ترامپ و پیامدهای تروریستپنداری اخوان
واشنگتن پست: ترجمه به عربی: عادل رفیق
ترجمه به فارسی: عبدالرحمن عزام
روزنامۀ آمریکایی واشنگتن پست روز پانزدهم می سال جاری، مقالهای از کارولین الکساندر زیر نام «اخوان کیست؟ آیا آنان تروریستاند؟» به نشر سپرد که عمدهترین مطالبش از این قرار بود:
- ایالات متحده اقدام نموده است تا جماعت اخوان المسلمین را در شمار گروههای تروریستی در آورد. مسؤولان امور بر آنند که این اقدام بعد از آن شروع شده است که دونالد ترامپ رئیسجهمور آمریکا همتای مصری خویش عبدالفتاح سیسی را در ماه آوریل دعوت و از آن دیدار به عمل آورد؛ سیسی در سال ۲۰۱۳م. که خود وزیر دفاع بود، اخوان را از منصۀ قدرت به زیر آورد و سپس علیه اسلامگراها حملات و عدیدهای را تدارک دید.
- پیامد تروریستپنداری اخوان؛ این جریان وسیع و فراگیر (به لحاظ اساس و پایههایی که اندیشهاش بر آن بناء یافته است) در دنیا، میبایست آمریکاییها را از همکاری به این حرکت، باز دارد و مؤسسات مالی آمریکا را وادار نماید تا هر گونه ارتباط مالی با ایشان را قطع نموده و به این اساس بنیاد این جریان را بخشکانند؛ حال آنکه بسا احزاب سیاسیای نیز وجود دارند که بر اساس مبادی اخوان بنیان نهاده شدهاند و در تعدادی از کشورها به مقام دولتداری نیز رسیدهاند، این اقدام، این کشورها را نیز در معرض عقوبت قرار میدهد.
اخوان کیست؟
- جماعت اخوانالمسلمین؛ حرکتی است که نود (۹۰) سال از عمرش میگذرد و اعضا و منسوبین آن از مسلمانان اهل سنتاند که اهل سنت اکثر مسلمانان جهان را تشکیل میدهند. اخوان میان فعالیت سیاسی و فعالیتهای خیریۀ اجتماعی گره زده است. اخوان المسلمین و احزاب حاکم اسلامی که از اخوان الهام گرفتهاند، بر این باورند که شریعت و ارزشهای اسلامی میبایست نقش مرکزیای را در زندگی اجتماعی و سیاسی بازی کند.
- شعار مشهور این جماعت «اسلام یگانه راهحل است» است و حرکت اخوان خود بر این باور است که حرکتی خشونتپرهیز است و از راه رقابتهای سیاسی وارد پارلمان و مجلس نمایندگان میشوند و در ساختار دولت اشتراک میورزند و اکثرا اعضای آن پیرامون قضایایی همچون حقوق زنان و حقوق اقلیتها به چانهزنی میپردازند.
- همۀ این خصایص و ویژگیها، اخوان را بر خلاف گروههای افراطی اسلامگرا مثل تنظیم القاعده و دولت اسلامی(داعش) نشان میدهد که این جریانها خود، اخوان را سرطان کشندهای توصیف نمودهاند که به دموکراسی بیشتر توجه دارد تا عقیده.
خاستگاه اخوان
- جماعت اخوانالمسلمین در سال ۱۹۲۸م. بعد از فروپاشی خلافت عثمانی توسط معلمی مصری به نام حسن البناء با هدف تربیت نسلی که از اسلام فهم درستی داشته باشند و به اساس آموزههای آن زندگی نمایند، تاسیس گردیده است. این جماعت در پی هدف تاسیس خود، نقش سیاسی بزرگی را در ردّ استعمار و صهیونیسم بازی نموده است. و مخالفت و رویاروییهای اساسیای را در مقابل پیمانهای نظام استبدادی مصر تشکیل داده است؛ تا جایی که افراد و منسوبین آن، حرکتهایی مردمی برای تقدیم خدمات و حمایت مردم مصر، در سایۀ ناکامی حکومت، به وجود آوردند. شعبات و شاخههایی از اخوان در پارهای از کشورها ریشه دوانیدهاند که این حرکتهای فرعی، همواره فکر و ایدئولوژی خود را به اساس شرایط محیطی وفق دادهاند؛ به عنوان مثال در تونس، حزب نهضت اسلامی نقش عملگرایانهای را در انتقال به سوی دموکراسی بازی نمود؛ تا جایی که از مساندت به شریعت از خلال پذیرش ساخت قانون ۲۰۱٤م. در تونس، پا کنار کشید.
