ҲОМИЛАДОРЛИК ТЕСТИ ҲАҚИДАГИ САВОЛЛАРГА ЖАВОБЛАР

Тест қандай аниқлайди?

Ҳомиладорликни аниқловчи барча тест ва лаборатория таҳлиллари битта қоидага асосланган. Пешобдаги (тест таёқчалари) ёки қондаги (лаборатория таҳлили) ХГЧ – одам хорионик гонодотропини (Хорионический Гонадотропин Человека – ХГЧ) деб номланувчи махсус гормоннинг миқдорини аниқлашга асосланган. У фақат ҳомиладорлик пайтида ишлаб чиқарилади. Бу гормон хорион (эмбрион ташқи қавати) ҳужайралари томонидан ишлаб чиқарилади. ХГЧ миқдорига қараб туриб ҳомиладорлик бошлангани ва меъёрда кетаётганини баҳолаш мумкин. Уруғланган тухум ҳужайра бачадон деворига ёпишиши билан (бу ҳомиладорликнинг 3-4 ҳафтасида рўй беради, яъни охирги ҳайз келишининг 21-28 куни, бу кейинги келиши кутилаётган ҳайз кунига тўғри келади) ҳар 2-3 кун ичида ХГЧ миқдори 2 мартагача кўпая боради ва 7-12 ҳафталик бўлганда энг баланд нуқтага етади. Унинг қон ва пешобдаги миқдори бола туғилгандан кейин ҳам уч ҳафтагача сақланади.

Тестни қачон ўтказиш керак?

Бу тестларнинг сезгирлигига боғлиқ. Одатда,аксарият тестлар сезгирлиги 20–25 мМе/мл бўлади. Бундай тестлар ҳайз тўхташининг биринчи кунидан аниқлаб бериши мумкин. Лекин баъзи тестлар бундан ҳам барвақтроқ, яъни уруғланиш содир бўлгани тахмин қилинган кундан 7-10 кун ўтиб, ҳайз тўхташи рўй бермасдан туриб ҳам аниқлаши мумкин. Уларнинг нархи қимматроқ. Ҳайз цикли тўхтагандан кейин 1 ҳафта ўтгач ҳар қандай тест аниқлаши мумкин. Қондаги ХГЧ миқдори пешобдагидан кўпроқ бўлгани учун қон таҳлили орқали ҳайз цикли тўхтамасдан олдин ҳам аниқлаш мумкин, аммо уруғланиш содир бўлган кундан 7 кундан кўпроқ вақт ўтган бўлиш керак. ХГЧ учун қон таҳлили тиббий лабораторияларда топширилади. Энг маъқули ҳайз тўхтагандан 4-7 кун ўтиб тест қилган маъқул, шунда аниқроқ ва ишончлироқ натижа кўринади.

ЭКУ амалиёти ўтказилган аёлларда, ЭКУ муолажаси тугагандан  14 кун ўтгандан кейин ХГЧ таҳлилини ўтказиш мумкин. Гарчи ҳомиладорликни махсус тест орқали уй шароитида ҳам аниқлаб бўлса–да, бу усул билан ҳомиладорлик кечишини назорат қилиб бўлмайди. Шу сабабли аниқ ахборотга эга бўлиш учун (айниқса ЭКУ муолажасидан кейин) гормоннинг қондаги миқдорини аниқлаш мақсадида қон таҳлили ўтказиш керак бўлади.

Тестни куннинг қайси вақтида ўтказган маъқул?

Одатда тест учун эрталабки илк пешоб ишлатилади,чунки шунда пешобдаги ХГЧ миқдори концентрацияси кўпроқ бўлади. Аммо куннинг исталган вақтида ўтказиш мумкин бўлган тестлар ҳам бор. Бу пурковчи (оқимга мосланган) тест бўлиб, унинг қадоғида 10 мМе/мл деган сезгирлик кўрсаткичи мавжуд. Бунда пешобни бир идишга тўплаш шарт эмас.Фақат сийдик оқимига бир муддат тутиб турилса кифоя.

Тестлар хато маълумот бериши мумкинми?

Албатта. Барча тестларда аниқлик 95-99% деб берилади. Демак, ҳар доим хато бўлиш эҳтимоли бор. Қачон шундай бўлади?

