Trzy atrakcyjne less
🛑 KLIKNIJ TUTAJ, ABY UZYSKAĆ WIĘCEJ INFORMACJI 👈🏻👈🏻👈🏻
Trzy atrakcyjne less
Publisher: PTPP „pro Natura”. Wrocław ISBN: 978-83-61841-01-2
This person is not on ResearchGate, or hasn't claimed this research yet.
This person is not on ResearchGate, or hasn't claimed this research yet.
This person is not on ResearchGate, or hasn't claimed this research yet.
Wrocław (“Breslau” in German) is one of the oldest (thousand years) and
largest cities in the SW Poland (in province Silesia = Schlesien = Śląsk) with
its current population of c. 633 thousand inhabitants, while c. 800 thousand
during the World War II. Of its present acreage (293 km2) over 40% have been
urbanized or later re-urbanized after war devastations, so peripheral stretches
of municipal territory preserve a rural character. Our book summarizes the observations
mostly from the area of c. 260 km2, leaving briefly studied a western -
most fringe with larger woods. The surroundings of the present municipal area
have been heavily deforested for three millennia, owing to very fertile soils.
Only along the Oder (Odra) river, the remnants of riparian forest have survived
in a form of urban parks or peri-urban ash-elm or oak-hornbeam scattered
woods. Extensive temporary wetlands of the past disappeared after river regulations
of the mid 19th century, with only a poor reflection of their marshland
bird life left in old literature.
Overall species richness. Scarce but enough precise data on local avifauna
are going back to the early 19th century thanks to German authors like
F. G. Endler, A. Kaluza, C. L. Gloger etc. Since then and till the end of 2018
within the present administrative boundaries the occurrence of 275 bird species
(61% of the Polish list) has been recorded. Among the vagrants 8 were recorded
only in 19th c., while 14 have been added in 20th c. During the whole period 167
species (65% of the Polish total) were found breeding at least once within the
area (140 bred fairly regularly, at least during some periods). A few other ones
might sporadically breed as well, as recently they occur close to the town boundaries
(Sea Eagle, Hobby, Woodcock). Among the newest (or reappearing) repeated
breeders there are so spectacular for a municipal area birds as the Crane,
Grey Heron, Grey-lag Goose, Goosander, the Black-, Grey-headed- and Sy -
rian-Woodpeckers, as well as the Raven, Collared Flycatcher or Firecrest.
Changes in the peripheral zone, the most extensive one, recall the history
of birds in the Lower Silesian countryside, following mostly modernisation in
the agricultural and silvicultural practices. Still in the 19th and early 20th centuries a regress of persecuted large-bodied species, chiefly raptors and waterfowl
was most spectacular, alongside transformations in the Oder River Valley
(drainage, channelisation) resulting with extinctions of breeding Common and
Little Terns, Stone Curlews, as well as Common Sandpipers. Total local extinctions have been recorded among birds foraging on larger invertebrates, like two
shrikes (Lesser Grey- and Woodchat-), the Roller, Hobby, more recently also
Little Owl and probably Nightjar. Later, under the progress of rural and urban
development, also several bush- and ground-nesting birds speeded up their retreat and decline. Such as the Partridge, Quail, all buntings, Tree- and MeadowPipits, the Nightingale, Wren, Dunnock, some warblers (Willow-, Wood-,
River-, Barred-, Garden-) and even some hole-nesters like the Lesser-spotted
Woodpecker, Wryneck, Willow and Marsh Tits. The last period, after 2000 and
chiefly after 2010, threatened the survival of local populations of two categories
of birds: a) those nesting among water and marshland habitats (owing to sinking
ground-water level and cease of a sewage farm feeding with water), and b) birds
of oligotrophic areas among farmland and woodland due to land eutrophication
and a neglect of pasturing and meadow mowing. Very diverse oasis of nesting
waterfowl and marshland birds – the sewage farm (Tab. 70 and 71) – have just
turned into very poor meadows or fields. Consequently, during last two decades
Wrocław lost several waterfowl species (four ducks), the Black-headed Gull, the
Black Kite, many marshland birds (two rallids and five waders), and of passerids
the Meadow Pipit and Bearded Readling. A serious decline has been recorded
in populations of three species of grebes, two rallids, and in the Bluethroat.
Moreover, due to eutrophication shrinking dry areas lost their last breeding
Tawny Pipits and most of the Hoopoes, Tree Pipits and Crested Larks.
Content available from Grzegorz Orłowski:
Content uploaded by Grzegorz Orłowski
Content may be subject to copyright.
Content available from Grzegorz Orłowski:
Content uploaded by Grzegorz Orłowski
Content may be subject to copyright.
