ӘУЛИЕЛЕРДІҢ КАРАМАТЫ

Шейхул-Ислам, екі шарапатты мекеннің (Мекке мен Мәдина) муфтиі болған Ибн Хажар әл-Һайтами әл-Мәкки (909-974 х/ж) сұралды:

«Алла Тағаланың әулиелерінің караматы бар екені рас па және олардың караматтары өлгендерді тірілту сияқты пайғамбарлардың (Оларға Алланың игілігі мен сәлемі болсын) арасында мұғжиза болған осыған ұқсас нәрселерге қол жеткізе алады ма? Әулие адамның караматымен тірілген адам тірі адам болып есептеле ме, әлде өлі ме?»

مطلب في كرامات الأولياء رضي الله عنهم

وسئل رضي الله عنه ، بما لفظه : كرامات الأولياء حق فهل تنتهي على إلى إحياء الموتى وغيره من معجزات الأنبياء صلوات الله وسلامه عليهم ، ومن أحيي كرامة لولي هل له حكم الأحياء أو الأموات ؟

فأجاب رضي الله عنه ، بقوله : كرامات الأولياء حق عند أهل السنة والجماعة خلافا للمخاذيل المعتزلة والزيدية ، وقول الفخر الرازي : إن أبا إسحاق الإسفرايني أنكرها أيضا مردود بأنه إنما أنكر منها

ما كان معجزة لنبي كإحياء الموتى لئلا تختلط الكرامة بالمعجزة ، وغلطه النووي كابن الصلاح بأنه ليس في كرماتهم معارضة للنبوة لأن الولي إنما اعطي ذلك ببركة اتباعه للنبي صلى الله عليه وسلم وشرف وكرم ، فلا تظهر حقيقة الكرامة عليه إلا إذا كان داعيا لاتباع الني صلى الله عليه وسلم بريئا من كل بدعة وانحراف عن شريعة النبي صلى الله عليه وسلم ، فببركة اتباعه صلى الله عليه وسلم يؤيده الله تعالى بملائكته وروح منه ويقذف في قلبه من أنواره .

والحاصل أن كرامة الولي من بعض معجزات النبي صلى الله عليه وسلم لكن لعظم اتباعه له أظهر الله بعض خواص النبي على يدي وارثه ومتبعه في سائر حركاته وسكناته .

وقد تنزلت الملائكة لاستماع قراءة أسيد بن حضير الكندي وكان سلمان وأبو الدرداء يأكلون في صحفة فسحت الصحفة وما فيها ، ثم الصحيح أنهم ينتهون إلى إحياء الموتى خلافا لأبي القاسم القشيري ، ومن ثم قال الزركشي ما قاله مذهب ضعيف ، والجمهور على خلافه ، وقد أنكروه عليه حتى ولده أبو نصر في كتابه (المرشد) فقال عقب تلك المقالة : والصحيح تجويز جملة خوارق العادات كرامة للأولياء وكذا في إرشاد إمام الحرمين . وفي شرح مسلم للنووي تجوز الكرامات بخوارق العادات على اختلاف أنواعها ، وخصها بعضهم بإيجاب الدعوة ونحوها وهذا غلط من قائله وإنكار للحس ، بل الصواب جريانها بانقلاب الأعيان ونحوه انتهى .

(حكايات لطيفة) وقد مات فرس بعض السلف في الغزو فسأل الله إحيائه حتى يصل بيته فأحياه الله ، فلما وصل بيته قال لولده : خذ سرجه فإنه عارية عندنا ، فأخذه فخر ميتا . وقال اليافعي رضي الله عنه : صح بالسند المتصل على الشيخ القطب عبد القادر الجيلاني رحمه الله تعالى أن أم شاب عنده دخلت عليه وهو يأكل في دجاجة فأنكرت أكله الدجاجة وإطعامه ابنها أرذل الطعام ، فقال لها : إذا صار ابنك بحيث يقول بمثل هذه الدجاجة : قومي بإذن الله فقامت وله أجنحة وطات بها حق لها أن يأكل الدجاج .

ولا ينافي إحياء الميت الواقع كرامة أن الأجل محتوم لا يزيد ولاينقص لأن ما أحيي كرامة مات أولا بأجله وحياته وقعت كرامة ، وكون الميت لا يحيا إلا للبعث هذا عند عدم الكرامة ، أما عندها فهو كإحيائه في القبر للسؤال كما صح به الخبر .

وقد وقع لعزير وحماره وللذين خرجوا من ديارهم وهم ألوف حذر الموت فقال لهم الله موتوا ثم أحياهم .

