تخريب ميدان شهرداري سابق؛/نابودي هويت شهري كرمانشاه
روزنامه نقدحال
ناصر مدللي
در زمان تبادل اسرا و ورود آزادگان سرافراز به ميهن عزيزمان ايران؛ واحد توليد سيماي مرکز کرمانشاه چند برنامه تلويزيوني را تهيه نمود که اينجانب نيز عضو کوچکي از اعضاي برنامه‌ساز بودم. در آن زمان برايمان سوالي مطرح شد که چرا به‌هنگام خروج اسرا در مرز خسروي به آنها گز اصفهان داده ميشود و چرا آنان نبايد کلوچه و نان‌برنجي کرمانشاه را به‌عنوان يادبود و عطوفت و مهرباني ايرانيان همراه خود ببرند که در عين حال کمک اقتصادي هرچند اندکي به شهر جنگ‌زده‌ي کرمانشاه باشد.
بعد از آن نيز ديديم که در يک مقطع زماني بازسازي تمامي جداره‌هاي خارجي و نماي ساختمان‌ها به‌ويژه ساختمان‌ها و دواير دولتي با آجر سه سانت اصفهان ساخته شدند! آيا تا به‌حال کسي پرسيده است چرا از آجر نماي اصفهان استفاده شد؟ مگر نه اينکه در چند کيلومتري جنوب شهر کرمانشاه معادن سنگ بوژان قرار داشتند؟!
آيا مي‌دانيد علت چه بود؟! بله استاندار شهرمان اهل اصفهان بودند و اگر چه مسووليت کرمانشاه را به‌عهده داشتند اما فعاليت اقتصادي ايشان معطوف به اصفهان بود و تعصب اصفهان را داشتند!
چند سال قبل نيز در مسافرتي به اصفهان به هتل ابوعلي‌سينا رفتم، هتلي با مساحتي وسيع و اتاق‌هاي فراوان و فقط در دو طبقه با ارتفاع کم. با مالک هتل که انسان فرهيخته و هنرمندي بود و در دانشگاه هنر مينياتور را تدريس مي‌کردند، آشنا شدم. روزي از ايشان پرسيدم چرا اين هتل در دو طبقه ساخته شده است؟! او در پاسخ گفت:»به پشت بام هتل برويم تا بهتر جواب را درک نمايم!«. به پشت‌بام هتل رفتيم، اين انسان باذوق که پشت بام هتل را به‌صورت گلخانه در‌آورده بود گفت:»به اطراف نگاه کن، آيا تمامي آثار باستاني را در دور و نزديک مي‌بيني؟«
من به اطراف نگاه کردم و اکثريت طاق‌ها وگنبد‌ها و مناره‌ها و آثار باستاني شهر اصفهان را ديدم؛ سپس گفت:»آيا وزش باد و هواي سالم را حس مي‌کني؟«
جواب من مثبت بود زيرا هواي بسيار مطبوعي در جريان بود.
آن استاد گفت:»در شهر ما به‌خاطر همين هوا و همين آثار باستاني که مي‌بيني ساخت و ساز بيش از 9 متر ارتفاع در مركز شهر ممنوع است و در‌صورت تخطي سازندگان بنا، مردم و مسوولين معترض خواهند بود!
من پي بردم مردم اصفهان لايق اصفهان نصف جهان هستند. اصفهان زيباست چون مردم‌اش مي‌خواهند و زيبا فکر مي‌کنند. اصفهان پر درآمد است چون مردم‌اش مي‌خواهند و فعال هستند. اصفهان همه‌چيز دارد چون مردم‌اش مي‌خواهند و به همه‌چيز مي‌رسند!
اما من کرمانشاهي نمي‌دانم از زادگاهم چه بگويم! کرمانشاه عزيز با اين آب و هوا و موقعيت خاص جغرافيايي و با اين همه قدمت و آثار و ابنيه تاريخي که روز به روز توسط منفعت‌طلبان مورد حمله قرار مي‌گيرد و آسيب مي‌بيند. زماني سرمجسمه هرکول کنده و دزديده ميشود! در اطراف آثار ارزشمند طاق‌بستان که ثبت جهاني‌ست رستوران‌هاي آن‌چناني احداث ميشود! و اگر مورد اعتراض واقع نمي‌شد و دستور تخليه و خريداري اين رستوران‌ها صادر نمي‌گرديد در آينده‌اي نه‌چندان دور شاهد دود‌کردن قليان در اطراف طاق‌هاي طاق‌بستان مي‌شديم!