Дейлик, ҳомиладорлик бор лекин тест салбий натижа кўрсатяпти:

- тестни эрта, яъни ҳали аниқлаш мумкин бўлган муддат келмасдан қилган бўлсангиз (бунда ХГЧ миқдори кам чиқади);

- тестнинг қадоқдаги сақлаш муддати ўтган бўлса (сотиб олишдан олдин муддатига қаранг);

- тест ўтказишдан олдин кўп миқдорда суюқлик ичган бўлсангиз, бу ҳам пешобдаги ХГЧ миқдорини кам кўрсатишликка сабаб бўлади;

Дейлик, ҳомиладорлик йўқ, лекин тест ижобий натижа кўрсатяпти:

- агар сиз бепуштликка қарши таркибида ХГЧ бўлган дори воситалари (одатда игна орқали) қабул қилаётган бўлсангиз;

- хавфли ўсмалар бўлганда;

- баъзида эрта туғиш ёки ҳомила тушиши оқибатида бачадонда ҳомиланинг қолдиқлари қолиб кетгани сабаб  бўлиши мумкин.

Тестдан қандай фойдаланиш керак?

Ҳозирда чиқарилаётган тестларнинг турлари ҳам ҳар хил. Аввало кўрсатмасини ўқиб шунга амал қилиш керак.

Чизиқчали тест

Бу энг оддий, кенг тарқалган ва арзон тестлар. Тест тасмасини эрталабки пешобга белгиланган кўрсаткичгача 10-20 сония ботириб туриш керак. Шундан кейин тест тасмасини горизонтал (ётқизиб) ҳолатда бирор юзага қўйиш керак. Бир неча дақиқадан кейин натижаси кўринади. Битта чизиқча – ҳомиладорлик йўқ, иккита чизиқча – ҳомиладорлик бор дегани. Биринчи чизиқча – тест ишлаётганини кўрсатувчи чизиқча, иккинчиси ҳомиладорликни кўрсатувчи чизиқча.

Планшетли тест

Бу ҳам ҳудди чизиқчали тестга ўхшаб тузилган. Фақат қоғоз тасма пластик қобиқ ичига жойлаштирилган. Бунда эрталабки пешобдан томчилагич орқали тортиб олиб, таёқчадаги махсус катакчага томизиш керак. Бунда ҳам битта чизиқча – ҳомиладорлик йўқлигини, иккита чизиқча ҳомиладорлик борлигини кўрсатади.

Пурковчи тест (струйный тест)

Бу тестнинг афзаллиги шундаки, пешобни бир идишчага йиғиш шарт эмас. Сийдик оқимига тутиб турилса кифоя. Бунда эрталабки пешоб бўлиши ҳам шарт эмас. Бу тестлар анча сезгир саналади. Бунда ҳам натижа ҳудди аввалги тестлардагидек. Битта чизиқча– салбий, иккитаси – ижобий натижа (яъни ҳомиладорлик бор) дегани.

Электрон тест

Бундай тестларда датчикли махсус чизиқча ёки экранча бор. Тестнинг тегишли қисмини пешоб ичига ботириш ёки оқимига тутиб туриш мумкин. Натижа 3 дақиқада чиқади. Агар “+ “ деган белги ёки  «pregnant» деган ёзув чиқса ҳоимладорликдан дарак, агар «–» ёки «not pregnant» деган ёзув чиқса ҳомиладорлик йўқ дегани.

Нега баъзида иккинчи чизиқча хира кўринади?

Иккинчи чизиқча хира чиққан тақдирда ҳам бу ҳомилдорлик борлигини кўрсатади, фақат қондаги ХГЧ миқдори ҳали етарлича кўп эмас, холос. Агар шубҳа қилсангиз, 3-4 кун ўтгач яна бир бор тест ўтказиб кўринг. Шунда ХГЧ миқдори анча кўпайган ва чизиқча ҳам тўқ бўлиб чиқади.

Агар тест салбий натижа кўрсатаётган бўлса-ю, лекин ҳайз келмаётган бўлса, икки кундан кейин яна бир тест ўтказиб кўриш керак. Агар шунда ҳам салбий натижа бўлса, у ҳолда ҳайз келиши нега кечикаётганини аниқлаш учун гинекологга мурожаат қилиш зарур.