إذا تقرر ذلك فمن أحيي كرامة فتارة يتيقن موتهتيقنا ضروريا بنحو قطع رأسه وإبانة جثته فهذا إحياؤه لا يعيد له شيئا من زوجاته ولا مما اقتسمته ورثته من أمواله لما تقرر أن هذا كالإحياء الذي في القبر ، وتارة لا يتيقن كذلك فيتبين أنه لم يزل شيء عن استحقاقه فيعود له.

والحاصل : أن الإحياء بعد الموت المراد به الإحياء للبعث لا للكرامة أو سؤال الملكين.

Ол, оған Аллаһ разы болсын, былай деп жауап берді: «Әһлу-с-Сунна уәл-джәмәға бойынша, Алланың сүйіктілерінде (әулиелерінде) караматтың болуы – ақиқат. Бұған муғтазилиттер мен зәйдилер келіспейді. Фахруддин ар-Рази былай деді: «Әбу Исхақ әл-Исфирайни сондай-ақ Алланың сүйікті адамдарында пайғамбарлардың (Оларға Алланың игілігі мен сәлемі болсын) муғжизасына ұқсайтын өлгендерді қайта тірілту сияқты караматтардың болуы мүмкін екенін жоққа шығарды. Мұғжизаны караматпен шатастырмас үшін. Бірақ ән-Нәуәуи бұл пікірді тура Ибн Салах сияқты қате деп санады және олар караматты пайғамбарлардың мқғжизасына қарсы келмейді, өйткені Аллаһу Тағала әулиеге караматты Пайғамбарға (Оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) еруінің берекетіне байланысты берілгенін айтты. Шынайы карамат бидғаттан, адасудан таза, Пайғамбарға (Оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) еруге шақырушыдан басқа ешкімде көрінбейді. Әулиеде Пайғамбарымыздың (Оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) берекесі болғандықтан.

Алла Тағала сүйіктісін (әулиесін) періштелер арқылы қуаттап, жүрегіне нұр салады.

Қысқасы: Аллаһтың сүйікті (әулие) құлының караматы Пайғамбардың (Оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) мұғжизасының бір бөлігі болып табылады, Пайғамбарға (Оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) ерудің ұлылығына байланысты Пайғамбардың кейбір ерекшеліктерін пайғамбарлардың мұрагері болған әулиелерінде көрінеді.

Расында, періштелер Усәйд ибн Хадир ил-Кундидің Құран оқуын есту үшін түсті. Салман мен Әбу Дарда ыдыстан тамақтанғанда, кейін ыдыстағы тамақтар тәсбих айта бастайтын. Әулиелердің караматтары тіпті өлілердің қайта тірілуіне дейін жететіні сөзсіз, бұл пікірмен Әбул-Қасим әл-Қушәйри келіспеді. Бірақ әз-Зарқаши: «Оның (әл-Қушәйридің) айтқаны әлсіз пікір, өйткені көпшілік (иджмағ) басқаша айтады», - деді. Бұл пікірді ғалымдар, тіпті оның ұлы Әбу Наср әл-Қушайри де «Әл-Муршид» кітабында (әкесінің пікірін) айыптайды. Бұл кітапта ол (әкесінің) сөзінен кейін: «Мұғжизалар Алланың сүйіктісіне карамат ретінде көрінетіні сөзсіз», - деген. Имам әл-Харамайнидің «Әл-Иршад» кітабында да осылай айтылған.

Ән-Нәуәуи «Сахих Муслимдегі Шархта» былай дейді: «Караматтар әртүрлі көріністерде көрінуі мүмкін. Кейбіреулер мұны (әулие) дұғасының қабыл болуымен байланысты деп ойлады, бірақ бұл қате және анық нәрсені теріске шығару».

Қысқаша хикая: бір сәләфтың жылқысы ғазауатта (джиһадта) өліп, енді кері үйіне қайту үшін Алладан жылқыны тірілтуді сұрайды. Аллаһу Тағала атты тірілтеді, әлгі кісі үйіне келгеннен кейін баласына: «Ер тоқымды ал, ат біздің пайдалануымызда тек уақытша ғана», - дейді. Баласы ер-тоқымын алған сәтте, жылқы бірден өледі.

Әл-Иәфии, оған Аллаһ разы болсын, былай деді: «Абдул-Қадир әл-Джилани әл-Ханбалиге (Аллаһ оны рақымына алсын) сахих иснад бойынша, тауық жеп отырғанда бір жас баланың анасы келеді, әлгі әйелдің ұлына тауықтың нашар етін берді. Абдул-Қадир әл-Джәиләни әл-Ханбали оған: «Қашан балаң осылай істей алатын дәрежеге жеткенде», - дейді де, жеп жатқан тауығына: «Аллаһтың қалауымен, тұр», - дейді, тауық қайта тіріліп, қанаттары шығып, ұшып кетеді - «Сонда ғана ұлың тауық етінің жақсысын жейді», дейді.

