Xorazm xonlari

Xorazmdagi siyosiy kurashlar Sufiyonxonning vafotidan keyin ham davom etdi. Natijada taxtga quyidagi tartibda xonlar o'tirdilar.

5. Bujaqaxon - Shayboniylar sulolasidan chiqqan beshinchi hukmdor. So‘fiyonxon vafotidan keyin taxtga kelgan. Uning hukmronligi davrida (1526-1532-yy) u Safaviy Eronga qarshi kurashda muvaffaqiyatga erishdi, uning shohi Tahmasp I oʻzbeklardan tinchlik soʻradi.

6. Avaneshxon - Xorazm davlatidagi Shayboniylar sulolasidan chiqqan oltinchi oʻzbek hukmdori, u 1526-1539-yillarda hukmronlik qilgan. Avaneshxon Aminek Xonning oʻgʻli va oʻzbek xoni Yodgorxonning avlodi edi. U Xorazmda hokimiyatga 1526-yilda akasi Bujuaqaxon vafotidan keyin kelgan. U 1538-yilgacha hukmronlik qildi. Avaneshxon davrida Buxoro shayboniysi Ubaydullaxon (1533-1539) tomonidan Xorazmni bosib olishga urinish qilingan. Buxoro hukmdori nutqining rasmiy sababi taʼsirchan Xorazm sultonlaridan biri Avaneshxonning toʻngʻich oʻgʻli Din-Muhammadning Safaviylar hukmdori Shoh Taxmasp I (1524-1576) bilan, xususan, Eron bilan chegaradosh hududlarda taʼsir doiralarini taqsimlash masalasi bo'yicha alohida muzokaralari boʻlgan.

Ubaydullaxonning yuborilgan qoʻshini Biyat-qiri mavzesida dushmanni quvib oʻtdi, u yerda jang boʻlib oʻtdi, bu jangda Avaneshxon oʻldirildi. Ushbu voqea 1539-1540-yillarda sodir boʻlgan.

7. Kalxon - Shayboniylar sulolasidan bo’lgan yettinchi o’zbek hukmdori, u 1540-1546-yillarda hukmronlik qilgan. Kalxon Aminekxonning o’g’li va o’zbek xoni Yodgorxonning avlodi edi. U Xorazmda 1538-1540-yillarda hokimiyatga keldi. Bu yillarda Xorazmdagi hokimiyat qisqa vaqt ichida Buxoro shayboniylariga o’tdi. Kalxon 1547-yilgacha hukmronlik qildi.

8. Aqatayxon - Shayboniylar sulolasidan bo’lgan sakkizinchi o’zbek hukmdori. Aqatayxon Aminekxonning oʻgʻli va oʻzbek xoni Yodgorxonning avlodi edi. Aqatayxon hukmronligi davri tinchlik yillari va hokimiyat uchun kurash bilan ajralib turdi, natijada u 1556-yilda fitnachilar tomonidan oʻldirildi. Uning jiyani Doʻstxon Xorazmda hokimiyat tepasiga keldi.

Manba 1: https://uz.wikipedia.org/wiki/Xiva_xonligi

Manba 2: Komiljon Xudoyberganov. Xorazm xonlari. - Toshkent: Akademnashr, 2019. 224 b.