«Яшил» энергия: истиқболли лойиҳалар

Конгресс-холлда ташкил этилган Тошкент халқаро инвестиция форуми Ўзбекистон ва минтақа мамлакатларининг инвестиция, савдо, саноат ва транспорт-транзит салоҳияти тақдим этилган панелли сессиялар, мавзули мунозаралар ва давра суҳбатлари билан тўла бўлиб, унда ижтимоий-иқтисодий ислоҳотларни амалга ошириш бўйича кейинги қадамлар эълон қилинди, мамлакатнинг стратегик ривожланиши, хусусий секторни рағбатлантириш, халқаро алоқаларни мустаҳкамлаш ва бошқа йўналишларда ҳукуматнинг устувор йўналишлари белгиланди.

Форумнинг биринчи куни давомида 10 дан ортиқ тадбир, жумладан, «Келажак авлодлар учун яшил энергия» панел муҳокамаси бўлиб ўтди.

Унда Энергетика вазирининг биринчи ўринбосари Азим Аҳмадходжаев, Осиё инфратузилма инвестиция банки вице-президенти Константин Лимитовский, ACWA Power бошқаруви раиси Муҳаммад Абу Найян, Masdar (БАА) бош директори Муҳаммад Жамил ар-Рамахи, EDF Group халқаро ҳамкорлик бўйича катта ижрочи вице-президенти Беатрис Буффон, Synergy Consulting компанияси бош директори Ананд Кришна Роҳатги ва Европа тикланиш ва тараққиёт банкининг Евроосиё, Яқин Шарқ ва Африка минтақаси энергия ресурслари департаменти директори Аида Ситдикова иштирок этди.

Модератор сифатида ХМКнинг Яқин Шарқ, Марказий Осиё, Туркия, Афғонистон ва Покистон учун инфратузилма ва табиий ресурслар бўйича минтақавий бўлинмаси раҳбари Жульен Ален Тюро иштирок этди.

Таъкидланганидек, сўнгги бир неча йил ичида Ўзбекистон электроенергетика соҳасида туб ўзгаришлар амалга оширилди. Қайта тикланувчи энергия манбаларини ривожлантириш муҳим аҳамият касб этди, 2019 йилнинг май ойида «Қайта тикланувчи энергия манбаларидан фойдаланиш тўғрисида»ги қонуннинг қабул қилингани шундан далолат беради. 2020 йил апрел ойида ҳукумат томонидан 2020-2030 йилларда Ўзбекистон Республикасини электр энергияси билан таъминлаш концепцияси тасдиқланди. Мамлакатда йирик қуёш электр станциялари ишга туширилмоқда, фотоэлектр ва шамол электр станцияларини қуриш бўйича янги инвестиция лойиҳаларини амалга ошириш бўйича ҳамкорлар белгиланди. Шу билан бирга, Ўзбекистон келгуси ўн йилликда энергия самарадорлигини ошириш чора-тадбирлари орқали энергия истеъмолини икки баравар камайтиришни мақсад қилган.

Ушбу стратегияни амалга оширишда сармоя муҳим аҳамиятга эга бўлса-да, технологик ҳамкорлик ҳам зарур. Қайта тикланадиган энергия инновацияларидан ташқари катта маълумотлар, сунъий интеллект ва интернет энергиясидан (IoE) фойдаланиш оммавий тенденцияларга айланмоқда.

Муҳокама давомида ҳавога карбонат ангидрид чиқинди газларини камайтиришга қаратилди. Ўзбекистон 2018 йилда ратификация қилган Париж келишуви доирасида республикада атмосферага CО2 чиқиндиларини камайтириш бўйича фаол чоралар кўрилмоқда. Шунингдек, энергиянинг 30 фоиздан ортиғини қайта тикланадиган энергия манбаларидан олиш режалаштирилгани таъкидланди.

Ўзбекистон Республикаси энергетика вазирининг биринчи ўринбосари Азим Аҳмадходжаев Ўзбекистон «яшил» иқтисодиётда етакчи ўринлардан бирини эгаллаш ниятида эканини, бунинг учун бу йўналишда ҳаракат қилиш бўйича қарорлар қабул қилинишини таъкидлади.

ACWA Power бошқаруви раиси Муҳаммад Абу Найян:

«Ушбу тадбирда иштирок этиш имкониятини тақдим этишгани учун ташкилотчиларга миннатдорчилик билдирмоқчиман. Унда 56 давлатдан вакиллар иштирок этаётгани Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев позицияси инвесторлар учун жозибадор эканидан далолатдир.

БАА раҳбарияти мамлакатнинг яшил иқтисодиётга ўтишини қўллаб-қувватлайди. Ўзбекистон бу йўналишда минтақанинг етакчи давлатига айланиш учун юксак салоҳиятга эга. Биз дунёнинг 80 дан ортиқ мамлакатларида лойиҳаларни амалга оширмоқдамиз ва уларни Ўзбекистонда амалга оширишдан мамнун бўламиз» — дея таъкидлади.

