زمان برای نئولیبرال ها به سر آمده

📝زمان برای نئولیبرال ها به سر آمده

❇️دموکراسی نیازمند نوع جدید و مترقی ای از سرمایه داری است

🖊️نوشته جوزف استیگلیتز 13 مه 2024

✍🏻ترجمه و شرح : شهیر شهید ثالث

❇️جوزف استیگلیتز استاد اقتصاد دانشگاه کلمبیا و برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال 2001 است.

❇️چند تذکر مهم: چون مقاله برای خواننده آمریکائی نوشته شده در نسخه ترجمه فارسی، بعضی قسمت ها ممکن بود برای دوستان فارسی زبان مبهم به نظر بیاید. لذا من قدری جملات را در آن قسمت ها باز کردم که برای خوانندگان قابل درک باشد.

❇️دوم اینکه هر جا احساس کردم موضوع نیازمند توضیح است مطلبی را به نوشته استیگلیتز افزوده ام اما آنرا از اصل مقاله تفکیک کرده ام.

❇️موضوع دیگری که واجد اهمیت است این است که دوستان توجه داشته باشند که استیگلیتز این مطلب را برای سیستم های غربی و عمدتا آمریکا که در آن دولت بخشی از سیستم است نوشته. لذا وقتی صحبت از دخالت دولت در اقتصاد می کند نگاه او به دولتی است که پاسخگو است و فساد و دزدی در آن قابل توجه نیست. مقایسه نکنید با دولت و سیستمی که فساد بطور سیستمیک (نه سیستماتیک که استفاده از آن اشتباه است) در آن نهادینه شده است.

❇️آغاز مقاله استیگلیتز

در میانه یک فصل دیگر انتخابات، انگیزه ما برای بحث درباره دموکراسی آمریکایی، آنهم با نگاه کردن از درون یک لنز صرفا سیاسی قابل درک است. اما سئوالی که کاملا با موضوع انتخابات مرتبط است و پاسخ به آن می تواند ارزشمندتر باشد این است: کدام سیستم اقتصادی به اکثر مردم خدمت می کند.

در یک سوی این بحث اقتصادی، کسانی هستند که به بازارهای عمدتاً بدون محدودیت اعتقاد دارند، که در نهایت در آن سیستم شرکت های بزرگ مجازند با ادغام در یکدیگر آنچنان قدرتی بیابند که اداره بازار را به دست بگیرند، محیط زیست را آلوده را کنند و یا از منابع و کارکنان بهره کشی کنند. طرفداران این سیستم بر این باورند که شرکت ها باید ارزش سهام را به حداکثر برسانند و در این راه باید هر کاری که از دستشان بر می آید، به نحوی که بشود از تبعات قانونی در امان ماند، انجام دهند، چرا که سود بیشتر نهایتا در خدمت منافع عمومی است.

مشهورترین حامیان این سیستم اقتصادی کم مالیات/کم مقررات و سهامدار محور در قرن بیستم، که اغلب با عنوان نئولیبرالیسم شناخته می شود، میلتون فریدمن و فردریش هایک بودند. این اقتصاددانان برنده جایزه نوبل این ایده را فراتر از عرصه اقتصاد گسترش دادند و ادعا کردند که این نوع سیستم اقتصادی برای دستیابی به آزادی سیاسی ضروری است.

آنها نگران بزرگ شدن دولت پس از دوران رکود بزرگ (1929-1939) بودند، زمانی که تحت تأثیر نظریه های جان مینارد کینز (اقتصاددان انگلیسی)، دولت آمریکا مسئولیت های جدیدی را جهت ایجاد ثبات در اقتصاد به دست گرفت. فریدمن در کتاب "سرمایه داری و آزادی" استدلال می کرد که "بازارهای آزاد" برای تضمین آزادی های سیاسی ضروری هستند. به کلام هایک نیز، تسلط بیش از حد دولت، ما را به سمت“راه بردگی" سوق خواهد داد (عنوان کتاب The Road to Serfdom که به فارسی نیز ترجمه شده است).

شهیر: قابل توجه است که عکس این روند در شیلی شکل گرفت، پینوشه، دیکتاتور شیلی، از فریدمن خط اقتصادی می گرفت ضمن اینکه هم هایک و هم فریدمن سیاست های ضدآزادی و ضدبشری او را تایید می کردند. ادامه ترجمه ...