آیا اخوان پیوندی با خشونت دارد؟
از آغاز، پیرامون کیفیت تحقق اهداف، جدال ها و مناقشاتی در داخل این جماعت رخ داد. و در سال ۱۹٥٤م. تعدادی از اعضای اخوان خواستند جمال عبدالناصر رئیسجمهور مصر را به قتل برسانند. سیدقطب که کتابها و نوشتههایش الهامبخش حرکتهای القاعده و دیگر گروههای افراطی گردید، از نخستین مؤیدین اخوان بود. شاخۀ دیگر این جماعت، حرکت حماس در فلسطین است که ایالات متحده، اسرائیل و اتحادیۀ اروپا آن را جریانی تروریستی میپندارند. ایالت متحده دو تنظیم دیگر را نیز که در سال ۲۰۱٤م. بعد از زندانی شدن و قتل صدها اسلامگرا از جانب نظام سیسی بر پایههای ارهاب در مصر تشکیل شده بودند، در شمار گروههای تروریستی اعلام نمود.
انگیزههای ترامپ از تروریست خواندن اخوان
برای نخستین بار دو ادارۀ دیگر نظام آمریکا پیش از اقدام ترامپ، نیز حد اقل این نظریه را مطرح نمودند، سپس دولت ترامپ طرح آن را دوباره بعد از گفتوگو با سیسی در آوریل سال جاری مطرح نموده است. ادارۀ ترامپ به دنبال مصر، عربستان سعودی و امارات متحدۀ عربی در تلاش مشترک برای مهار نفوذ ایران؛ دشمن مشترک خویش در حرکت است. این همپیمانان سهگانۀ آمریکا، اقدام به ممنوعیت اخوان نمودند؛ به دلیل اینکه این حرکت در زمرۀ گروههای تروریستی همچون القاعده قرار دارد و اخوان نظریۀ دولت ملی را نمیپذیرد؛ با وجود اینکه این اتهامات از جانب جماعت اخوان رد شدهاند.
نظامهای استبدادی حاشیهی خلیج فارس از قوت و قدرت اخوان که نتیجهاش از خلال صندوق رأی برآمد، میترسند و این ترس و واهمه بعد از رشد جماعت در خلٲ سیاسی ناشی از بهار عربی، بیشتر شد؛ بهویژه در مصر که محمد مرسی یکی از رهبران اخوان در انتخابات پیروز گردید و به عنوان رئیسجمهور مصر انتخاب شد؛ اما او به زودی به سلب آزادیهای مدنی و تمرکز قدرت کشور در دست اخوان متهم شد و بعد از سپری شدن تنها یک سال از دوران ریاستجمهوریاش، توسط نظام و با کودتای نظامی به عنوان پشتوانۀ تظاهرات مردمی مخالف با محمد مرسی، رئیسجمهور، برکنار شد.
دیدگاه صاحبنظران
شماری از صاحبنظران بدین نظرند که معیارها و شرایط فعالیتهای تروریستی و خشونتمحور که در قانون ایالات متحده آمده است، در جماعت اخوان وجود ندارد؛ زیرا دلیلی مبنی بر دست یازیدن اخوان به فعالیتها و کارکردهای تروریستی به چشم نمیخورد که ایالات متحده و یا مصالح آن را تهدید نماید. و از جانبی تروریست انگاشتن اخوان، امر سهل و سادهای نیست؛ زیرا این جماعت خود به ذات خویش، دارای فروع و شاخههای بسیار و متفاوتی است. صرف نظر از جریانها و احزابی که از این فکر و اندیشه، مایه میگیرند، نهادها و جمعیتهای خیریه و مساجد زیادی در اقصی نقاط دنیا وجود دارند که با این جماعت ارتباط دارند. همچنان این اقدام منجر به تنفر شمار کثیری از مسلمانان میشود، تا جاییکه بعضی از منتقدان اخوان که این جماعت را حرکتی مخالف با لیبرالیسم دانسته و آن را جریانی سلطهگرا و سری و مشکوک میپندارند، آن را سزاوار این اقدام (تروریستانگاری) نمیدانند.
انگیزههای این اقدام چیست؟
این اقدام منجر به متشنج شدن ارتباط همپیمانان ایالات متحده در خاورمیانه میشود. برای اینکه احزاب حاکم در مراکش و ترکیه یا بر باورهای اخوان استوار شدهاند و یا هم از آن متٲثّرند، در حالیکه مجموعۀ دیگری نیز در تونس شریک و همپیمان با حکومت در تونس است. اما در الجزایر و کویت، جماعتها و جریاناتی وجود دارد که به فکر و اندیشۀ اخوان نزدیکند و در اردن نیز، قویترین شاخۀ اخوان فعالیت دارد.
- و ممکن است اجرای تروریستپنداری اخوان، به فربه شدنِ باور و شعار دولت اسلامی بینجامد و آنهم اینکه خشونت، یگانه راه پیشگامی است؛ زیرا دموکراسی قابلیت تعامل با اسلام را ندارد و با هیچ قرائت اسلامگرایی از دین، سازگار نیست.
- و ممکن است این اقدام به افراطیگری مجموعههایی در داخل جماعت نیز منجر شود که با در نظرداشت تجربۀ مصر، احساس میکنند حرکت این جماعت از خلال به کارگیری ابزار دموکراسی در سیاست اشتراک به دولت، ناکام بوده است.
……………..
منبع: المعهد المصری للدراسات
بازنشر: اصلاحوب