Қайси тест яхшироқ?

Бу саволга жавоб, нима мақсадда тест қилинаётганига қараб белгиланади. Агар сиз ҳомиладорлик бор йўқлигини барвақтроқ аниқламоқчи бўлсангиз, энг маъқули ХГЧ учун қон таҳлили топширган маъқул (шунда ҳам уруғланиш бўлган деб билинган кундан 7 кундан кўпроқ муддат ўтгандан кейин). Агар қулайлик аҳамиятли бўлса, ўзингиз мосини танлашингиз мумкин. Кимгадир сийдик оқимига тутиб туриладиган пурковчи тест, кимгадир пешобни идишга йиғиб унга ботириладиган тест, кимгадир қон таҳлили топшириш қулай бўлиши мумкин.

Бачадон ташқарисида ҳомила бўлишини (внематочная беременность) тест кўрсатадими?

Агар ҳомила бачадон ташқарисига ёпишиб олган бўлса, тест барибир ҳомиладорлик бор деб кўрсатаверади. Агар вақтида аниқланмаса, бачадондан ташқаридаги ҳомила 7-8 ҳафтада тўхтайди ва қон кетиш, оғриқ бўлади ҳамда аёл киши соғлиғига жиддий хавф туғдиради. Бунинг олдини олиш учун, бачадон ташқарисида ҳомила бўлишининг аломатларини аввалроқ аниқлаш ва касалхонада ётиб даволанган ҳолда (стационарда) ҳомиладорликни тўхтатиш зарур. Униг аломатлари - қорин остида қаттиқ тортиб оғриш, тест ижобий кўрсатганда ҳам қонли ажралмалар келишидир. Бундай аломатлар бўлса дарҳол даволовчи гинеколог шифокорингизга мурожаат қилинг. У УТТ текшируви ўтказиб, ҳомила бачадон ташқарисидами ёки ичидами эканини аниқлайди. Агар ташқарисида бўлса, бачадон ичида ҳомила кўринмайди, бироқ ҳудди ҳомиладорликдаги каби ички қават қалинлиши рўй беради.

Агар сизда илгари ҳам бачадон ташқарисида ҳомиладорлик бўлган, ёки бачадон ичи чандиқлари, яллиғланиши каби ҳолатлар бўлса, энг маъқули бир неча марта сифатли қон таҳлили ўтказиш керак.  Бачадон ташқарисида ҳомила бўлганда ХГЧ миқдори меъёрдаги ҳомиладорликдан камроқ бўлади ва қон таҳлили буни аниқроқ кўрсатади.

Тестлар ҳомиланинг неча ҳафталик эканини кўрсата оладими?

Ҳеч қандай тест таёқчалари ҳомила муддатини кўрсата олмайди. Улар фақат ҳомила бор ёки йўқлигини аниқлаши мумкин. Фақат қон таҳлили топшириб ҳомила муддатини қисман аниқлаш мумкин. Бундай таҳлил ўтказиш ҳомила ривожланаётган ёки риволанмай қолганини аниқлаш жиҳатидан ҳам муҳимдир. Агар ҳомила ривожланмаётган бўлса, ХГЧ миқдори ўсмай қўяди.

Ҳомиладорликни онлайн тест қилиш нима?

Бу ишончли эмас. Бундай тестлар ҳар хил бўлади. Баъзилар экрандаги мовий катакка бармоқни қўйиб туришни талаб қилади, агар бир неча дақиқадан кейин катак қизил рангга кирса, ҳомиладорсиз деб кўрсатади. Аслида бармоқ қўйилмаса ҳам маълум вақт ўтгач катак қизил бўлади. Баъзилари бундай тестдан олдин турли саволлар бериб кўради. Булар асосан, сизга тегишли маълумотни (телефон рақами, электрон почта) олиш, сайт рўйҳатидан ўтиш каби тижорий ва реклама мақсадида ишлатиш учун ўйлаб топилган сохта усуллар. Савол-жавоб шаклидаги тестлар ҳам ишончли маълумот бермайди. Бундай тестларга ишонмаган маъқул.

Гинеколог Нилуфар КАБИЛОВА тайёрлади

Каналга уланинг:👇

https://t.me/joinchat/AAAAAFBvdBiwu4MpzsQ1zQ