شبانه بناي بسيار زيبا و دلنشين دکتر سعيد مير‌عبدالباقي در ميدان آيت‌اله کاشاني که بايد جزء آثار ملي ثبت مي‌شد دزدکي تخريب و برج مرتفع ارگ بر آن احداث ميشود!
در اين اواخر نيز قديمي‌ترين و ارزشمندترين ميدان شهرمان به نام ميدان انقلاب اسلامي يا همان ميدان شهرداري سابق مورد حمله و هجمه قرار مي‌گيرد و يکي از زيباترين و چشم‌نواز‌ترين آثار شهرمان شبانه تخريب و پارکينگ ناهمگون و مرتفع طبقاتي بر آن بنياد ميشود و اکنون دل‌خوش به آنيم که ما در قديم يعني پنج سال قبل اين بناي زيبا را داشته‌ايم و تصاوير زيباي اين بناي تاريخي را در اوراق سال‌نامه‌ها، دفاتر مختلف و در پشت شيشه مغازه‌ها و در اندازه‌هاي مختلف به‌نظاره مي‌نشينيم و از آن لذت مي‌بريم!
ما مردم کرمانشاه طلا داديم و مفرغ گرفتيم. جاي سوال است؟! صيانت و حفاظت تاريخ و قدمت شهرمان با کيست؟! آيا کرمانشاه چند ميدان تاريخي و با‌ارزش به مانند ميدان انقلاب‌اسلامي را دارد؟! آيا اين ميدان جز آثار‌ملي ثبت شده است يا خير؟! آيا حواشي اين ميدان که در جهات مختلف در نزديکي اماکن تاريخي و ارزشمندي مانند هتل بيستون در خيابان دبيراعظم و ساختمان زيباي خديوي‌ها در خيابان معلم که زماني اداره و استوديوي راديو کرمانشاه بوده و هشتي معروف انقلاب در چهار راه اجاق که نماد انقلاب در کرمانشاه است، نبايد از حريم و حصاري مطمئن برخوردار باشند؟! و از آسيب و گزند منفعت‌طلبان برحذر بمانند؟! آيا فروش تراکم و ارتفاع‌سازي در مجاورت اين اماکن قانوني‌ست؟!
چند بار بايد ببينيم ميراث تاريخي و فرهنگي ما در شب دزدکي تخريب ميشود و در روز بدون توافق بين مالک و مستاجرين جواز ساخت صادر ميشود؟
در 25 آبان سال98 اينجانب در روزنامه نقدحال به شماره716 تحت‌عنوان- منتخب همشهري با تو هستم- مطلبي را نوشتم. در بخشي از اين مقاله توضيح دادم: »عده‌اي که مشاغل اصلي و پر درآمدي دارند و متاسفانه اکثرا از تحصيلات عالي و مال و مکنت سرشاري برخوردار هستند توسط دلالان نيابتي در پي‌شکار خانه‌هاي قديمي که در بر آن خانه‌ها تعداد چند باب مغازه به‌صورت سرقفلي و يا اجاره‌اي قرار گرفته است هستند. آنها با بنيه فراوان مالي که دارند به خريد ملک جهت احداث پاساژ مبادرت مي‌کنند...»
در اين بين همواره عده‌اي مغازه‌دار نگون‌بخت که اکثرا مسن و سابقه‌ي طولاني کسبي دارند، توسط اين سرمايهگذاران مظلوم واقع مي‌شوند و با پشيزي اندک مغازه آنها تخليه مي‌گردد. اخيرا يعني در خرداد‌ماه سال99مجددا استان در شرف تکرار است و اين بار ضلع ديگر ميدان انقلاب اسلامي يا همان ميدان‌شهرداري سابق مورد حمله و نشانه قرار گرفته است!
مسوولين محترم هوشيار باشيد! در ضلع‌شرقي مقابل پارکينگ طبقاتي شبانه تعداد چندين منزل مسکوني تخريب شده و احتمال ساخت پاساژ يا بناي مرتفع ديگري در پشت مغازه‌هاي واقع در ميدان وجود دارد و يقينا در آينده شاهد برج ناهمگون ديگري خواهيم بود!