اما اکنون چهار دهه "آزمایش" نئولیبرالی را که با رونالد ریگان و مارگارت تاچر آغاز شد پشت سر گذاشته ایم. نتایج روشن است. نئولیبرالیسم آزادی را برای بنگاه های بزرگ و میلیاردرها گسترش داد تا هر طور که می‌خواهند برای به دست آوردن ثروت‌های هنگفت اقدام کنند. اما این روند بهای گزافی را نیز در پی داشت: آسیب دیدن رفاه و آزادی بقیه افراد جامعه.

تحلیل سیاسی نئولیبرال‌ها حتی بدتر از اقتصاد آنها بود و شاید نتایج زیانبارتری در پی داشت. فریدمن و یارانش نتوانستند یک ویژگی اساسی آزادی را درک کنند: این که دو نوع آزادی وجود دارد، مثبت و منفی. یکی آزادی عملکرد و دیگری آزادی در برابر صدمات و محدودیت هائی که عوامل خارجی ایجاد می کنند. "بازارهای آزاد" به تنهائی قادر نیستند ثبات یا امنیت اقتصادی جامعه را در برابر تکان ها و نوسانات اقتصادی برقرار کنند (تامین آزادی منفی)، چه رسد به اینکه به بخش بزرگی از جامعه اجازه دهند تا توانائی های خود را بروز داده و با بهره مند شدن از آن توانائی ها زندگی کنند (تامین آزادی مثبت). دولت برای تحقق هر دو مورد نیاز است.

❇️توضیح شهیر:

در این بخش استیگلیتز به دو نوع آزادی اشاره دارد: آزادی مثبت و آزادی منفی.

آزادی مثبت: این مفهوم بر آزادی برای پیگیری اهداف و آرزوهای فردی، حق انتخاب و اقدام، بدون محدودیت‌های خارجی تأکید دارد. آزادی مثبت بر قابلیت افراد برای رسیدن به خودشناسی و به ‌واقعیت پیوستن و دستیابی به ظرفیت‌هایشان تأکید می‌کند.

اغلب این مفهوم با ایده توانمندسازی و فراهم کردن شرایطی برای افراد جهت دست یافتن به زندگی‌ای که برای آنان ارزش دارد، مرتبط است.

آزادی منفی: برعکس، آزادی منفی بر آزادی از مزاحمت‌ها، اجبار یا محدودیت‌های خارجی تأکید دارد. این مقوله از آزادی درباره عدم وجود موانع یا محدودیت‌هایی است که دیگران بر روی اقدامات یا انتخاب‌های یک فرد تحمیل می‌کنند. آزادی منفی اغلب به عنوان حقوق و آزادی‌ها مطرح می‌شود، مانند آزادی بیان، آزادی مذهبی و آزادی از ستم.

به عبارت دیگر استیگلیتز به دو بعد آزادی را بیان می‌کند: آزادی مثبت برای پیگیری اهداف و آرزوهای فردی و آزادی از تهدیدها یا صدمات خارجی که ممکن است برای رسیدن به آزادی نوع مثبت بازدارنده باشند. ادامه ترجمه ....

❇️اوج گیری حمایت از پوپولیسم، به ویژه نسخه زشت ملی‌گرایانه آن، دلایل زیادی دارد. اما بسیار ساده انگارانه است که آن را فقط به اقتصاد نسبت دهیم (به این معنا که کشورهای با اقتصاد آزادتر و دخالت کمتر دولت، کمتر با این خطر یعنی اوج گیری پوپولیسم روبرو هستند). از قضا، ملی گرائی پوپولیستی در کشورهایی مانند اسرائیل، فیلیپین و آمریکا تهدیدی جدیتر (برای جامعه در کلیت آن) از سوئد، نروژ و دانمارک است (که دخالت دولت در اقتصاد به مراتب گسترده تر است)، جایی که آموزش عمومی رایگان با کیفیت بالا، مزایای بیکاری قوی و مراقبت های پزشکی عمومی پرقدرت، رایگان است. شهروندان آن کشورها از نگرانی های رایج آمریکایی در مورد پرداخت هزینه تحصیل خود یا فرزندانشان و یا هزینه های سنگین پزشکی شان در رنج نیستند.