Content available from Grzegorz Orłowski:
Content uploaded by Grzegorz Orłowski
Content may be subject to copyright.
W ystępowanie , liczebność i zmian y
w dzisiejszych granicach administracyjnych miasta
Polskie T owarzystwo Przyjaciół Przyrody „pro Natura”
Polskie T owarzystwo Przyjaciół Przyrody „pro Natura”
Ryszard Adamus, Roman Cisakowski, Grzegorz Dąbrowski, Grzegorz Duplak,
Adam Gałęcki, Zbigniew Jakubiec, Krzysztof Konieczny, Andrzej Łużyński,
Antoni Mielnikow, Grzegorz Orłowski, Agnieszka Pycińska, Bogusław Rudnicki,
Jacek Samborski, Dariusz T arnawski, Ludwik T omiałojć, T omasz Zaleski
Zbigniew Jakubiec, Antoni Mielnikow, T omasz Stasiak, Adobe Stock
Projekt typograficzny , łamanie, prepress:
T omiałojć L., Orłowski G., Czapulak A., Jakubiec Z. 2020.
Ptaki Wrocławia w okresie 200 lat. PTPP „pro Natura”. W rocław
Publikację dofinansowano ze środków
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wr ocławiu
Wsparcia finansowego wydania I udzielili:
Poglądy autorów i treści zawarte w publikacji nie zawsze odzwierciedlają stanowisko WFOŚiGW we Wrocławiu
PRZEDMOWA 7
Podziękowania 9
WSTĘP 11
Zarys historii poznawania wrocławskiej awifauny 13
Zespoły prowadzące najnowsze badania nad awifauną miasta 15
CHARAKTERYSTYKA OBSZARU MIAST A WROCŁAWIA 17
Położenie geograficzne, rzeźba terenu iwarunki klimatyczne 18
Zaludnienie, struktura użytkowania ter enu, sieć hydrograficzna,
tereny zielone izabudowa 20
AWIFAUNA WROCŁAWIA NA TLE INNYCH MIAST 27
Skład izmiany awifauny Wrocławia – analiza faunistyczna 29
Skład izmiany awifauny wstrefie śródmiejskiej imiejskiej Wrocławia
– analiza ekologiczna 32
Stopień podobieństwa awifauny Wrocławia do występującej winnych miastach 35
ZMIANY WST ANIE AWIFAUNY WROCŁAWIA WCZASIE DWÓCH STULECI 39
Skład izmiany awifauny wdawnym Wrocławiu 41
Zahamowanie procesów synurbizacji wzburzonym mieście (1945–1965) 45
Zmiany wawifaunie inasilanie się synurbizacji wostatnim 50-leciu 47
Synurbijne zmiany wawifaunie Wrocławia 53
PRZEGLĄD SYSTEMATYCZNY GATUNKÓW 57
Objaśnienia 58
Mapy rozmieszczenia gatunków 59
Podziękowanie obserwatorom za udostępnione materiały obserwacyjne 60
Występowanie poszczególnych gatunków 62
LĘGOWE UGRUPOWANIA PT AKÓWZABUDOWY IMIEJSKICH
TERENÓWZIELONYCH 315
Sposoby oceny liczebności ptaków na powierzchniach próbnych 316
Ugrupowania ptaków lęgowych zwartej zabudowy miejskiej 317
Liczebność ptaków wstarej zabudowie 318
Liczebność ptaków wnowej zabudowie (blokowiska) 321
Ugrupowania ptaków lęgowych miejskich terenów zielonych 328
Zmiany składu ugrupowań ptaków zieleni miejskiej badanych
wdłuższym czasie 329
Zmiany liczebności pospolitszych gatunków na terenach zieleni wysokiej 363
Ugrupowania ptaków lasów miejskich 366
Porównanie ugrupowań ptaków zpark ów miejskich ipobliskich lasów 372
Ptaki lęgowe terenów podmokłych iłąk 374
Badania liczebności ptaków lęgowych na innych dużych powierzchniach 380
AWIFAUNA ZIMOWA 389
Zimowanie isynurbizacja ptaków wodnych 390
Zimowanie ptaków lądowych 396
WROCŁAWSKIE OBSZARY SZCZEGÓLNIE ATRAK CYJNE
DLA REKREACJI IOBSERWACJI PRZYRODNICZEJ 405
przyrodniczo-krajobrazowych iornitologicznych 407
ZAGADNIENIA PRAKTYCZNE W RELACJI PTAKI–LUDZIE WE WROCŁAWIU 415
Potrzeba ludzkiej interwencji wprzypadkach uciążliwości ptaków 417
Ochrona miejskiej awifauny – pomoc gatunkom rzadkim izanikającym 421
Zadania na przyszłość 429
