Xitoy haqida nimalarni bilasiz?
MakhmudjonTarixingdir ming asrlar Ichra pinhon, o‘zbegim,
Senga tengdosh Pomiru Oqsoch Tiyonshon, o‘zbegim.
So‘ylasin Afrosiyobu So‘ylasin O’rxun xati,
Ko‘hna tarix shodasida Bitta marjon, o‘zbegim.
Erkin Vohidovning "O'zbegim" qasidasini hammamiz yodlaganmiz va o'qiganmiz. Aynan o'sha she'rda bizning millatimizni qadim tarixga ega ekanligi haqida shunday deyiladi: «So‘ylasin Afrosiyobu So‘ylasin O’rxun xati...». O'rxun xati? Shu narsa nima ekanligiga qiziqib ko'rganmisiz?
O'rxun xati — bundan 1300 yil oldin toshga o'yib yozilgan yozuvlardan iborat tarixiy obidadir. Bu yozuvlar 1300 yil avval davlat rahbari bo'lgan bizning bobomiz - Bilgi Xoqonga tegishli gaplar. Bilgi Xoqon o'zining o'gitlarini, fikrlarini toshga o'ydirib yozib qoldirgan.
Ushbu toshga o'yib yozilgan so'zlardan bir parchasini hozir keltirib o'tmoqchiman.
«Xitoy xalqi oltin, kumush, ipaklarni saxiylarcha, shundoq berishadi. Xitoy xalqining gaplari muloyim, gaplari yumshoq ekan. Ular shirin so'z va mayin ipaklar bilan aldab, uzoq xalqlarni yaqinlashtirishar ekan. Yaqinlashganliklaridan keyin yomonliklarini amalga oshirishar ekan. Xitoy xalqining shirin so'ziga, mayin ipagiga aldanib, ey turk xalqi juda ko'p halok bo'lding.»
Aynan shu 1300 yil oldin yozilgan Xitoy haqidagi fikrlar bugungi kunga ham to'gri keladimi? Nima deb o'ylaysiz?
Bugun aynan shu davlat haqida gaplashamiz..
Bu kimligini bilasizmi? Bu inson Lyu Ya Cho. U o'zining "G'arbiy hudud nazariyasi" deb nomlangan ilmiy ishini 2010 yilda ommaga e'lon qiladi. Aynan manashu ilmiy ishda: "Markaziy Osiyo davlatlari biz xitoyliklarga Xudo tomonidan berilgan sovg'adir." -deydi. Bu odam oddiy odam emas. Xitoy harbiy generali va Xitoy harbiylar tayyorlov universiteti rektori. Eng yomon ushbu ilmiy ish xitoylik barcha siyosatchi va harbiylar uchun darslik sifatida o'qitiladi.
Ushbu g'oya bilan shakllanib kelayotgan ushbu davlat kelib markaziy osiyoga bostirib keladi deb o'ylasangiz adashasiz.
Xitoylik qadimgi qo'mondon Syun Zi o'zining "Jang san'ati" deb nomlangan kitobida: "Bir davlatni agar bosib olmoqchi bo'lsak, uni avval makr hiyla bilan, keyin diplomatik qaramlik va oxiri qurol bilan hujum qilib bosib olish kerak" — deb yozadi. Ha aynan shunday qiladi ular. Makr bilan, hiyla bilan siyosat qilishadi.
Qadimdan ularda shakllanga 36 hiyla mavjud. Keling bugun shulardan atigi 5 tasini Markaziy Osiyoga qanday qo'llayotganligini ko'rib chiqamiz.
Birinchi hiyla: Yonayotgan uyni tala
Uzoqdan misol keltirmaymiz. Shri-Lanka. Korupsiya juda rivojlangan. Ta'lim sifati past. Ishsizlik juda ham yuqori bo'lgan davlat.
E'tibor berib ko'rganmisiz, bugungi kunda Xitoy qaysi davlatga qarz berayotgan bo'lsa, asosan yuqoridagi aytib o'tilgandek davlatlarga qarz beradi. Huddi shunday Shri-Lankaga ham qarz berdi. Nimani evaziga. Xitoyni "Buyuk ipak yo'li " degan loyihasi bor. Aynan mana shu loyihada albatta ularni portlarga ehtiyoji bor. Xitoy Shri-Lankaga aynan mana shuning evaziga qarz berdi. Ya'ni port quradi, bu port qurilishi uchun hamma narsani beradi. Lekin qarzni foizi kattaroq bo'ladi. Port qurildi, uni ishlata olishmadi, chunki korrupsiya juda ham kuchli edi. Keyin qarzni to'lay olmaydi va tamom port xitoy qo'liga o'tadi. Hozir portdan to'liq Xitoy foydalanadi.
