنْهُ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ» (الجاثية: 13) و آن‌چه در آسمان‌ها و آن‌چه در زمین است همه از اوست و آن‌ها را برای شما رام کرد، بی‌گمان در این، مایه‌های عبرتی برای اندیشه‌وران هست‌. اینها ابزار فهم و درک انسان هستند که امکان مطالعه و کشف و تشخیص حقایق و استخراج ذخایر و خزاین زمین را به او می‌دهد. این اصل جانشینی و گستره‌ی وسیع آن است که فکر در آن جولان می‌دهد و از لابلای آن نقشه‌های عمران و سازندگی را اجرا می‌کند و در این راستا از نعمت اندام‌های حرکتی رهوار خود استفاده می‌کند. خداوند انسان را از پیامدهای مخالفت با این شیوه‌ی استوار و انحراف از آن برحذر می‌دارد. از مخالفت با اوامر و آموزه‌ها و احکامی که صلاح کارش در آن است و برای پایمردی در مسیر به آن نیازمند است باز می‌دارد. بدون شک نتیجه‌ی این مخالفت چیزی جز فساد و انحراف نیست که به تعطیلی توانمندی‌های انسان و هدر رفتن امکانات و سوق دادن جامعه‌ی انسانی به تاریکی می‌انجامد؛ به آینده‌ای ناشناخته و حوادث و رخدادهای تلخی منجر می‌شود که نعمت امنیت را از انسان می‌گیرد و او را بر لبه‌ی پرتگاه قرار می‌دهد و به درد و رنج همیشگی گرفتار می‌کند. . با این مخلوق شگفت‌انگیز، که خواب‌ها را پریشان و دوستان را پراکنده و اسباب را قطع کرده است چگونه رفتار کنیم؟ 1- برای فهم بلای کرونا نخست باید معتقد باشیم که این بلا یکی از آفریده‌های خداوند است و آن را برای حکمتی که تنها خود می‌داند و یقینا به صلاح زمین و زمان است، به جان بشریت انداخته است. غیر ممکن است در جهان هستی کاری بدون خواست و اراده‌ی او انجام ‌شود: «أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ ۗ تَبَارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ» (الأعراف: 54) بدانید که خلق و امر او راست، بزرگا خداوندا که پروردگار جهانیان است‌. از معانی ربوبیت آن است که خداوند بندگانش را پرورش می‌دهد و متعهد می‌شود آنان را پاک و پیراسته سازد. به آنان وعده و وعید و بیم و امید می‌دهد و با قدرت توان خود هر کاری می‌کند. خداوند در ملک خود هر گونه بخواهد دخل و تصرف می‌کند؛ گاهی آبادی‌هایی را که طغیان می‌کنند و راه خصومت و دشمنی می‌پیمایند و رهبران‌شان به اسراف و خوشگذرانی می‌پردازند هلاک می‌کند و بنیان آنها را از بیخ برمی‌کند: «وَ إِذَآ أَرَدۡنَآ أَن نُّهۡلِكَ قَرۡيَةً أَمَرۡنَا مُتۡرَفِيهَا فَفَسَقُواْ فِيهَا فَحَقَّ عَلَيۡهَا ٱلۡقَوۡلُ فَدَمَّرۡنَٰهَا تَدۡمِيرٗا وَ كَمۡ أَهۡلَكۡنَا مِنَ ٱلۡقُرُونِ مِنۢ بَعۡدِ نُوحٖۗ وَ كَفَىٰ بِرَبِّكَ بِذُنُوبِ عِبَادِهِۦ خَبِيرَۢا بَصِيرٗا» (الإسراء: 16 – 17). و چون خواهیم شهری را نابود کنیم، نازپروردگان آن را فرمان [و میدان‌] دهیم، و سرانجام در آن نافرمانی کنند و سزاوار حکم [عذاب‌] شوند، آن‌گاه به کلی نابودشان کنیم‌. گاهی مردمان را بیم می‌دهد تا دست بردارند و به راه راست بازگردند و برخی از آیات و نشانه‌های خود را به آنان نشان می‌دهد: «وَ مَا نُرۡسِلُ بِٱلۡأٓيَٰتِ إِلَّا تَخۡوِيفٗا» (الإسراء: 59). و ما [این گونه‌] معجزات را جز برای بیم دادن نمی‌فرستیم‌. آن‌چه به وضوح احساس می‌شود و با وجدان خود درک می‌کنیم این است که رخداد اخیر به طور ساده ترس و دلهره‌ای است که بر انسان‌ها چیره شده است؛ همگان نگران آنند که این وبای کشنده چه سرنوشتی را برایشان رقم خواهد زد و چه اتفاقی رخ خواهد داد. حیرت و نگرانی از مرگ وحشتناک فراگیر شده است و چنان‌که امام احمد در تفسیر آیات خوف و مرگ وحشناک می‌گوید: چنان مرگ و میری که نزدیک است فرصتی برای دفن اموات فراهم نشود. وسواس و خیال بر مردم چیره است تا جایی هر کس به خود شک می‌کند که سالم است یا بیمار؛ زیرا این ویروس به خاطر ماهیتّی که دارد پیش از ظهور علائم، مدّتی در بدن پنهان می‌ماند. سپس در صورت اصابت، اگر راهی پیش پای انسان مانده باشد کار طاقت‌فرسای درمان و علاج آغاز می‌شود. 2- مسأله‌ی دوم: از نگاه ما این ویروس نوپدید یا کوید 19 یکی از آفریده‌های خداوند است که در راستای اهداف آفرینش، خداوند راه را بر او آسان کرده است: «قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَىٰ كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَىٰ» (طه:50) گفت پروردگار ما همان کسی است که به هر چیز آفرینش سزاوار او را بخشیده سپس هدایتش کرده است.