ТНБ- СОЛИҚ НАЗОРАТИНИНГ ЯНГИ ИНСТРУМЕНТИ 

Хабарингиз бор, 2022-йил 1-январдан бошлаб Ўзбекистонда биринчи марта солиққа тортиш мақсадида трансферт нархни белгилаш (ТНБ) қоидалари кучга киради.

      Трансферт нархни белгилашни тартибга солувчи махсус қонунчиликни биринчи бўлиб қабул қилган давлат AҚШ ҳисобланади (1960-йилларнинг ўрталари).

Бугунги кунга қадар дунёнинг аксарият мамлакатлари - халқаро савдонинг асосий иштирокчилари трансферт нархни белгилаш билан боғлиқ масалаларни ҳужжатлаштириш юзасидан қатор  талабларни ишлаб чиқдилар.

      Халқаро миқёсида трансферт нархни белгилаш тренди (яъни, асосий қонунчилик базаси) ОЕCD (Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт ташкилоти) томонидан белгиланади.

Эндиликда Ўзбекистонда ҳам трансферт нархни белгилаш (2022 йилдан бошлаб) қоидалари жорий этилмоқда, унга кўра айрим операциялар бўйича  солиқ органлари солиқ тўловчи томонидан қўлланилган нархни бозор нархлари билан солиштириб , бозор нархлардан четга чиқиш холати аниқланган тақдирда қўшимча солиқ ундириш ҳуқуқига эга бўладилар.

Шунда, трансферт нархни белгилаш қоидалари нафақат товарларга, балки хизматларга, шу жумладан молиявий ва суғурта хизматларига ҳам жорий этилади.

Ўзбекистонда трансферт нархи қоидалари қуйидаги солиқларга нисбатан қўлланилади:

1) фойда солиғи;

2) жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи;

3) ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ;

4) ҚҚС;

5) акциз солиғи.

2022 йилгача жуда оз вақт қолганлиги сабабли  солиқ тўловчилар янги қоидаларга пухта тайёргарлик кўришлари керак.

Aввало, трансферт нархи қўлланилиши мумкин бўлган ва трансферт нарх қўлланилмайдиган операцияларни аниқ белгилаш зарур.

Иккинчидан, солиқ органларига тижорат нархларингиз  бозор нархларига мос келишини кўрсатишга тайёр бўлишингиз керак.

Оддий қилиб айтганда, солиқ тўловчи у томондан белгиланган битим нархини  солиқни минималлаштириш (камайтириш) ниятисиз белгиланганлигини ҳужжатлар асосида  исботлаб бериш керак.

Бу осон иш эмас, лекин “Қонун бу қонун” ва у бажарилиши керак.

Шартли мисол ёрдамида экспорт учун трансферт нархни белгилаш  қоидаларини қўллаш ҳолатларини кўриб чиқамиз:

Ўзбекистон компаниясининг маҳсулот нархи - 100 AҚШ доллари. (1 бирлик учун)

Таннархи - 80 AҚШ доллари.

Ташқи бозордаги бозор нархи - 105 AҚШ доллари

Ўзбекистон компанияси маҳсулотни офшордаги алоқадор компанияга 85 долларга сотади.

Ўзбекистонда солиққа тортиладиган фойда 5 АҚШ долларни ташкил қилади. ($ 85 - $ 80)

Ўзаро боғлиқ бўлган оффшордаги компания маҳсулотни кейинчалик 105 AҚШ долларига сотади, 20 AҚШ доллар фойда  кўради ($105 - $85 ), ва бу билан ҳеч қандай солиқ тўланмайди (ёки кичик миқдорда солиқ тўланади).

Шундай тарзда битим тузилганлиги сабабли тегишли томонлар солиқ тўлашда  тежамкорликка эришади.

Трансферт нархни белгилаш янги қоидалар Ўзбекистонда 25 AҚШ долларга ($105 - $80 AҚШ ) солиққа солиш имкониятини яратиб беради. Бундай ҳолда, битимлар бекор қилинмайди.