Ikkinchi hiylasi: Javohirni egallash uchun g'isht ber.
Pul nima bo'pti a? O'sha portni qurilishi uchun 1,5mlrd dollar sarflaganmidi? 10 barabar ko'prog'iga ega chiqdi buning evaziga. Dunyoga narsa sotishda Xitoy 6 ta koridordan foydalanadi. Ushbu koridorlardan bittasi shu Shri-Lanka bo'ladi. Qoyilmisiz?
Ha aytgancha, Afrika davlatlaridan biri bo'lgan Jibuti bilan ham aynan huddi shunday ssenariy bo'lgan.
Undan tashqari Tojikistonni ham 1100km kvatrat maydonini o'zlashtirib olishi ham aynan mana shu makrning, hiylaning natijasi bo'lgan desam nima deysiz?
Xitoyni tabiiy resurslari yo'qligini doim aytib kelamiz, lekin..
Tojikistonga Xitoy issiqlik stansiyasini qurish uchun qarz beradi. Ushbu qarzni tabiiyki, Tojikiston qaytara olmaydi. Buning evaziga Xitoy ularning Pomir tog'laridagi tabiiy konlarini tortib olib, haligacha foydalanib keladi.. Aaajooyibb..
Uchinchi hiyla: Birovga makr qilayotganda o'zing ahmoqdek ko'rin.
2012- yilda Afrika Birligi(African Union)ning parlament binosini ham Xitoy qurib bergan edi. Shunchaki sovg'a qilgan edi. G'alatimi? Xitoy yaxshilik qilar ekanda? Afsuski yo'q!
2017-yilda o'sha parlament mebellarini orasiga eshituvchi moslamalar o'rnatilgan ekan. Ya'ni barcha parlamentda bo'layotgan voqea hodisalarni hammasidan Xitoy xabardor bo'lib turgan.
To'rtinchi hiyla: Bir davlatni bo'ysindirmoqchi bo'lsang, o'sha davlatni boshliqlarini bo'ysundir.
1990- yilda Xitoy Qozog'iston bilan shartnoma imzolaydi. Ushbu shartnomaga ko'ra, qozog'istonlik 20mingdan ortiq yoshlar Xitoyga borib, o'qib, malaka oshirishlari kerak edi. O'sha yoshlarni orasida bo'lgan insonlardan biri — Karim Masimov. O'qib, malaka oshirib kelgandan so'ng Karim Masimov bosh vazir va Xavfsizlik xizmati boshlig'i bo'ldi. 2022-yilda davlatga xiyonat bilan ayblanib, qamoqqa olindi.
Qozog'istonning ham Xitoyga bugungi kundagi qarzi juda ham katta. O'zbekistonning bugungi kundagi qarzi 10mlrd dollar. Sardoba bor ediku, shuning qurilishi uchun Xitoy qarz bergan. Hozirgi yerusti metro qurilishi uchun ham Chin yurti bizga yordam bermoqda.
Beshinchi hiyla: Uzoqdagilarga kulib qarab, yaqindagilarga pichoq tiq!
Uyg'ur haqida eshitgan bo'lsangiz kerak a?
Qisqasi, shunaqa gaplar. Bu Xitoy degani yomon chiqib qoldiku-a?
Korona ham, yana boshqa viruslar ham o'sha yerda chiqadi, g'alatida hammasi...
Yaqinda Shanxay hamkorlik tashkilotining navbatdagisi Samarqandda bo'lib o'tdi. Samarqand Amir Temur davlatining poytaxti bo'lgan va eng qizig'i o'sha Shanxay hamkorlik tashkilotiga a'zo davlatlarning barchasi Amir Temur davlatida bo'lgan. Ajoyib 🔥
Maqolaga o'z fikringizni yozib qoldiring, yoqqan bo'lsa yaqinlaringiz bilan ulashing. Rahmat 😊