rodzaje-wiezb-dachowych

Wybór więźby dachowej zależy od wielu faktorów. Należą do nich głównie wielkość i kształt domu, przeznaczenie poddasza (użytkowe lub nieużytkowe), względy ekonomiczne czy architektoniczno-estetyczne. Aczkolwiek najczęściej wykonywane są klasyczne konstrukcje konstruowane z krokwi, belek, murłat, płatwi, jętek, słupów, mieczy, przepustnic.

Budowa więźby dachowej - główne składniki

Podstawowe elementy tworzące tradycyjną więźbę dachową to:

- Krokwie – elementy, dzięki których opiera się całe pokrycie dachu. Są to belki pochyłe o prostokątnym przekroju poprzecznym (o grubości min. pięć cm). Najczęściej odcinek wynosi: 7x14 cm lub 8x16 cm. Rozstaw krokwi waha się w zakresie 0, 8 – 1, 2 m. Oparcie krokwi konstytuują płatwie: murłata, kalenica oraz płatwie wygodniejsze, a także jętki (w zależności od rodzaju więźby).

a mianowicie Płatwie – belki poziome, stanowiące podporę krokwi. Jako detal nośny, płatwie powinny mieć stosunkowo wielki przekrój poprzeczny, np. 16x20 cm. Występuje płatew kalenicowa, pośrednia oraz stopowa. Płatwie opiera się na słupach (płatwie pośrednie jak i również kalenicowa) i często dodatkowo usztywnia zbyt pomocą mieczy (obustronnych zastrzałów słupa).

- Kalenica – górna krawędź dachu, blisko której wiążą się połacie dachowe. Krokwie niejednokrotnie opierają się w tym miejscu na płatwi kalenicowej.

- Murłata – płatew stopowa o przekroju kwadratowym, o wymiarach (zwykle) 10x10 cm lub 14x14 cm. Stanowi pani dolną podporę krokwi, gdyż oparta wydaje się na murze oraz przenosi obciążenia wraz z krokwi na ścianę budynku. Nie można zapominać o odpowiednim przymocowaniu murłat do muru. Służą do tego kotwy stalowe wbijane przy mur w odległości nie mniejszej aniżeli 2, 0 m.

- Słupy – pionowe elementy więźby dachowej, które przekazują obciążenie z płatwi bezpośrednio na strop. Słupy mają najczęściej przekrój kwadratowy o wymiarach 12x12 cm lub 16x16 cm.

- Kleszcze – poziome belki, łączące przeciwległe pary krokwi. Zapewniają stężenie (usztywnienie) poziome.

- Rapiery (obustronne zastrzały słupa) – belki skośne, łączące słupy spośród kleszczami lub filary z płatwiami pośrednimi. Ich zadaniem jest usztywnienie więźby dachowej w kierunku podłużnym.

- Jętki – belki poziome łączące dwie przeciwległe krokwie. Za sprawą tego zostaje zachowana sztywność więźby oraz nośność krokwi.

- Wiatrownica – deski o przekroju poprzecznym od 3, 8x10 do 5x12 cm, przybijane ukośnie do odwiedzenia krokwi. Stosuje się je na dachach stromych z lekkim pokryciem w zamysle zabezpieczenia dachu zanim zerwaniem wskutek ssania wiatru. https://drewzim.pl/

Podstawowe typy więźb dachowych

Współwystępują trzy podstawowe rodzaje więźb dachowych, jakie są najczęściej używane w domach jednorodzinnych. Należą do nich:

- więźba krokwiowo – belkowa

- więźba jętkowa

- więźba płatwiowo – kleszczowa

Więźba krokwiowo – belkowa

To najprostsza konstrukcja stosowana w takim przypadku, gdy rozpiętość dachu w świetle elewacji nie przekracza siedmiu, 0 m (zalecana max. rozpiętość jest to 6, 0 m), a pochylenie połaci dachowej jest duże niż 45 poziomów. Taki układ polecany jest np. w przypadku budowy drobnych domków letniskowych.

Wiązar składa się z dwóch krokwi połączonych w kalenicy, osadzonych na poziomej belce, której zadaniem jest przenoszenie sił rozpierających, przekazywanych przez krokwie. Rozciągłość krokwi nie powinna przekraczać 5, 0 m, gdyż stateczność konstrukcji może zostać zachwiana.

Więźba jętkowa

Konstrukcja jętkowa wykorzystywana jest przy większych wymiarach dachu – zalecane rozpiętości sięgają od 6, 0 do 9, 0 m. Często wznosi się taką strukturę w domach wraz z poddaszem użytkowym, bowiem pozwala ona zdobyć odpowiedni kształt pokoi przeznaczonych na zamiary mieszkalne.

