ССВ: Кейинги уч йилда 3 миллиондан ортиқ скрининг текширувлари ўтказилди
Юртимизда оналар ва болалар саломатлигини асраш, ирсий ва туғма касалликларни барвақт аниқлаш, болаликдан ногиронликнинг олдини олиш ва камайтириш скрининг хизмати орқали амалга оширилмоқда. Бу борада она ва бола скрининг марказларининг хизмати катта.
— Республика она ва бола скрининг маркази ҳомиланинг ривожланиш нуқсони ёки ногиронлигига олиб келувчи касалликлар билан туғилишининг олдини олиш мақсадида ҳомиладор аёлларни текширувдан ўтказиш ва ирсий касаллик билан туғилган болаларга махсус тиббий-генетик хизмат кўрсатиш билан шуғулланади, — дейди муассаса директори Мадина Шарипова. — Марказимиз юқори технологик тиббий жиҳозлар ва малакали ходимларга эга. Скрининг тизимида қуйидаги йўналишлар бўйича иш олиб борилмоқда:
- туғуруққача бўлган даврда ҳомилада ривожланиш нуқсонини ва хромасома касалликларини аниқлаш;
- туғма касалликларга қарши оммавий скрининг ўтказиш;
- ирсий ва туғма касаллик билан туғилганларга ва шундай фарзандлари бор оилаларга тиббий-генетик маслаҳат бериш.
Туғуруқдан олдинги ташхислаш ҳомила саломатлигини аниқлашга имкон беради. Пренатал текширувнинг асосий мақсади ҳам шунга қаратилган.
Ҳозирга келиб юртимизда барча чақалоқларда туғма гипотиреоз ва фенилкетонурия каби қарши касалликларга оммавий неонатал скрининг текширувлари ўтказилмоқда.
Бунинг натижасида аниқланган болалар скрининг марказларида диспансер назоратига олиниб, дори-дармон ва махсус шифобахш таомлар билан таъминланади.
Тиббий-генетик маслаҳат эса генетик шифокор томонидан, туғма ривожланиш нуқсони, ирсий касаллик сабабини аниқлаш ҳамда оилада яна шундай ҳолат қайд этилмаслиги учун амалга оширилади.
Бу борада марказнинг энг замонавий анжомлар ва махсус ускуналар билан жиҳозланган генетика лаборатория бўлими фаолияти муҳим ҳисобланади.
— Туғма ва ирсий касалликларни аниқлашда замонавий лаборатор ва функционал текширув усулларини амалмётга татбиқ қилиб келяпмиз, — дейди марказнинг генетика лаборатория бўлими бошлиғи Васила Абдураҳмонова. — Муассасамизда 2011 йилдан бошлаб тандем масс-спектрометрия усули ёрдамида чақалоқлар ва илк ёшдаги болаларда моддалар алмашинувининг 15 турдаги ирсий касалликларига селектив скрининг текширувлари ўтказилмоқда.
“2018 — 2022 йиллар даврида болаларда туғма ва ирсий касалликларни барвақт аниқлаш давлат дастури тўғрисида”ги Президент қарорига кўра, ҳомила ва кичик ёшдаги болаларда хромосом синдромлар ташхисида лаборатория диагностикасининг замонавий усулларини, шу жумладан, цитогенетик ва молекуляр-цитогенетик технологияларни жорий этиш белгиланди.
Ҳозир юртимизнинг барча туманларида 200 га яқин пренатал кабинетлар ташкил этилган бўлиб, у ерда ҳомиладорликнинг 11-13 ҳафтасидан бошлаб скрининг текширувлари ўтказиб келинмоқда.
Шунингдек, Нукус, Бухоро, Самарқанд ва Фарғонадаги скрининг марказларида минтақалараро цитогенетик лабораториялар ташкил этилган бўлиб, улар юқори технологик тиббиёт диагностика ускуналари билан жиҳозланган.
— Скрининг хизматининг асосий таркибий қисми ҳисобланган тиббий генетик хизматни такомиллаштирмасдан, ҳомиладорларда туғуруққа қадар диагностикани ва чақалоқларда эса ирсий касалликларга скрининг текширувларини ўтказмасдан туриб, болалар ўлими ва болаликдан ногиронлик кўрсаткичларининг камайишига эришиб бўлмайди, — дейди Республика она ва бола скрининг маркази олий тоифали шифокори Муҳаммаджон Босимов. — 2019-2021 йилларда шаҳар ва туман пренатал кабинетларида 1 миллион 940 минг нафардан ортиқ, Республика она ва бола скрининг марказининг ўзида эса 1 миллион 413 минг нафарга яқин скрининг текширувлари амалга оширилган бўлса, бунинг натижасида қарийб 80 мингдан ортиқ нуқсонли туғилишлар олдиндан аниқланди.
Мамлакатимизда она ва бола скрининг хизматининг сифатини ошириш, ирсий касалликлар натижасида келиб чиқувчи ақлий заифликларнинг олдини олиш ҳамда ҳомиланинг туғма ривожланиш нуқсони билан туғилиш хавфини аниқлаш учун ҳомиладор аёлларни текширувдан ўтказиш мақсадида 1998 йилдан бери 5 та беш йиллик “Она ва бола скрининг” давлат дастури қабул қилинган.
Айни пайтда 2023 – 2027 йилларга мўлжалланган дастур устида иш олиб борилмоқда.
Соғлиқни сақлаш вазирлиги
Матбуот хизмати.
▶️@ssvuz
▶️@ssvmatbuotkotibi