مسوولين محترم ذي‌ربط، منتخبان شوراي شهر و مسوولين سازمان ميراث‌فرهنگي، عنايت فرماييد و به‌مانند مسوولين اصفهان نگذاريد در مرکز شهر تراکم فروخته شود و شهرمان بيشتر از اين آسيب ببيند!
زيباسازي و نوسازي و بازسازي بافت‌هاي فرسوده شهر هدف و خواست مردم و مسوولين و امر بسيار مطلوب و ارزنده‌اي است. اما نگذاريد در اين راستا به قدمت شهرمان آسيبي برسد اين ميدان شناسنامه و تاريخ ما است، جداره و نماي خارجي ميدان تکرار‌نشدني‌‌ست.
نگذاريد با گود‌برداري و ترفند‌هاي رايج زمينه‌ي تخريب کلي بنا فراهم شود آنگاه بگوييم عجب بناي زيبايي داشتيم و فقط تصاوير آن را براي آيندگانمان به يادگار بگذاريم.
پس سکوت جايز نيست اميدوارم سازمان ميراث‌فرهنگي که سال‌هاست بازار توپخانه و راستا بازار و بازار چال‌حسن‌خان و ديگر بازار‌‌ها و ابنيه‌ي تاريخي کرمانشاه را به‌نحو بسيار زيبا و ارزشمندي مرمت و بازسازي و سازماندهي نموده و با مديريتي بسيار عالي و با نظارت آقايان: مهندس محمدرضا رشيدي و خاني و ديگر همکاران ارجمند اين سازمان رضايت اکثريت مردم کرمانشاه به‌ويژه مغازه‌داران محترم را فراهم نموده و هيچ حقي را از کسي ضايع نکرده است در زمينه ساخت حوالي ميدان قديمي و اصلي شهرمان بيش از پيش نظارت موشکافانه داشته و نگذارد در خفا مجوز ويراني گوشه‌اي از تاريخ و هويت‌مان صادر شود.
و اما در پايان با سرمايهگذاران محترم سخني دارم حکيمي گفته است آه مظلوم به سوهان مي‌ماند گر خود نبرد، برنده را تيز کند.
با شما هستم! شمايي که سرمايه‌گذاري مي‌کنيد و در راستاي زيباسازي و احياي بافت فرسوده شهر و نوسازي اقدام مي‌نماييد و کاري پسنديده و مورد تاييد و مطلوب همگان را انجام مي‌دهيد. اولا بافت قديمي شهر را ويران نکنيد. دوما در راستاي کارتان نگذاريد عده‌اي مظلوم واقع شده و محل درآمد خود و خانواده را از دست بدهند و عزلت‌نشين و آواره شوند با آنها تعامل و همراهي کنيد. از آه مظلوم بترسيد! و به‌سادگي مغازه و محل درآمد آنها را تصاحب ننماييد، چون روز داوري فرا خواهد رسيد و همگان به پيشگاه باري‌تعالي خواهيم رفت. به اطراف بنگريد هيچ‌کس مال و مکنت و بنا و ساختمان را با خودش نبرده و نمي‌برد. بنگريد در مقابل پارکينگ طبقاتي ميدان اصلي شهرمان مسجدي که يادگار بزرگ‌مردي کرمانشاهي است، قرار دارد. اين است باقيات و صالحات. اين والا مقام که نام شريف‌اش برازنده‌ي اوست مسجدش را با خود نبرده است!
او مسجد و شير‌خوارگاه و بيمارستان را برايمان به ارث گذاشته تا در شناسنامه کرمانشاه نام حاج‌شريف معتضدي همواره شريف باقي بماند و با خير و نيکي از او ياد شود.
پس شما سرمايهگذاران شهر با مستاجرين مغازه‌ها تعامل کنيد و محنت و آوارگي را بر آنها تحميل ننماييد و نامي نيک از خود باقي بگذاريد وگرنه آنچنان که سعدي مي‌فرمايند، مردم نيز خواهند گفت:
تو کز محنت ديگران بي‌غمي
نشايد که نامت نهند آدمي.