ОИИБ вице-президенти Константин Лимитовский Ўзбекистоннинг «яшил» энергия йўналишида эришаётган ютуқлари таҳсинга лойиқ эканини таъкидлади. Банк кам углеродли энергияга ўтиш бўйича республика лойиҳаларини молиялаштириш ва сармоя киритишни давом эттиришни режалаштирмоқда.

ЕТТБнинг Евроосиё, Яқин Шарқ ва Африка минтақаси бўйича Энергия ресурслари департаменти директори Аида Ситдикова ҳам Ўзбекистон томонидан қайта тикланадиган энергия манбаларига ўтиш бўйича амалга оширилаётган лойиҳаларга қизиқиш билдирди:

«Яшил энергияга ўтиш устувор вазифа ҳисобланади. Маблағларимизнинг 50 фоизи ана шундай лойиҳаларга тўғри келади. Биз юқори углеродли энергия ишлаб чиқаришдан кам углеродли энергия ишлаб чиқаришга ўтишни қўллаб-қувватлашга ҳаракат қилмоқдамиз», — деди.

Қайд этилишича, Ўзбекистонда карбонат ангидрид чиқиндиларининг энг кўп миқдори энергетика тармоғидан чиқади. Шунинг учун «яшил» энергияга эътибор бериш жуда муҳимдир. Бунинг учун манфаатдор томонларнинг, жумладан, республикада муваффақиятли амалга оширилаётган давлат ҳукуматининг биргаликдаги саъй-ҳаракатлари зарур.

ЕТТБ вакили республикада бу йўналишда кўпроқ лойиҳалар пайдо бўлишига умид билдирди.

Ўзбекистон сармоядорлар учун турли соҳалар, жумладан, энергетика соҳаси учун жуда жозибадор. Бироқ, нафақат йирик, балки ўрта ва кичик компанияларнинг ҳам салоҳиятини ҳисобга олиш муҳим, деди Synergy Consulting бош директори Ананд Кришна Роҳатги.

Masdar (БАА) компанияси бош директори Муҳаммад Жамил ар-Рамаҳи ҳам сўнгги йилларда мамлакатимизда амалга оширилаётган ўзгаришлар уни инвесторлар учун жозибадор қилишини таъкидлади. Бу, ўз навбатида, БААнинг молиявий оқим ҳажмини ошириш ва уларнинг бу ерда мавжудлигини кенгайтиришни режалаштириш имконини беради.

«Ҳозир биз маҳаллий лойиҳаларга сармоя киритмоқдамиз — бу Нур Навоий қуёш электр станцияси, газ турбинали электр станцияси. Иқлим шароитлари қайта тикланадиган энергия манбаларидан кун бўйи фойдаланишга имкон беради, лекин улар ҳам тўпланиши керак. Шунингдек, гидроэнергетикани ривожлантириш зарур ва умид қиламизки, Ўзбекистон бизга бу йўналишда давлат ва хусусий ташкилотлар билан ҳамкорлик қилиш имкониятини беради», — деди Masdar бош директори.

EDF Group халқаро ҳамкорлик бўйича катта ижрочи вице-президенти Беатрис Буффон углерод чиқиндиларини нолга тенглаштириш бўйича умумий мақсад амалга ошишига умид билдирди: «Дунёнинг кўплаб давлатлари бунга интилмоқда ва бу йўл сармоя ва ҳуқуқий шарт-шароитларни талаб қилади. Компаниямиз Ўзбекистон ўз олдига жуда катта мақсадлар қўйганини, бу борадаги имкониятларини оширишга интилаётганини тушунади ва уларга эришиш учун яхши комбинацияни танлади. Бу ерда Ўзбекистонда доимий асосда жорий этилган қайта тикланадиган энергия манбалари ва комбинация циклли газ турбинали электр станцияларига эга бўлиш муҳим аҳамиятга эга. Биз республикада ўз ишимизни ўтган йили бошлаганмиз ва ушбу ўтиш даврида уни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш ниятидамиз».

Тадбир сўнгида Ўзбекистон энергетика вазирининг биринчи ўринбосари Азим Аҳмадходжаев сўзга чиққанларга фикр-мулоҳазалар учун миннатдорлик билдириб, Ўзбекистон нисбатан нейтрал энергетика мақомини ўрнатишга интилаётганини таъкидлади ва 2030 йилга бориб бу мақсадга эришишига умид билдирди. Мамлакат бу заруратни англаб етиб, тармоқ, станция ва ускуналарни модернизация қилишга киришди. Европа Иттифоқи кўмагида газ-буғ генераторларидан фойдаланган ҳолда лойиҳа амалга оширилмоқда, илмий-тадқиқот институти ташкил этилиб, у ерда ишланмалар ва тадқиқотлар олиб борилмоқда. Энергетика вазирининг биринчи ўринбосари Ўзбекистон сармоя киритиш учун энг қулай шарт-шароитларни яратиб бераётганини ва янги ҳамкорликдан мамнун бўлишини эслатди.

25 март куни Тошкент халқаро инвестиция форумининг иккинчи куни бўлиб ўтиши режалаштирилган, у ҳам турли мамлакатлар экспертлари иштирокида кўплаб сессиялар, учрашувлар, давра суҳбатларига бой бўлади.