‌ انسان را به دردی مبتلا می‌کند که وجودش را در معرض تهدید قرار می‌دهد که اگر درمان سود نبخشد او را هلاک می‌کند و در صورتی که صبر و شکیبایی ورزد و اسباب پیشگیری و علاج را به کار گیرد به فیض شهادت می‌رساند. این همان رفتار حکیمانه با ویروس است؛ باید عهدمان را با خدا تازه کنیم و رفتارمان را اصلاح کنیم؛ رفتاری که باعث این تغییر شده است و ما را از سلامتی به بیماری، از آسایش به نگرانی و از امنیت به ترس و بی‌سرانجامی سوق داده است. از گناهان‌مان توبه کنیم باشد که باری تعالی به ما فرصت توبه عطا کند و حال ما را دگرگون سازد. خدای متعال تنها به خاطر خطا و انحراف‌ و فساد و طغیانی که داریم با ما چنین کرده است ... به خاطر غفلت و بی‌بصری و سنگدلی ما: «وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا قَرْيَةً كَانَتْ آمِنَةً مُّطْمَئِنَّةً يَأْتِيهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِّن كُلِّ مَكَانٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذَاقَهَا اللَّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِمَا كَانُوا يَصْنَعُونَ» (النحل:112). و خداوند [اهل‌] شهری را مثل زند که امن و آسوده به سر می‌برد و روزی آن از هر سو به خوشی و فراوانی می‌رسید، آنگاه به نعمتهای الهی کفران‌ورزید، و سپس خداوند به کیفر کار و کردارشان بلای فراگیر گرسنگی و ناامنی را به آنان چشانید 3- مسأله‌ی سوم: استفاده از اسباب: باید تمام احتیاط‌های لازم و توصیه‌های متخصصان بهداشتی را مراعات کنیم؛ با کسانی که شب‌ها را به خاطر حفظ جان مردم بیدار می‌مانند همکاری داشته باشیم. تمام آموزه‌های لازم برای جلوگیری از شیوع بیماری و وخیم‌تر شدن اوضاع را به کار گیریم. از جمله رعایت کامل بهداشت و قرنطینه. به یاد داشته باشیم که رسول خدا درباره‌ی طاعون فرموده است: «إذا سمعتم به بأرض فلا تدخلوا عليه وإذا وقع بأرض وأنتم بها فلا تخرجوا منها فرارًا منه.« (متفق عليه). هر گاه شنیدید طاعون در جایی شیوع یافته است به آنجا نروید و اگر در جای طاعون‌زده بودید از آنجا خارج نشوید و فرار نکنید. همچنین می‌فرماید: «لَايورِدُممْرِضٌ عَلَى مُصِحٍّ» (صحيح البخاري، كتاب الطب باب لا هامة ...). هیچ فرد بیماری بر فرد سالمی وارد نشود. 4-مسأله‌ی چهارم: دعا به سوی خدا بازگردیم و اعمال‌مان اصلاح کنیم؛ به درگاه خدای شافی و کافی و منتقم و جبار روی آوریم ... تنها اوست که زیان و بلا را از ما دفع می‌کند. به نام‌های زیبای او متوسل شویم و او را با اسم اعظمش بخوانیم که با اسم اعظم هر دعایی اجابت می‌شود و بلا از ما دور می‌گردد. دعا چنان که در حدیث رسول خدا آمده است «مغز عبادت» و در روایتی «اصل عبادت» است. در این شرایط حدیث یاران غار را به یاد آوریم که خداوند به واسطه‌ی دعای خالصانه، صخره را از سر راه‌شان کنار زد بنابراین با توسل به خالص‌ترین کاری که برای خدا کرده بودند از بلا نجات یافتند. 5- مسأله‌ی پنجم: صبر و امید پاداش: باید با صبر و بردباری و امید پاداش با این بلا تعامل کنیم؛ خداوند بندگانش را با برخی از مصائب امتحان می‌کند تا ایمان‌ و صدق و اخلاص‌شان را بیازماید: «وَلَنَبْلُوَنَّكُم بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِّنَ الْأَمْوَالِ وَ الْأَنفُسِ وَ الثَّمَرَاتِ ۗ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِين» (البقرة: 155 ). و همواره شما را به نوعی از ترس و گرسنگی و زیان مالی و جانی و کمبود محصول می‌آزماییم و صابران را نوید بده‌. ایمان و یقین به سرنوشت الهی که همه‌ی رخدادهای تلخ را شامل می‌شود، صبر و بردباری انسان را بیشتر می‌کند. یقین داشته باشیم که آثار رحمت خدا در این کار نهفته است. باید تفاوت خود را با کسانی که از نعمت ایمان محرومند احساس کنیم. وبایی که در حالت کفر به انسان اصابت کند جز سرانجام بد و زیان اخروی به ارمغان نمی‌آورد. امّا اگر به مؤمن اصابت کند باعث رحمت و مغفرت و عاقبت‌ به خیری او می‌شود. علاوه بر این برای مؤمن سرآغاز عهدی جدید با خدواند است. دوران دوری از قرآن و شریعت الهی پایان می‌یابد و بار دیگر در سایه‌سار اسلام می‌نشیند و به فضل خدای منان از برکت عمر خود کامی دوباره‌ می‌گیرد. باشد که امّت محمّدی این بلا را فرصتی برای پاکسازی از آلودگی و پلیدی و بازگشت به دامان خدای منّان قرار دهند.

مطالب مرتبط: 

آیا بیماری کرونا خداباوران را به چالش کشید؟

احکام فقهی متعلّق به گسترش ویروس کرونا

توصیه‌های پساکرونایی

ایده‌های عملی و ساده برای شکست کرونا

اسلام و مسلمانان پس از کرونا

منبع:اصلاح‌وب