❇️نارضایتی درجاهائی بروز می کند، رشد می کند و تشدید می شود که مردم با فشارهای اقتصادی بی‌پاسخ روبه‌رو هستند، جایی که آنان احساس از دست دادن کنترل بر سرنوشت خود را دارند، جایی که کار چندانی برای مقابله با بیکاری، ناامنی اقتصادی و نابرابری ها انجام نمی شود. این وضعیت همچون زمین حاصلخیزی است برای ظهور پوپولیست های عوام فریب که همه‌جا به تعداد کافی وجود دارند. در ایالات متحده، این وضعیت، دونالد ترامپ را به ما هدیه کرده است.

❇️برای ما آزادی به معنای آزاد شدن از بند گرسنگی، فقر و آنچه فرانکلین روزولت بر آن تاکید داشت یعنی آزاد شدن از بند ترس مهم (و نگرانی) است. مردمی که تلاششان صرفا این است که زنده بمانند آزادی ندارند. ما باید تمرکزمان بر این باشد که مردم به آنگونه آزادی ای دست یابند که بتوانند توان و استعدادهایشان را بروز داده و بر آن اساس زندگی کنند نه اینکه برای بقاء و گذران عمر زندگی کنند.

❇️استیگلیتز در اینجا به استدلال نئولیبرالها که آزادی بی در و پیکر اقتصادی را عین آزادی برای آحاد مردم می دانند پرداخته و می نویسد: "برنامه ای که باعث گردد کودکان بیشتری در فقر بزرگ شوند یا پدران و مادرانی غرق در نگرانی باشند که چگونه از عهده هزینه های پزشکی خود و خانواده برآیند، اساسی ترین عنصر آزادی یعنی آزادی و حق زندگی کردن را زیر سئوال می برد. چنین برنامه ای را (چنانکه حامیان نئولیبرالیسم از آن حمایت می کنند) نمی توان برنامه برای آزادی جامعه دانست."

❇️علاوه بر این، قهرمانان نظم نئولیبرال که آزادی های کنترل نشده اقتصادی را نمایندگی و تبلیغ می کنند اغلب فراموش می کنند که آزادی یک فرد می تواند عدم آزادی دیگری باشد. به قول آیزایا برلین، آزادی برای گرگ‌ها اغلب به معنای مرگ گوسفندان است. با این حربه از آزادی حمله اسلحه سرسختانه دفاع می کنند در حالی که آزادی حمل اسلحه ممکن است به معنای مرگ کسانی باشد که در کشتارهای دسته جمعی، که تقریباً به یک اتفاق روزمره در ایالات متحده بدل شده، کشته می شوند. و یا آزادی واکسینه نشدن یا استفاده از ماسک ممکن است به معنای از دست رفتن آزادی و حق دیگران برای زندگی باشد.

❇️اساس اقتصاد داد و ستد است، چیزی را به دست می آورید در قبال چیزی که از دست می دهید. دادن آزادی های زیاد به بنگاه های بزرگ به آنها اجازه داده که هر طور مایلند با طبیعت رفتار کنند از جمله به میزان آلودگی هوا بیافزایند. در مقابل، این آزادی از ما گرفته شده که زندگی سالم و هوای سالمی داشته باشیم و از کسانی که به آسم مبتلا هستند حتی آزادی و حق زندگی کردن گرفته شده است. آزاد کردن بانکداران از قید و بندِ آنچه که ادعا می کردند مقررات و قوانین دست و پا گیر است، ما را در خطر رکودی بدتر از دوران "رکود بزرگ" در دهه 1930 قرار داد، آنگونه که در سال 2008 سیستم بانکی منفجر شد. بحران مزبور تبعات سنگینی در پی داشت. از جمله جامعه مجبور شد صد ها میلیارد دلار به بانک ها بدهد که آنانرا از خطر سقوط نجات دهد. بحران مزبور به سلب آزادی و حقوق اولیه بخش عظیمی از جامعه منجر شد چرا که بسیاری خانه ها، شغل خود را و بیمه درمانی شان را.از دست دادند.

شهیر: در رابطه به میزان جدی بودن بحران 2008، گوردون براون نخست وزیر انگلستان در پارلمان آن کشور گفت ما تنها چند ساعت با فروپاشی سیستم بانکی جهانی فاصله داشتیم. بانک ها باید در خود را می بستند چون پولی نداشتند که با آن کار کنند. ادامه ترجمه ...