URBAN BIRDS IN WROCŁAW(BRESLAU) DURING THE LAS T 200 YEARS 431
Historical overview 433
Historical changes in detail 439
Increased frequency of overwintering 441
Bird assemblages of main urban habitats 441
Piśmiennictwo 443
Skorowidz nazw polskich 468
Skorowidz nazw łacińskich 475
P ojedyncze duże miasta wregionie śródziemnomorskim istniały już przed
kilkoma tysiącami lat, ale dopiero w ostatnim stuleciu ich liczba ogromnie
wzrosła. Dziś większość ludności świata ż yje już wmiastach i ten urbani-
zacyjny trend się nasila. T o zaś oznacza, że dla mieszkańców dużych miast co-
dzienny kontakt zprzyrodą stał się ograniczony do wizyt wniewielkich iprze-
ludnionych miejskich parkach oraz do zauważania spośród żyjących dziko
zwierząt akurat ptaków. W idzi się je jako stworzenia odziennym trybie ż ycia,
kolorowe, wydające różne, zazwyczaj określane jako „śpiew” odgłosy , zdolne do
lotu i na ogół niezagrażające człowiekowi. Nasza wiedza o świecie zwierząt,
atakże dzisiejszy dość tolerancyjny stosunek do nich, jest wznacznym stopniu
kształtowany poprzez kontakty mieszkańcó w miast zptakami. Dlatego od po-
nad pół wieku część ornitologicznych badań skoncentrowała się na poznawaniu
procesu dostosowywania się (synurbizacji) dzikich ptaków do życia wgłównie
sztucznym, ukształtowanym przez ludzi środowisku miejskim iwielkomiejskim
(Murgui Hedblom 2016). Część ptasich gatunków wycofała się zmiejsc pod-
danych urbanizacji, ale inne zpowodz eniem zaadaptowały się istworzyły po-
pulacje dobrze funkcjonujące wnowych warunkach. Obser wując mało płochliwe
osobniki miejskich zwierząt, można łatwiej prowadzić pewne badania, które
wśrodowiskach bardziej naturalny ch wymagał yby znacznie większego nakładu
pracy . Od ponad dwustu lat istnieją zapiski owystępowaniu przynajmniej nie-
których gatunków wobrębie kilku środkowoeuropejskich miast, co umożliwia
odtworzenie historii kolonizowania terenó w zurbanizowanych prz ez ptaki.
Wrocław , jedno z największych miast Polski, dotąd nie docz ekał się ani
opracowania, które by podsumowało dwa stulecia prowadzonych w nim do-
rywczych obser wacji, ani też stanowią cego bilans systematycznych badań stanu
izmian awifauny . Ajest to obszar miejski do niedawna wyróżniający się bodajże
najwyższym wŚrodkowej Europie bogactwem gatunków lęgowych. T ymczasem
dalszy rozwój tej aglomeracji może nasilić w jej środowisku przemiany , które
mogą spowodować utratę jej niektórych walorów przyrodnicz ych. Już teraz
bardzo atrakcyjne pod względem ornitologicznym wrocławskie pola ir ygacyjne
przechodzą do historii zpowodu rez ygnacji zich nawadniania. Również inne
prace ukierunkowane na jednostronny rozwój gospodarczy , prowadzone bez
dostatecznego uwzględniania potrzeb ochrony przy rody , mogą skutkować po-
stępującym zubożeniem środowiska. Wich efekcie może dojść do całkowitej
utraty będących jeszcze tu iówdzie wdobrym stanie pozostałości półnaturalnych
ekosystemów , co w efekcie uniemożliwi prz ekazanie ich kolejnym pokoleniom.
Zdrugiej strony , mieszkańcy duż ych miast coraz częściej świadomie poszukują
kontaktu zNaturą, co zwiększa atr akcyjność ostatnich miejskich ipodmiejskich
terenów zielonych, zwłaszcza tych z akwenami wodnymi. W związku z tym
kształtowanie miejskich obszarów powinno się opierać na rozumnym kom-
promisie uwzględniającym przeciwstawne potrz eby , zachowania przyrodniczego
dziedzictwa idążenia związane zrozwojem cywilizacji.
