قصه بنای زهوار در رفته در پارک ارم؛ کاباره جزیزه

مهدی فرجی

قصه بنای زهوار در رفته در پارک ارم؛ کاباره جزیزه

فضاهای قمار، عیش و نوش یکی از فضاهای جدیدی بودند که در قرن چهاردهم خورشیدی و تا قبل از انقلاب وارد ایران و به خصوص تهران شدند. این فضاها محفل طرب و شادی افرادی بودند که به دنبال نوشیدنی‌، موسیقی زنده و یا قمار می‌گشتند. شاید به گمان بسیاری از افراد  چنین فضاهایی در لاله‌زار و در مناطق مرکزی تهران در دورۀ پهلوی جای گرفته بودند و بقیه‌ی نقاط داخل یا نزدیک به شهر این چنین فضاهایی نداشته‌اند، اما بنایی دیگر که شاید از یادها رفته باشد، «کاباره جزیره» یا «خرم» است که درست در پارک ارم در غرب تهران قرار دارد. این کاباره را شاید بسیاری در سریال‌های نمایش خانگی مانند شهرزاد، مانکن و قورباغه که در دهه 90 پخش شده دیده باشند و ندانند که این بنا چه ماجراهایی داشته است.

رحیم‌علی خرم سرمایه‌داری که اصالت او به روستای یاری‌آباد ساوه‌ باز می‌گشت، در دهه‌ی پنجاه خورشیدی مجموعه‌ای تفریحی در غرب تهران و در کیلومتر چهار جاده کرج ساخت. (مصاحبه نگارنده با اهالی روستای یاری آباد ساوه) این مجموعه شامل کاربری‌های سرگرمی مختلف بود که یکی از آن‌ها کاباره‌ای بزرگ با معماری مدرن بود که پس از افتتاحش به یکی از کاباره‌های مهم آن روزگار پایتخت در کنار شکوفه‌نو، میامی، کوچینی و باکارا تبدیل شد. کاباره جزیره در وسط پارک ارم (خرم) و در کنار دریاچه مصنوعی پارک قرار گرفته است که از یک سو به دریاچه و از سوی دیگر رو به پارک ارم و درختان چنار آن است.

کاباره جزیره بنایی دو قلو با فرم دایره‌ای شکل است که این دایره‌های دو قلو با دالانی به یکدیگر وصل شده‌اند. این بنای سبز رنگ پنجره‌های زیادی بر بدنه دارد که پنجره‌های ضلع شمالی بنا رو به دریاچۀ پارک ارم و پنجره‌‌های ضلع جنوبی به روی درختان تنومند پارک ارم هستند. با توجه به سکانس‌هایی که در آن در سریال‌های مختلف در آن فیلم‌برداری شده است، این بنا سالنی بزرگ دارد که محل برگزاری اجراهای زنده بوده است که تماشاگران بر دور یک میز رو به سن می‌نشستند. طبق روایت‌هایی که افراد محلی بلوار فردوس تهران از بنا دارند، گویا طبقه دوم این بنا محل قمار بازی بوده است و میزهای پوکر و سایر بازی‌ها در آن‌جا قرار داشته‌اند. این که معمار بنا چه شخصی بوده است مشخص نیست.

در این بنای مدرن برنامه‌های زیادی از جمله اجراهای خوانندگان مطرح آن روزگار مانند هایده، داریوش، دلکش و حمیرا برگزار می‌شد و محل رفت و آمد قشری از مردم بود که مخاطب چنین فضاهایی در تهران بودند. این کاباره برخلاف دیگر کاباره‌های تهران در محدوده شهری تهران قرار نداشت و افراد برای حضور در آن باید اتومبیل داشتند و همین باعث می‌شد خیلی از افراد نتوانند به آن به راحتی دسترسی پیدا کنند. در کنار این، هم گویا بهای ورودی این کاباره با حقوق یک ماه و نیم یک معلم یا یک کارگر در آن زمان برابری می‌کرده است. این که هر کس چه مقدار در آنجا خرج می‌کرد بسته به خودش و میزانی که می‌خواست از خدمات این کاباره استفاده کند بستگی داشت. گران‌بها بودن حضور در این کاباره باعث می‌شد تا هر فردی نتواند در آن حضور پیدا کند.

جایی که در آن روی صورت داریوش اسید پاشیدند!

ماجرایی که بعضی‌ها با آن کاباره جزیره را می‌شناسند، حادثه‌ی اسیدپاشی بر صورت داریوش اقبالی، خواننده‌ی مطرح پیش و پس از انقلاب بود. داریوش از خوانندگانی بود که در این کاباره اجرای زنده داشت. برنامه‌های او بسیار پرطرفدار بودند و حضور او باعث می‌شدند طرفدارانش برای تماشای اجرای زنده‌ی او به کاباره جزیره بیاییند. در این بین، در شبی از بین شب‌هایی که «داریوش اقبالی» بر روی سِن این کاباره در حال اجرای موسیقی بود، زنی به نام «مریم» که گویا از طرفداران داریوش بوده است، در جامی که خیال می‌شده است محتوای آن مشروب الکی است، اسید ریخته بود و پس از نزدیک شدن به سِن، آن را بر روی صورت داریوش اقبالی می‌پاشد. این اتفاق باعث آسیب‌دیدن پوست این خواننده‌ی مشهور می‌شود و کاباره جزیره را به عنوان محل این حادثه بر سر زبان‌ها می‌اندازد. البته که اسیدپاش پس از این حادثه دستگیر و به شش ماه حبس محکوم می‌شود و داریوش اقبالی تحت درمان قرار می‌گیرد.(برگرفته از صفحه روزنامه‌هایی که در ادامه آمده است)

سرنوشت خرم و حال و روز امروزِی بنا

بعد از انقلاب اسلامی، این کاباره مانند سایر بناهایی که چنین کاربری‌هایی داشتند، تعطیل شد و تنها شانسی که آورد این بود که در آتش خشم انقلابیون نسوخت. اما مالک بنا، رحیم‌علی خرم، این‌قدر خوش‌شانس نبود. او نتوانست از ایران فرار کند و در سال ۱۳۵۸ به جرم فساد فی‌الارض همراه «حبیب‌الله القانیان» مالک «ساختمان پلاسکو» اعدام شد. اکنون این بنا مثل خود پارک ارم تحت مالکیت بنیاد مستضعفان است و کاربری مشخصی ندارد. این‌که چرا این بنا خالی مانده است جای سوال است؛ چون می‌توانست به عنوان یک فضای فرهنگی-هنری در غرب تهران فعالیت کند، فضایی که کمبودش در غرب تهران احساس می‌شود. کاباره جزیره این روزها خالی است و در تاریکیِ ترسناکِ شب در کنار دریاچه‌ی پارک ارم خودنمایی می‌کند. این بنا احتمالاً این سوال را در ذهن خیلی‌ها ایجاد می‌کند که این بنای زهوار در رفته چیست؟ بنایی که خیلی‌ها نمی‌دانند روزگاری آرزوی بسیاری از مردم این بوده که بتوانند فقط یک شب در آن به تماشای اجرای زنده‌ی خواننده محبوبشان بنشینند!

منابع:

URL1: https://twitter.com/i_am_pooya/status/1422160576017485824?lang=zh-Hant

URL2: https://www.tribunezamaneh.com/archives/210935