گاهی اوقات این داد و ستد ها ساده و واضحند. بطور مثال، ما باید آزادی بنگاه ها را برای بهره کشی از کارمندان و کارگران، مصرف کنندگان و جوامع را محدود کنیم. اما گاه داد و ستد ها پیچیده تر و برآورد تبعات آنها مشکلتر است. با این حال به صرف اینکه کار در اینگونه موارد مشکلتر است نباید از پرداختن به آنها سر باز زد و یا اصلا وانمود کرد که وجود ندارند.

فراموش نکنیم که در برخی از موارد سلب آزادی می تواند به نفع کل جامعه و حتی بسط بیشتر آزادی ها شود. چراغ های راهنمائی مثال خوبی هستند. آنها باعث می شوند که آزادی من برای عبور دلبخواه از چهار راه سلب شود اما بدون وجود این قانون، ترافیک قفل می شد. این دخالت در محدود کردن آزادی من، بنحوی اساسی، باعث بهبود آزادی دیگران یعنی رها شدن آنان و حتی خود من از گرفتار شدن در ترافیک سنگین می گردد.

بیائیم این نگرش را قدری بسط دهیم. تهاجم روسیه به اوکراین به ما یادآوری کرد که ما برای آزاد بودن از ترس دائمی آسیب دیدن از نیروهای خارجی مجبوریم برای یک سیستم دفاعی قوی هزینه کنیم. ما همچنین به منابع مالی و پول نیازمندیم که برای یک اقتصاد قرن بیست و یکمی در زمینه تحقیقات و توسعه فن آوری، زیرساخت ها، آموزش، و بنداشت و درمان سرمایه گذاری کنیم (اکثر پیشرفت های این کشور – آمریکا – از طریق تحقیقاتی صورت گرفته که ابتدائا در دانشگاه ها صورت گرفته، دانشگاه هائی که یا توسط دولت حمایت مالی می شوند و یا اصلا غیر انتفاعی اند). یرای تمام این موارد به پول نیاز است که باید از طریق گرفتن مالیات تامین شود، چیزی که نئولیبرال ها شدیدا با آن مخالفند، چرا که مالیات، چنانکه می دانیم، نیازمند این است که مانع از سواری گرفتن رایگان بعضی، به بهای زیر فشار رفتن بعضی دیگر شویم.

سرمایه‌داری نئولیبرال حتی در اهداف اقتصادی خودش نیز شکست خورده است. نه رشد را تضمین کرده و نه به اشتراک گذاشته شدن کامیابی را. 

❇️(شهیر: نئولیبرال ها به نظریه فرونشست اقتصادیtrickle-down economy اعتقاد دارند. آنها معتقدند که انباشت سرمایه در دست ثروتمندان سرانجام به بخش های پائین جامعه سرایت می کند و به بهبود کیفیت زندگی طبقات پائین جامعه منجر می شود. در دسامبر 2020، گزارشی از دانشگاه اقتصاد لندن (London School of Economy – LSE) توسط دیوید هوپ و جولیان لیمبرگ منتشر شد که در آن اثرات پنج دهه کاهش مالیات ثروتمندان در 18 کشور ثروتمند بررسی شده بود. مطالعه مزبور نشان داد که سیاست کاهش مالیات ثروتمندان به طور مداوم و پیوسته به نفع ثروتمندان بوده اما هیچ تاثیر معناداری بر بیکاری یا رشد اقتصادی نداشته است. لینک گزارش در پایان این مطلب ... ادامه ترجمه). 

❇️هم چنین نئولیبرالیسم به قول خود در رابطه با تضمین راه رسیدن به دموکراسی و آزادی عمل نکرده بلکه بالعکس زمینه را برای ظهور پوپولیست ها و نتیجتا فاشیسم قرن بیست و یکمی هموار کرده است. این پوپولیست‌های بالقوه مستبد، آزادی ما را کاهش می‌دهند، در حالی که به وعده‌های خود نیز عمل نمی‌کنند، همانطور که شکل سرمایه‌داری محبت‌آمیز ارائه شده توسط ترامپ نشان می‌دهد. حذف اوباماکِر یا کاهش مالیات برای میلیاردرها و بنگاه ها، که بخشی از آن با افزایش مالیات برای بقیه ما تامین می شود، امنیت، رفاه و آزادی آمریکایی های عادی را کاهش می دهد. دولت اول ترامپ تصویری از دولت دوم او را نشان می دهد.