Opracowanie niniejsze, po 65 latach od wydania przez profesora
K.W . Szarskiego (1955) komentowaneg o spisu „Ptaków Wrocławia ”, podsu-
mowuje stan historycznej ibieżącej wiedzy oawifaunie naszego miasta io za-
chodzących w ciągu dwóch stuleci jej zmianach. Brany tu pod uwagę obszar
jest wyznaczony dzisiejszy mi granicami a dministracyjnymi miasta, choć zbraku
dokładniejszych badań poza głó wną uwagą pozostawiamy słabo zurbaniz owany
fragment położony na zachód od doliny rz eki Bystr zycy . Nasze opracowanie
nie jest przygotowane woparciu ometodę równomiernego objęcia obserwacjami
wszystkich miejsc (jako tzw. atlas rozmieszczenia ptaków), ale mimo to dzięki
obfitości danych, zwłaszcza tych zostatnich dziesięcioleci, atakże dzięki swo-
jemu syntetycznemu charakterowi może stanowić historyczną podstawę dla
przyszł ych dokładniejszych badań terenowych iwnikliwszych analiz.
S Autorzy , mieszkając przez pół wieku we W rocławiu, doznawali ze strony
wielu wrocławian życzliwości, poparcia i wyrozumiałości dla swoich za-
interesowań. Wiele się wtym czasie zmieniło –kiedyś obserwowanie pta-
ków było zajęciem niewielu osób, dziś wsamym nasz ym mieście jest to pasja
ponad dwustu wrażliwych na piękno przyrody młodych ludzi. T a książka jest
więc nie tylko podsumowaniem wiedzy optakach naszego grodu, ale i prezen-
tem-przewodnikiem dla jego mieszkańców ukazując ym wielkie bogactwo przy-
rodnicze, jakie mamy w zasięgu ręki. Opowiada się ona za podniesieniem
komfortu życia mieszkańców poprzez umożliwianie im wy poczynku nad na-
szymi rz ekami i na innych terenach zielonych, zwłaszcza wmiejscach czy stych
iwyciszonych aza to pełnych śpiewu różnorodnych ptaków .
Zespół autorski składa tu serdeczne podziękowania instytucjom i osobom,
które życzliwością i wsparciem przyczynił y się do sfinalizowania tego kolejnego
opracowania w okazałej serii poświęconej Wr ocławiowi. Kluczowa dla wydania
książki była dotacja przyznana prz ez W ojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska
i Gospodarki W odnej, za co gorąco dziękujemy Z arządowi i Radzie. W trud-
nych, momentami dramatycznych, o kolicznościach, które spowodowały trzy-
letnie opóźnienie w oddaniu książki do druku projekt ten uratowały życzliwe
dotacje finansowe także innych sponsorów , w tym Uniwersytetu Przyrodniczego
we W rocławiu, nowych władz w U rz ędzie Miejskim W rocławia, ponadto Sto-
warzyszenia Eko-Unia i samego Wydawcy – PTP P „pro Natura”. Z wdzięcz-
nością odnotowujemy udostępnienie też nam kilku przedruków r ycin przez
Dyrekcję Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu oraz przez kierownictwo
Wrocławskiego W ydawnictwa Uniwersyteckiego.
Fot. 2. Osiedla willowe powstałe na początku
XX w. Zwraca uwagę bogactwo drzew, w tym
Mapa 1. Strefy o różnym stopniu urbanizacji oraz położenie/lokalizacja miejsc częściej przywoływanych
I – zwarte centrum miasta, II – inne tereny zabudowane, III – tereny zielone (lasy , parki, cmentarze),
IV – użytki rolne (grunty orne, łąki, pastwiska, ogródki działkowe), V – główne szlaki komunikacyjne.
1 – Las Mokrzański, 2 – Las Lesicki, 3 – Las Rędziński, 4 – pola irygacyjne, 5 – Las Osobowicki, 6 – Las Pilczycki,
7 – park Zachodni, 8 – cmentarz Osobowicki, 9 – odstojniki cukrowni Sołtysowice,
10 – ogródki działkowe „Wytchnienie” , 11 – Ogród Botaniczny, 12 – park J. Słowackiego , 13 – park Szczytnicki,
14 – Ogród Zoologiczny, 15 – Las Strachociński, 16 – tereny wodonośne, 17 – park Wschodni,
18 – park Skowroni, 19 – park P ołudniowy, 20 – odstojniki cukrowni Klecina, 21 – park Grabiszyński,
E xplanations how the Polish text has been organized and what particular
e abbreviations after species names usually report only about the main
P – only migratory, passing through regularly or irregularly;
W– wintering: recor ded between mid December and late February regularly
Z – vagrant visiting sporadically (<20 records) or rarely;
e systematic review contains rough estimates of the breeding abundance
of particular species: bardzo nieliczny – 1–10 par , nieliczny – 11–100 par , śr ed-
nio liczny – 101–500 par, liczny – 501–1000 par, bardzo liczny – >1000 par.
Breeding distribution maps ar
Mleczko z kutasa ląduje na jej uniformie
Dava Foxx poczuła spermę w gardle
Młoda latynoska potrzebuje spermy