enqelabrojava
پککمعنای انحلال پکک چیست؟
گیران اوزجان
هنگامی که عبدالله اوجالان در سالهای ۱۹۷۳-۱۹۷۴ شروع به سازماندهی بر اساس این اصل کرد که «کردستان یک مستعمره است»، او این کار را نه با اسلحه، بلکه با ایدهها و دایره کوچکی از دانشجویان دانشگاه آغاز کرد. این پیروان اولیه شامل کردها و ترکها میشدند که نشاندهنده جاهطلبی ایدئولوژیکی بود که از خطوط قومی فراتر رفته و به دنبال مقابله با چیزی بود که اوجالان آن را بیعدالتی سیستمی در دولت ترکیه میدانست. در دورهای که هویت کردی نه تنها انکار میشد، بلکه جرمانگاری نیز شده بود، این یک اقدام رادیکال و حاکی از شجاعت سیاسی بود.
ترکیه در دهه ۱۹۷۰ محیطی عمیقاً سرکوبگر برای جمعیت کرد خود بود. بیان زبان و فرهنگ کردی ممنوع بود. حتی اقرار به هویت کردی در فضای عمومی میتوانست به دستگیری، تبعید یا بدتر از آن منجر شود. سازماندهی سیاسی حول حقوق کردها در آن زمان به معنای دعوت از آزار و اذیت دولتی و احتمالاً حکم اعدام بود. در این فضای سیاسی خفقانآور، اوجالان و همتایانش گروهی دانشجویی را برای بحث در مورد نظریه، استراتژی و واقعیتهای ستم بر کردها تشکیل دادند. فعالیتهای آنها به سمت شرق، به مناطق کردنشین ترکیه گسترش یافت، جایی که آنها شروع به سازماندهی در میان فقرای روستایی، کارگران و دهقانان کردند.
چهار سال بعد، در سال ۱۹۷۸، این شبکه کوچک و ایدئولوژیک به حزب کارگران کردستان (پکک) تبدیل شد. با وجود ارتباط بعدی پکک با مبارزه مسلحانه، این سازمان دهه اول حیات خود را عمدتاً درگیر آموزش سیاسی، سازماندهی مردمی و توسعه ایدئولوژیکی بود. تا سال ۱۹۸۴ – شش سال پس از تأسیس رسمی پکک – بود که شاخه نظامی آن اولین عملیات مسلحانه خود را آغاز کرد.
این جدول زمانی مهم است. نشان میدهد که برای ده سال اول تاریخ خود، پکک یک سازمان نظامی نبود و جنگی به راه نینداخت. تصمیم به برداشتن اسلحه به سادگی گرفته نشد و هدف اصلی سازمان نیز نبود. رهبری پکک معتقد بود که هیچ کانال صلحآمیز یا قانونی برای مردم کرد برای پیگیری حقوق سیاسی خود باقی نمانده است. سرکوب خشونتآمیز بیان کردی توسط دولت ترکیه، فعالیت صلحآمیز را بیثمر جلوه میداد. در این بستر، پکک معتقد بود که مجبور به مقاومت مسلحانه شده است.
چه کسی با روشهای پکک موافق باشد یا نه، نمیتوان انکار کرد که از ۱۵ آگوست ۱۹۸۴ — تاریخ اولین اقدام مسلحانه آن — چشمانداز سیاسی برای کردها به طرز چشمگیری تغییر کرده است. امروز، هویت سیاسی و فرهنگی کردی دیگر پنهان نیست. در ترکیه، حزب سیاسی هوادار کردها، که در حال حاضر حزب برابری و دموکراسی خلقها (DEM) است، نقش حیاتی در سیاست ملی ایفا میکند. در بسیاری از انتخابات، توازن قدرت را تغییر داده و در برخی موارد به عنوان تعیینکننده اصلی عمل کرده است. در برخی دیگر، به پیروزیهای چشمگیری در جنوب شرقی کردستان دست یافته است. موسیقی، ادبیات و سینمای کردی اکنون جریان اصلی هستند. حتی اگر کسی با پکک مخالف باشد، نادیده گرفتن این واقعیت دشوار است که این سازمان به ایجاد فضای سیاسی که این دستاوردها را ممکن ساخت، کمک کرد.