Яъни, тижорат битимининг барча шартлари сақланиб қолади, лекин солиқни тўлаш мақсадида  нарх ихтиёрий равишда (солиқ тўловчининг ўзи томонидан) ёки солиқ органи томонидан қайта кўриб чиқилиши мумкин.

Трансферт нархни белгилаш  солиқ назорати  қуйидагиларга татбиқ этилади:

-Ўзаро боғлиқ Ўзбекистон ва хорижий компаниялар ўртасидаги битимлар;

-Ўзаро боғлиқ Ўзбекистон компаниялари ўртасидаги битимлар (агар битим суммаси йилига 5 млрд сўмдан ошса);

-  устидан назорат қилишга теглаштирилган бошқа битимлар.

Бизнес томонидан  трансферт нархни белгилаш қоидаларининг жорий этилишини хавотир билан кутиши мутлақо табиий ва бу ташвиш тушунарлидир, чунки бугунги кунда  ҳам бизнес ҳамжамиятида ва ҳам шу йуналишни тартибга солувчида амалий тажриба йўқлиги ҳақида юқори ишонч билан айтишимиз мумкин.

Aммо, агар сиз "чўкаётган одамни қутқариш - чўкиб кетаётган одамнинг ўзи иши" деган шиёрга амал қилсангиз, бугунги кунда маълум бир бизнес жараёнини тузишни бошлашингиз керак, бу эса бир қатор чора-тадбирларни ўз ичига олади : бир гурух операциялар бўйича нархни кузатиш ва назорат қилиш тартиб-қоидалари, шунингдек, қонун ҳужжатларига риоя қилиш ва тегишли солиқ хавфларини қисқартиришга қаратилган трансферт нархни белгилаш бўйича билдиришномалар ва ҳужжатларни тайёрлаш. Бу жараёнда компания ичидаги маъсулиятни тақсимлаш ҳам муҳим рол ўйнайди.

Шу сабабли, бугунги кунда бизнес ўз компаниясида трансферт нархни белгаш қоидалари билан ким шуғулланишини аниқлаши керак: бухгалтер, иқтисодчи, ҳуқуқшунос ёки бир гуруҳдан иборат бир-нечта ходимларми ?  Ходимлар шатини кенгайтириш зарурми?

Бу мақолани ўқиётган ҳар бир киши: “Нимадан бошлаш керак ва уни қандай амалга ошириш керак – ахир, ўзингиз айтган эдингиз, тажриба йўқ?” деб уйлаши табиий . Бу қанчалик оддий бўлмасин, лекин, ТAЪЛИМдан бошлаш керак! Бундан ташқари, бизнинг фикримизча, профессионаллар ёрдамисиз ва трансферт нархни белгилашда  ухшаш қоидаларига эга бўлган, амалий тажрибага ва маъмурий ва суд амалиётига эга бўлган мамлакатлар мутахассисларининг тажрибаси айниқса қимматлидир. Бу борада , бизнинча, Россия тажрибаси бизга анча яқинроқ.

Шу боис компаниямиз солиқ тўловчилар учун бир қатор қўшма тренинглар ўтказишга ҳозирлик кўрмоқда.

Тренинглар туркумининг асосий ҳамкори- «Пепеляев Групп» компаниясидир .

«Пепеляев Групп» компанияси - бу Россиянинг барча ҳудудларида, МДҲ мамлакатларида ва чет элда юридик хизматларнинг тўлиқ спектрини кўрсатадиган етакчи Россия юридик фирмаси.

«Пепеляев Групп» компаниясининг спикерлари:

Нарине Хачатрян- солиқ амалиёти бошлиғи;

Екатерина Семкин- етакчи адвокат;

Ирина Ҳалимоненко- етакчи эксперт аудитор

Спикер  “ Тах Consensus ”: Aббосхонова Иродахон Aббосовна.

Тренинг 2021-йил 29-ноябрга (3-декабргача) 5 та дарс, ҳар бири 2 соатдан режалаштирилган.

Тренингда қатнашиш пуллик бўлиб, шартнома тузилганидан  сўнг қатнашишингиз мумкин.

Тренингга оид барча саволлар учун қуйидаги манзилга мурожаат қилишингиз мумкин:

Телефон орқали - +998909477747