Zarifbay Ibadullayev hammaga qarshi: olim-nevrolog Scopusni bekor qilishga chaqirmoqda
uzmetronom
O‘tgan dam olish kunlarida shov-shuv va safsatabozilikka ixtisoslashgan manfur professor o‘zining Facebook’dagi sahifasida o‘zbek olimlarini siyosatning quli bo‘lmaslikka chaqiruvchi uzun manifest e’lon qildi. Kecha Zarifbay Ibadullaevning mulohazalari ayrim OAV tomonidan qayta chop etib ulgurganligi tahririyatimiz e’tiborini tortdi. Xo‘sh, o‘zi gap nima haqida?
Agar siz diqqat bilan o‘qib chiqsangiz, afsuski, gap hech narsa haqida emas. “Keling, haqiqatga tik qaraylik!” kabi shiorlardan tashqari, bu murojaat mazmuni bilan ham, yangiligi bilan ham, hech bo'lmaganda ba’zi faktlari bilan ilmiy jamoatchilik oldida maqtana olmaydi. Ammo u bir chaqirim narida diletantlik iforini keltirib chiqaruvchi umumlashmalarga to'la:
“O‘zbekiston ilm-fani tobora jar yoqasiga yaqinlashmoqda!” (Janob Ibodullayev qanday aniq ma’lumotlarga tayanib shunday qiziq xulosaga kelgani haqida kamtarlik bilan sukut saqlaydi).
“Yosh olimlar orasida plagiatlik avj oldi!” (Bunday qalin bayonotni tasdiqlovchi aniq raqamlar yoki foizlar ham yo‘q).
"Skopusda maqola chiqarish xuddi Sho‘rolar davrida qanday bo‘lmasin paxta planini bajarish kabi bo‘lib bormoqda!" (Global reytinglarda yetakchiligi, boshqa narsalar qatorida Scopus ma’lumotlariga ko‘ra hisoblanib chiqqan Garvard, MIT, Oksford va Stenford universitetlari hayratda qolishlari mumkin!)
Ijtimoiy tarmoqda e’lon qilingan ong oqimida professor bir gapning ichida o‘ziga qarama-qarshilik ko‘rsatishga muvaffaq bo‘ladi. O‘zingiz baho bering: “Mana 30 yildirki, hech kim kafedralar moddiy-texnik bazasini yaxshilash haqida qayg‘urmaydi…” Shu joyning o‘zida: “To‘g‘ri! Baʼzi kafedralarga yangi uskunalar keltirilgan, biroq bundaylar barmoq bilan sanarli...” Aftidan, bu achchiq parchadan kelib chiqadiki, muallifning kafedrasini jihozlashni unutishgan. Har holda, "barmoq bilan sanarli" kabi miqdoriy ko‘rsatkich ilmiy yondashuvdan uzoqdir, huddi professor Ibadullaev Scopus'dan uzoqligi kabi.
Keyin eng be’manilik boshlanadi: munofiqlik bilan muallif Sardobadagi to‘g‘on buzilishi mavzusida taxminlarga o‘tadi. 2020-yilning iyun oyidagi “Sardoba to‘g‘oni qulashiga zoologlar ko‘rsichqon va tulkilar ta’sirini o‘rganishmoqda” nashri uni qattiq hayratda qoldirdi va hatto boshida buni hazil deb o‘yladi. To‘g‘risi, o‘zini olim deb bilgan janob Ibadullayev, yumshoq qilib aytganda, o‘qiganiga o‘ta yuzaki munosabatni namoyon qildi. Google’da to‘g‘onning eng ko‘p uchraydigan sabablarini topish uchun inson quruvchi yoki gidroenergetika muhandisi bo‘lishi shart emas, sabablar ro‘yhatining uchinchi qatori to‘g‘ondagi tuproq harakati - suv oqimi, shu jumladan hayvonlarning chuqurlari orqali sodir bo‘lgan ichki eroziya keltirilgan. Shunday qilib, ushbu versiyani ko‘rib chiqish nafaqat o‘rinli, balki falokatni tekshirishning bir qismi sifatida ham zarur edi, ammo professor ilmiy metodologiyaga qiziqtirmaydi, suv toshqinida halok bo‘lganlarning suyaklari ustida namoyishkorona raqsga tushish imkoniyati esa qiziqtiradi. Yo‘l-yo‘lakay o‘zining bilimsizligini ko‘rsatgan holda.
Keyinchalik matnda Sirdaryo fojiasiga havolani Ibadullayev “hokimlar”, “siyosatchilar” va eng muhimi, muallifning fikricha, allaqachon “qariyalar uyi”ga aylangan Fanlar akademiyasiga bosim qilish uchun bahona sifatida talab qilingani ayon bo‘ladi. “Nega Fanlar akademiyasi uxlab yotibti? Birorta olamshumul yangi kashfiyot yo‘q!” – deya achinarli tarzda qayg‘uradi o‘zini O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi rahbari sifatida aniq ko‘rayotgan professor.
Hukumatga to‘g‘ridan-to‘g‘ri murojaat qilayotgan nevrologni his-tuyg‘ular bosib o‘tadi: “Nega O‘zbek ilm-fanini xarob holatga keltirdingiz?! Nega?!” Biroq, Greta Tunbergning BMT da aytgan “Qanday jur‘at etasiz?!” mashhur intonatsiyasi faqatgina o‘spirin qizning ijrosida ta‘sirli va kulgili ko‘rinadi, oltmish yoshli g‘azablangan shifokorda emas. Ibadullayev ilm-fan, korrupsiya va mahalliy o‘zini o‘zi boshqarish masalalarini yig‘ib, kutilmagan hayratlanarli bir xulosaga keladi: “Hurmatli olimlar! Siyosatga qul bo‘lmaylik, yurt ravnaqi uchun xizmat qilaylik! Bor haqiqatni Prezidentga yetkazaylik!” (muallif davlat rahbariga qanday haqiqatni yetkazmoqchiligi, afsuski, sirligicha qoldi).
Hatto ochiq xatning bema’niligidan chetlagan holda ham shu ma’lum bo‘ladiki, Nobel mukofoti sovrindori yoki qarigan chog‘ida injiqlik qilishga qaror qilgan boshqa ilm arbobi tomonidan bu kabi isteriya chidashga arzigulikdir. Biroq, Scopusni mensimaydigan va tahqiromus darajada past Hirsch indeksiga ega bo‘lgan odamning tushunarsiz mantralari kulgili va achinarli ko‘rinadi. Ayniqsa, mana shunday uvillashlar fonida: “Qani Yahyo G‘ulomovlar? Qani Ibrohim Mo‘minovlar? Qani Obid Sodiqovlar? Qani Habib Abdullayevlar? Qani O‘ktam Oripovlar? Qani Komiljon Ahmadjonovich Zufarovlar? Qani Vosit Vohidovich Voxidovlar? Qani Saʼdi Sirojiddinov va Toshmuhammad Sarimsoqovlar?! Qani Yorqin To‘raqulovlar? Qani Hamid Sulaymonovlar? Qani Xadicha Sulaymonovalar? Qani Bo‘rivoy Ahmedovlar? Qani Po‘lat Qirg‘izboyevich Habibullayevlar?..”
Bunga shunday javob berging keladi: unaqalar yo‘q! Faqat Zarifbay Ibadullayevlar qoldi!
Yaxshiyamki, bu mutlaqo unday emas ...