Składa się z krokwi (o długości powyżej cztery, 5 m) połączonych w kalenicy jak i również opartych na murłatach oraz z jętek, które łączą naprzeciwległe krokwie, a tymże samym przejmują moce rozporowe, nadając sztywność konstrukcji. Należy stosować się ważnej zasady, by jętka spinała krokiew na odpowiedniej poziomie. Część dolna nie powinna przekraczać czterech, 5 m (licząc od murłaty), jakkolwiek górna 2, pięć m (licząc od momentu kalenicy).

Konstrukcję jętkową należy wzmacniać w kierunku podłużnym przy użyciu wiatrownic lub łat. Wskazana rozpiętość dachu o konstrukcji jętkowej wynosi 9, 0 m, jednak pozwala się większe miary – do dwunastu, 0 m. W takim przypadku długość jętek wydaje się być tak duża, że trzeba je podpierać za pomocą 1 lub dwóch płatwi (w zależności od długości jętki) opartych na słupach.

Maksyma jest taka, hdy jeśli wiązar dzierży rozpiętość od siedmiu, 5 do 9, 0 m, wskazana jest jedna płatew oparta na słupie umieszczonym w środku. Przy rozpiętości mieszczącej się w granicach dziewięć, 0 – 12, 0 m, rekomenduje się zamontowanie dwóch płatwi opartych dzięki 2 słupach.

Więźba płatwiowo – kleszczowa

Jest to w najwyższym stopniu uniwersalny i zazwyczaj stosowany rodzaj więźby dachowej. Można ją wznosić zarówno przy dachach jednospadowych, w jaki sposób i w dwuspadowych, płaskich i stromych (nawet do około 70 stopni). Rozpiętość dachów przystosowanych do zastosowania więźby płatwiowo – kleszczowej sięga aż 16, 0 m, jednak polecana rozpiętość to dziewięć, 0 – dwunastu, 0 m.

W największym stopniu typowa konstrukcja tego rodzaju zbudowana jest z dwóch rodzajów wiązarów: podstawowych oraz pośrednich. Wiązary główne są rozstawione co 3, 0 – 5, 0 m i składają się z 2 krokwi opartych na płatwiach, dwóch słupów i pary kleszczy, które obejmują pozostające elementy z 2 stron.

Dodatkowym zabezpieczeniem w kierunku poprzecznym są zastrzały a także miecze. Wiązary wygodniejsze pozbawione są słupów i kleszczy. Struktura ta wyglądem wspomina więźbę jętkowo – płatwiową, jednak bez wątpienia istnieje zasadnicza rozbieżność w rozkładzie obciążeń, a tym danym w sposobie robocie całego dachu.

Po przypadku więźby jętkowej, wszystkie obciążenia przenoszone są na ściany zewnętrzne budynku, jakkolwiek w dachu wraz z więźbą płatwiowo – kleszczową, znaczną część obciążeń przejmuje strop poddasza (za pośrednictwem ścian stolcowych, jakie składają się ze słupów, płatwi pośrednich i stopowych). Jest to rozwiązanie bezpieczniejsze dla całej struktur dachu. Należy jednak pamiętać, aby ścianki stolcowe usytuowane były w pobliżu elewacji nośnych budynku bądź ewentualnie podciągów.

Wiązary kratowe

Konstrukcje kratownicowe są charakterystyczne na rzecz dużych hal przemysłowych oraz obiektów użyteczności publicznej. Wystarczy wyglądać na sufity dużej ilości supermarketów, które pełne są stalowych struktur kratowych. Jednak coraz bardziej popularne stają się drewniane wiązary kratowe w budownictwie jednorodzinnym, gdyż mają wiele zalet.

Cechuje je lekkość, proste i szybkie przeprowadzenie, niewielki koszt, a także brak konieczności wznoszenia wewnętrznych ścian nośnych (ze względu dzięki równomierne rozłożenie obciążeń). Dzięki temu przestrzeni można swobodnie rozłożyć na pomieszczenia użytkowe.

Wiązary kratowe tworzą się pasów górnych, dolnych, słupków i krzyżulców. Pręty budowane są z desek lub bali szkieletowych, połączonych głównie za pomocą gwoździ, śrub, kołków, wkrętów bądź kleju. Najczęściej mogą mieć kształt trójkątny lub dwutrapezowy.

Takie konstrukcje zalecane są po przypadku domów spośród poddaszem nieużytkowym, z dachami dwuspadowymi o stosunkowo małym zakamarku nachylenia (15 - 20 stopni). Rozpiętość dachu zwykle przekracza 11, 0 metrów, co stanowi jeszcze jedną zaletę stosowania wiązarów kratowych. Można używać je w wypadku budynków o dużych wymiarach.