علاوه بر این، نفوذ ایدئولوژیکی پکک و عبدالله اوجالان بسیار فراتر از مرزهای ترکیه گسترش یافته است. در شمال سوریه، ساختارهای حکومتی تحت رهبری کردها در پی جنگ داخلی سوریه پدیدار شدهاند. این ساختارها، ریشهگرفته در اصول دموکراسی مستقیم، برابری زنان، و پایداری زیستمحیطی، نشانههای روشنی از نوشتههای اوجالان را دارند. اداره خودگردان دموکراتیک شمال و شرق سوریه (AANES)، که اغلب به آن روژاوا گفته میشود، احتمالاً یکی از جاهطلبانهترین آزمایشهای سیاسی در خاورمیانه امروز است. در حالی که رابطه بین پکک و نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) پیچیده و اغلب مورد مناقشه است، ریشه ایدئولوژیکی آن غیرقابل انکار است. بدون پایههای فکری و سازمانی که توسط پکک گذاشته شد، تصور اینکه چگونه چنین پروژه سیاسی تحولآفرینی میتوانست در بحبوحه جنگ پدیدار شود، دشوار است.
پایان یک مرحله، بقای یک ایده
اکنون، پس از بیش از چهار دهه مبارزه، پکک ظاهراً وارد مرحله جدیدی میشود. در دوازدهمین و آخرین کنگره خود، رهبری اعلام کرد که «پکک مأموریت تاریخی خود را انجام داده است.» معنای این اعلامیه هنوز مورد بحث است، اما نشاندهنده اذعان به این است که شرایطی که زمانی وجود پکک را ضروری میکردند، تغییر کردهاند. چیزی که به عنوان پاسخی به محو خشونتآمیز هویت کردی آغاز شد، به یک جنبش سیاسی و ایدئولوژیکی گستردهتر تبدیل شده است – جنبشی که به طور بالقوه میتواند بدون شکل سازمانی پکک ادامه یابد.
برای تغییر و تطبیق نقل قولی که به مدگار اورز، فعال حقوق مدنی آفریقایی-آمریکایی نسبت داده میشود: شما میتوانید یک سازمان را منحل کنید، اما نمیتوانید یک ایده را منحل کنید. حروف «پ-ک-ک» ممکن است در آینده دیگر کنار هم ظاهر نشوند، اما پیگیری حقوق سیاسی، فرهنگی و اقتصادی کردها ادامه خواهد یافت. در سراسر ترکیه، سوریه، عراق و ایران – سرزمینهایی که کردها آن را خانه مینامند – مبارزه ادامه خواهد یافت، که توسط واقعیتهای جدید شکل گرفته است.
میراث پکک: ایدههایی برای آینده
آنچه اکنون اهمیت دارد، نام سازمان نیست، بلکه ایدهآلهایی است که به محبوبیت آن کمک کرده است: دموکراسی رادیکال، رهایی زنان، خودمختاری جامعه، و دیدگاهی از جامعه ریشهگرفته در عدالت و اکولوژی. این اصول پیش از این سیاست کردی را دگرگون کرده و فعالان بسیار فراتر از کردستان را الهام بخشیدهاند. آنها میراث فکری و اخلاقی جنبشی هستند که حتی زمانی که هزینه مقاومت فوقالعاده بالا بود، از پذیرش محو شدن خودداری کرد.
همانطور که به آینده نگاه میکنیم، باید بپرسیم: چه چیزی در پیش است؟ پاسخ ممکن است در یک حزب، یک ارتش یا یک انقلاب نباشد، بلکه در گسترش ایدههایی باشد که زمانی خطرناک تلقی میشدند، اما اکنون ضروری قلمداد میشوند. مبارزه برای حقوق کردها دیگر به سایهها محدود نمیشود – بلکه در پارلمانها، در شوراهای محلی، در کلاسهای درس و در خیابانهاست.
من، به نوبه خود، امیدوارم که مرحله بعدی این سفر توسط کسانی رهبری شود که رهایی زنان، رهایی انسان و شکوفایی زیستمحیطی را در قلب دیدگاه خود قرار میدهند؛ خواه در ترکیه، سوریه یا ایران. این واقعیترین معیار پیشرفت است – نه دائمی بودن یک حزب سیاسی، بلکه پایداری یک ایده رهاییبخش.