Тылсымы тынық мекен- Хиуа.
Медет Құдайберген
Хиуа- барынша жеке- дара зиярат жасайтын жер.
Бүткіл күйінішің мен сүйінішіңді арқалап; Жаратқанға жалбарынып, ағыл- тегіл ақтарылып, бар кінәң мен күнәңді төгіп, мінәжаттың миуасын тергің келсе Хиуаға барғайсың.
***
Алайда, оның руханиятын сезіну де оңай болмасы анық. Бұл жер; байлығыңды, мырзалығыңды, сән- салтанатыңды, тағың мен бағыңды көрсететін жер емес. Таққа отырған Сүлеймен болсаң да, жыртық шапаныңмен келіп, елден бөлінбей, жұрттан жырақтанбай, Жаратқанның алдында барлық пенде бірдей екенін жан- тәніңмен сезініп, махшарға барғандай қадамыңды санап басып, басыңды төмен иіп, сынық көңілмен Аллаға жағынудың жолын қарастыратын мекен.
Хиуада сенің барлық ауыртпашылығың мен проблемаларың қарастырылса да, соңы Аллаға тапсырылатын жер. Сенің мәселелерің шешілетіндей амал құтыңның толып- толмағындығы да айқындалатын аймақ.
***
Таққа отырған хан болса да, қанар қаптан жасалған жыртық шапан киіп, үміт пен үрей бойын билеп, өз- өзінен есеп алып, борша үгіліп, желдей ыңыранып, көз- жасы көлдей болып самайына төгіліп Хиуаны зиярат жасаған қайран абыз аталарым- ай. Сендердің жасаған дұғаларың мен егілген көңілдеріңе, дір- дір етіп соққан жүректеріңнің дүрсіліне, Хиуа медреселерінің әр- бір кірпіші куәлік етіп тұрғандай. Сынық көңілдерің мен ғаріп сезімдеріңді сезініп, әр- сәрі күйге түсіп, көктем болып келген көңілім, аязды қыстай қарпып, жаным жаурап, беймаз күйде қайтып барамын Хиуадан.
***
Елдің жүгін арқалап, ұлттың қамымен қабырғасы қайысып, достан да дұшпаннан да көңілі қалып, мұңдасарға жан таба алмай аласұрған баһадұр ерлердің Аллаға дат айтып келетін жалғыз мекені- Хиуа шаһары екен ғой.
Хиуада Аллаға айтар датың жүйелі болса жүйесін табады, жүйесіз сөйлесең сөзің өзіңе қайтып мойның опырылып, омыртқаң сынады.
— Аллам! Ел үшін істеп жатқан игі ісімде титтей де болса бас пайдам мен нәпсімнің қалауы болса жанымды ал, қорықман. Ондай ез болып өмір сүргеннен өлгенім артық; болмаса, Өзің жар болып мына тұңғиықтан жарыққа шығар-, деп, хан емес Алланың Өзіне дат айтуға дәті барған ерлер ғана келген Хиуаға. Аллаға мұндай дат айту бүгін біреудің қолынан келе қоюы неғайбыл. Уақытында, сондай ерлерді көрген Хиуаның бүгін көңілі жарымжан.
***
Хиуа- қазан- ошақ пен қатын- қалаштың айналасынан шыға алмаған таяз түсінікті жек көретін жер. Ондай ездерге Хиуа қаласын зиярат жасау, жасаса да руханиятына дендеп кіру бұйырмасы анық екенін түсінгендей болдым.
Асылық айтсам Алла кешіргей…