تکبیر جشن‌های رمضان و خواندن قرآن
علی اسلام‌نژاد
در دین مبین اسلام برای هر مناسبت و هر مکانی ذکری مخصوص توصیه شده و مسلمانان توجیه شده‌اند که در هر شرایطی ذکری بگویند و بدین وسیله همیشه با خداوند سبحان در ارتباط باشند. به عنوان مثال ذکر شروع غذا خوردن و پایان آن، ذکر هنگام خواب و بیدار شدن، بیرون رفتن از منزل، سوار شدن به وسیله‌ی نقلیّه، بازگشت به منزل، ملاقات خویشاوندان و دوستان، نگاه کردن به آینه و دیدن چهره‌ی خود در آن، ورود به مسجد و خروج از آن، رفتن به دستشویی و خارج شدن از آن، ورود به مکان یا منزلی که کسی در آن نباشد، ذکر مخصوص هنگام همبستر شدن وزفاف،ذکردیدار تازه عروس و داماد، ذکر شنیدن رعد‌و‌برق، ذکر پس از نماز‌ها و عیدها، ذکر پوشیدن لباس، ذکر مناسبت‌ها، تعزیه‌ها و ... . برای تمامی موارد مربوط به زندگی روزمرّه، دعای بخصوصی تعیین شده‌است تا مسلمان همیشه به یاد خدا بوده و در غفلت به‌سر نبرند و دیو نفس یا شیطان توان چیره شدن بر ایشان را نداشته باشد.
برای عید فطر و قربان نیز ذکر بخصوصی قرار داده شده که مسلمانان در مساجد، خانه‌ها و در مسیر راه آن‌را بخوانند و زمزمه کنند. خداوند در قرآن کریم نیز به آن دستور داده است آن‌جا که در سوره‌ی مبارکه‌ی بقره آیه ١٨٥ می‌فرماید: «وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»/
و(خداوند ماه رمضان و رخصت آن‌را برای شما روشن داشته‌است) تا تعداد (روزهای رمضان) را کامل گردانید و خدا را بر این‌که شما را (به احکام دین که سعادتتان در آن است) هدایت کرده است، بزرگ‌دارید و تا این‌که (از همه‌ی نعمت‌های او) سپاس‌گزاری کنید.
علمای تفسیر متّفق‌اند که این قسمت از این آیه‌ی مبارکه در مورد عید فطر است و پیامبر(ص) و اصحاب(رض) در عید قربان هم ذکر فرموده‌اند که این ذکر عبارت است از: «الله اکبر، الله اکبر، الله الله اکبر، لا إله إلاّ الله و الله اکبر، الله اکبر ولله الحمد»
بنا به مذهب امام شافعی (رحمة الله علیه)
برای شکرگذاری به خاطر دو موفقیّت بزرگ یک ماه روزه‌داری و انجام فریضه‌ی حج و سرکوب دیو نفس و شیطان و چیره شدن بر آن‌ها که بزرگترین پیروزی برای مسلمان در طول سال و عمر به‌حساب می‌آید جا دارد مسلمانان در آن دو روز به شادی بپردازند و با ورد زبان قرار دادن آن ذکر بزرگ شکر پروردگار متعال را به‌جای بیاورند.
امّا لازم به یادآوری است که شریعت بزرگ اسلام هیچ جای خالی‌ای در زندگی ما نگذاشته که ذکری برای آن در نظر نگرفته باشد و دست ما در انتخاب ذکری برای آن باز باشد. هر ذکری نیز جای بخصوص خود را دارد و جابه‌جا کردن آن (هرچند که ذکر بزرگ باشد) جایز نیست؛ زیرا خروج از روش و منش شریعت غرّای اسلام به‌حساب می‌آید. برای مثال «لا إله الا الله» بزرگترین ذکر است اما خواندن آن در نماز در وسط سوره‌ی مبارکه‌ی فاتحه موجب خلل در نماز و ابطال آن خواهد شد، پس می‌توان نتیجه گرفت که اسلام یک مجموعه‌ی به‌هم پیوسته و منظم و تفکیک‌ناپذیر است که جای دست‌کاری ندارد.
در مورد «خواندن قران در روزهای عید» باید عرض کرد که خواندن قرآن در مساجد در روزهای عید همراه با ذکر مخصوص آن روز هیچ دلیل و وجاهت شرعی ندارد و حدیث یا اثر صحابی در این مورد وجود ندارد و در گذشته نیز خوانده نشده‌است و از هیچ‌کدام از امامان اهل سنّت در این مورد فرموده‌ای نقل نشده و در هیچ کتاب فقهی نیز وجود ندارد ولی متأسّفانه به‌صورت تقلیدی و کورکورانه در مناطق ما رایج شده است که نه تنها ثواب ندارد بلکه جای ذکر را هم اشغال می‌کند و شخص قاری نیز از برکت ذکر عید بی‌بهره می‌گردد
پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «من احدث فی أمرنا ما لیس منه فهو ردّ» هر کسی چیزی یا کاری را در دین ما ایجاد کند که در آن نباشد مردود است. [متفق علیه]
و امر پیامبر (ص) در این‌مورد وجود ندارد.پس خواندن آن لازم نیست و کسی حق ندارد در اسلام چیزی را زیاد یا کم کند. دین اسلام مانند قانون دستنوشتهی بشر نیست که هر کس در هر دوره‌ای بتواند به خواست خود آن‌را کم یا زیاد کند و بر آن تبصره و لایحه بیفزاید و اسلام هرگز چنین اجازه‌ای به کسی نداده است. چون از طرف خدا و رسول (ص) برای ما تشریع و تبیین گشته است.
پس نتیجه می‌گیریم که خواندن قرآن در صبح و شب عید در مساجد بدون دلیل است و وجاهت شرعی و فقهی ندارد و باید هر‌کس برای خود این ذکر «الله اکبر، الله اکبر، الله اکبر، لا إله إلّا الله و الله اکبر، الله اکبر ولله الحمد» را که پیامبر (ص) به اصحاب آموزش داده‌است زمزمه نماید. امروزه می‌بینیم که اگر هم به‌صورت جمعی و با صدا بخوانند اهل مسجد را به دو دسته تقسیم نموده و هر بار یکی از دسته‌ها ذکر را می‌خواند و دسته‌ی دیگر استراحت می‌کند، که این هم صورت شرعی ندارد. امّا چون در هر حال خود ذکر مأثور خوانده می‌شود، اشکال آن مانند اشکال قرا ئت قرآن نیست.
منابع:
تفسیر انوار القرآن
تفسیر نور
صحیح فقه‌السنه/جلد اوّل – بحث عید فطر
فقه المنهجی/جلد اوّل - بحث عید فطر