Xalqaro kooperatsiyasi kuni

Xalqaro kooperativ alyansi, XKA — milliy va mintaqaviy kooperativlar uyushmalari va kooperativ federatsiyalari (matlubot, kredit, qishloq xoʻjaligi va boshqalar)ni birlashtiruvchi xalkaro tashkilot. BMTda maslahat maqomiga ega.

1895-yilda Londonda tashkil etilgan. Asosiy maqsadi barcha mamlakatlarda kooperatsiyalar rivojlanishiga yordam berish, kooperativ harakat tamoyillarini targʻib etish, turli mamlakatlardagi kooperativ tashkilotlar oʻrtasida hamkorlik oʻrnatish, tinchlik va xavfeizlikni saqlashga yordam berish va boshqa XKA BMTning bir qator organlari va ixtisoslashgan tashkilotlari bilan hamkorlik qiladi. XKA qoshida xalqaro yordamchi qoʻmitalar qishloq xoʻjaligi kooperatsiyalari, sugʻurta, kredit, uyjoy, matlubot savdosi, i.ch. va hunarmandchilik kooperativlari muammolarini oʻrganish bilan shugʻullanadi.

.XKA tashabbusi bilan 1923 yildan boshlab XKAga aʼzo mamlakatlarda har yili iyul oyining 1-shanbasi kooperativ tashkilotlar va korxonalar aʼzolarining xalqaro birdamlik kuni — Xalqaro kooperatsiya kuni tarzida nishonlanadi.

XKAning rahbar organlari — Kongress (3—4y.da bir marta chaqiriladi), Markaziy qoʻmita (har yili chaqiriladi), Ijroiya qoʻmita (XKA Prezidenti va 2 vitseprezidenti va
13 aʼzodan iborat). Kundalik ishlarga direktor va sekretariat rahbarlik qiladi. Shtabkvartirasi Jenevada.

.XKA 2000 y. boshlarida 540 mln. aʼzodan iborat (76 mamlakat) kooperativ tashkilotlarini birlashtirdi. Oʻzbekistonni XKAda "Oʻzbekbirlashuv" taqdim etadi,
1992 y. okt.da Yaponiyada oʻtkazilgan yillik sessiyasida Oʻzbekiston XKA aʼzoligiga qabul qilingan.

Hamkorlik - bu korxonalar ittifoqi va ma'lum bir vazifani bajarish uchun ikki yoki undan ortiq shaxsning o'zaro ta'siri.

Kooperatsiya bu mehnat kompaniyasining bir shakli bo'lib, unda ko'pchilik odamlar bir xil yoki har xil, ammo bog'liq mehnat jarayonlarida birgalikda qatnashadilar

Hamkorlik - bu iqtisodiy faoliyatning turli sohalarida umumiy maqsadlarga erishish uchun xizmat qiladigan, ishchilar, kichik ishlab chiqaruvchilar, shu jumladan dehqonlarning o'zaro yordam ko'rsatadigan korxonalarning uyushgan havaskor ixtiyoriy birlashmalari to'plami.

Hamkorlikning roli va turlari

Kooperativga ishonishning asosiy turlari: qishloq xo'jaligidagi ishlab chiqarish kooperativi, uy-joy kooperativi, kredit kooperativi, iste'mol kooperativi, savdo kooperativi, savdo kooperativi, xarid qilish kooperativi, qishloq xo'jaligi kooperativi. Hamkorlikning ayrim turlari turli xil shakllarga ega, masalan, erlarni birgalikda qayta ishlash bo'yicha sheriklik, qishloq xo'jaligi ishlab chiqarish bo'linmalari ichida texnika, artellar (kolxozlar) bilan sheriklik qilish.kooperativlar; omonat va kredit sherikliklari, kredit uyushmalari, "xalq banklari", "xalq kassalari", "ishchi kassalar", kredit kooperativlari tarkibidagi kredit uyushmalari va boshqalar.

Kooperativlar faoliyat yo'nalishlari bo'yicha tasniflanadi: ishlab chiqarish, savdo - ishlab chiqarish sohasida; iste'molchi, savdo, xarid, kredit va boshqalar - muomalada; tarmoqlar bo'yicha: savdo (savdo kooperativlari), ta'minot (ta'minot kooperativlari), kreditlar (kredit kooperativlari), savdo (iste'mol kooperativlari) va boshqalar; ijtimoiy sinf xususiyatlari asosida: ishchilar, dehqonlar, fermerlar, hunarmandlar va hunarmandlar va aralash (umumiy sinflar); hududiy asosda: shahar, qishloq. Ba'zi mamlakatlarda kooperativ firmalar milliy va diniy sabablarga ko'ra bo'linadi. Hamkorlik vositalari aktsiyalar va a'zolik badallari, iqtisodiy faoliyatdan olinadigan foyda hisobidan shakllantiriladi.