❇️شهیر: اوباماکِر(Obamacare) که در سال 2010 شکل گرفت، به طور رسمی به عنوان قانون مراقبت‌های آسان‌خرید(Affordable Care Act) شناخته می‌شود، که هدف آن افزایش دسترسی به بیمه‌های سلامتی آسان‌خرید، بهبود کیفیت مراقبت‌های بهداشتی و درمانی و کاهش هزینه‌ها از طریق اصلاحات و مقررات مختلف است. ادامه ترجمه ...

❇️اما یک جایگزین وجود دارد. اقتصاد قرن بیست و یکمی تنها از طریق نوعی از تمرکززدایی قابل مدیریت است که مستلزم مجموعه ای غنی از موسسات، از شرکت‌های انتفاعی گرفته تا تعاونی‌ها، اتحادیه‌ها، جامعه مدنی فعال، سازمان‌های غیرانتفاعی به علاوه موسسات عمومی است. من این مجموعه جدید ترتیبات اقتصادی را "سرمایه داری مترقی" می نامم. مقررات و سرمایه‌گذاری‌های عمومی که از طریق مالیات تأمین می‌شوند مرکزی و در دست دولت خواهند بود. سرمایه داری مترقی یک سیستم اقتصادی است که نه تنها به بهره وری، رفاه و برابری بیشتر منجر می‌شود، بلکه به همه ما کمک می کند تا در جاده ای به سوی آزادی های بیشتر قرار بگیریم.

The Economic Consequences of Major Tax Cuts for the Rich

https://t.co/xE78PlCfE7

❇️شهیر: سرمایه داری مترقی یک فلسفه اقتصادی است که به دنبال ترکیب اصول سرمایه‌داری با تمرکز بر رفع نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی است. این رویکرد بر اهمیت رقابت، بازار آزاد و کارآفرینی تأکید می‌کند اما در عین حال از مداخله دولت برای اطمینان از توزیع منصفانه ثروت، فرصت و عدالت اجتماعی حمایت می‌کند. این رویکرد معمولاً شامل سیاست‌هایی مانند مالیات افزایشی، برنامه‌های رفاه اجتماعی، مقررات برای حفاظت از منافع کارگران و مصرف‌کنندگان، و سرمایه‌گذاری در آموزش و زیرساخت‌ها برای ترویج توانایی اقتصادی و رفاهِ مشترک شهروندان می‌شود. به طور خلاصه، هدف سرمایه داری مترقی برگرفتن مزایای سرمایه‌ داری است اما در عین حال به دنبال کاهش اثرات منفی آن تا حد ممکن است تا نهایتا به جامعه‌ای متعادلتر و عادلانه دست یابد.

‼️لینک توییتر شهیدثالث:

https://twitter.com/SShahidsaless/status/1790845754321350680?t=1rQe81QTydvHA5-1l88GAg&s=19

❌متن اصلی مقاله و لینک آن به زبان انگلیسی:

‼️Opinion | Time is up for neoliberals - The Washington Post

By Joseph Stiglitz

May 13, 2024 at 5:45 a.m. EDT

Joseph Stiglitz is a professor of economics at Columbia University and winner of the 2001 Nobel Memorial Prize in economics. His newest book is “The Road to Freedom: Economics and the Good Society.”

Amid another election season, our impulse to debate American democracy through a single political lens is understandable. But we’d be better served considering a second closely related question too: Which economic system serves the most people?

On one side of the economic debate are those who believe in largely unfettered markets, in which companies are allowed to agglomerate market power or pollute or exploit. They believe firms should maximize shareholder value, doing whatever they can get away with, because bigger profits serve the common good.

The most famous 20th-century proponents of this low-tax/low-regulation shareholder-centric economy, often referred to as neoliberalism, are Milton Friedman and Friedrich Hayek. These Nobel Prize-winning economists took the idea beyond the economy, claiming this kind of economic system was necessary to achieve political freedom.

They worried about the growth of government in the aftermath of the Great Depression, when under the influence of John Maynard Keynes, the state was taking on new responsibilities to stabilize the economy. In “Capitalism and Freedom,” Friedman argued that “free markets” were indispensable to ensure political freedom. In Hayek’s words, government overreach would lead us down “The Road to Serfdom.”

We’ve now had four decades of the neoliberal “experiment,” beginning with Ronald Reagan and Margaret Thatcher. The results are clear. Neoliberalism expanded the freedom of corporations and billionaires to do as they will and amass huge fortunes, but it also exacted a steep price: the well-being and freedom of the rest of society.

https://www.washingtonpost.com/opinions/2024/05/13/stiglitz-captialism-economics-democracy-book/