Белгіленген мерзімнің шектеулі болуы өлген адамның тірілу мүмкіндігін жоққа шығармайды, өйткені ол алдымен өзіне белгіленген мерзім біткеннен кейін өліп, содан кейін карамат ретінде қайта тіріледі. Өлген адам тек қиямет күні ғана тіріледі – бұл егер карамат болмаса. Ал, карамат болған кезде оның қайта тірілуі қабірде сұралу үшін қайта тірілуі сияқты, ол туралы сенімді хадистер бар. Расында, бұндай нәрсе (қайта тірілу) Узәйр пайғамбардың кезінде болды, өлімнен қашып елінен шыққан мыңдаған аламдар мен оның есегімен болған оқиға. Аллаһу Тағала оларға “өліңдер” деді , кейін қайта тірілтті:

«(Мұхаммед Ғ.С.) ол мыңдағандардың өлімнен қорқып, жұрттарынан шыққандарын көрмейсің бе? Алла оларға: «Өліңдер» деді. Соңсоң оларды қайта тірілтті...» («Бақара» сүресі, 243-аятының тәпсірін көріңіз).

Өлім анықталған кезде, егер өлімі анық болса, мыслаы басы кесілген адамның өлімі сияқты, қарамат арқылы қайта тірілген адам нәтижесінде ештеңе алмайды: оның әйелдерін де, мұрагерлері мұраға бөліп алған мүлкін де, өйткені бұл қайта тірілу қабірдегі қайта тірілу сияқты екені анықталды. Ал егер оның өлімі анық болмаса, оған тиесілі болған нәрселер әлі мұрагерлеріне (мирас ретінде) өтпеген болса, онда оның [өзіне тиесілі] мүлкі қайтарылады.

Қорытынды: «өлгеннен кейін қайта тірілу» деген «қияметте тірілу» ретінде, қабірде сұралу үшін немесе карамат ретінде тірілу емес».

Ибн Хаджар әл-Һайтами әл-Макки, «Әл-Фәтәуә әл-Хадисийәһ», 193-194 бет; «Дару әт-Тақуа». Дамаск. 2008 ж.

“Әғузу билләһ не деп кеттің” немесе “бұл сопылардың ертегісі” деп әһлу сунна ғалымдарына тіл тигізбес үшін, уаһабилерге Құран және сүннет болған шейхтарының сөзін келтіруді жөн көрдім:

فآيات الأنبياء مستلزمة لصدقهم وصدق من صدقهم وشهد لهم بالنبوة والآيات التي يبعث الله بها أنبياء قد يكون مثلها لأنبياء أخر مثل إحياء الموتى فقد كان لغير واحد من الأنبياء وقد يكون إحياء الموتى على يد أتباع الانبياء كما قد وقع لطائفة من هذه الامة ومن أتباع عيسى فإن هؤلاء يقولون نحن إنما أحيى الله الموتى على أيدينا لاتباع محمد أو المسيح فبايماننا بهم وتصديقنا لهم أحيى الله الموتى على أيدينا فكان إحياء الموتى مستلزما لتصديقه عيسى ومحمدا لم يكن قط مع تكذيبهما فصار آية لنبوتهم ))

كتاب النبوات لابن تيمية ص213

Ибн Тәймия (Аллаһ оны рақымына алсын) «ән-Нубууәт» (213-бет) кітабында былай дейді:

«Муғжизаларымен жіберген пайғамбарларын Аллаһу Тағаланың (көптеген) басқада пайғамбарларыда ие бола алады, мысалы өлген адамды қайта тірілту мұғжизасы сияқты. (Өліні тірілту мұғжизасы) тек пайғамбарларға ғана емес, сонымен қатар олардың ізбасарлары үшін де мүмкін, бұл [өліні тірілту караматы] расымен бұл Ислам үмметінде болған, және Иса пайғамбардың да ізбасарлары үшін де мүмкін.

Ақиқатында карамат берілген әулиелер айтады: “Расында, біз Мухаммад пайғамбардың немесе Иса пайғамбардың артынан еру себепті Аллаһу Тағала өлгендерді біздің қолымызбен тірілтеді. Біз (пайғамбарларға мықты) иманымыз бен (оларды) мойындауымыз арқылы ғана Аллаһу Тағала бізге берілген карамат арқылы өлгендерді тірілтеді».