Праблематыка і сістэма вобразаў камедыяграфіі В. Дуніна-Марцінкевіча - Литература дипломная работа

Главная

Литература
Праблематыка і сістэма вобразаў камедыяграфіі В. Дуніна-Марцінкевіча

Драматургія В. Дуніна-Марцінкевіча ў ацэнках беларускіх даследчыкаў. Жанрава-стылёвыя асаблівасці і характарыстыка персанажаў камічнай оперы "Ідылія". прыёмы і спосабы дасягнення камічнага эфекту ў "пінскай шляхце". Адметнасць сатыры ў камедыі "Залёты".


посмотреть текст работы


скачать работу можно здесь


полная информация о работе


весь список подобных работ


Нужна помощь с учёбой? Наши эксперты готовы помочь!
Нажимая на кнопку, вы соглашаетесь с
политикой обработки персональных данных

Студенты, аспиранты, молодые ученые, использующие базу знаний в своей учебе и работе, будут вам очень благодарны.
Размещено на http://www . allbest . ru/
МІНІСТЭРСТВА АДУКАЦЫІ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ
Кафедра гісторыі беларускай літаратуры
ПРАБЛЕМАТЫКА І СІСТЭМА ВОБРАЗАЎ КАМЕДЫЯГРАФІІ В. ДУНІНА-МАРЦІНКЕВІЧА
спецыяльнасці “Беларуская філалогія”
1. Драматургія Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча ў ацэнках беларускіх даследчыкаў
2. Жанрава-Стылёвыя асаблівасці і характарыстыка персанажаў камічнай оперы “Ідылія”
3. Прыёмы і спосабы дасягнення камічнага эфекту ў “Пінскай шляхце”
4. Адметнасць сатыры ў камедыі “Залёты”
Вытокі развіцця нацыянальнай драматургіі і нацыянальнага тэатра на Беларусі закладзены ў вуснай народнай творчасці, у народных гульнях і абрадах. Каляндарныя і сямейныя абрады суправаджаліся песнямі і нагадвалі своеасаблівыя тэатралізаваныя паказы (ваджэнне “казы” на каляды, купальскія карагоды, вясельныя сцэнкі і інш. ). Сярод удзельнікаў гэтых народных абрадаў вылучаліся найбольш таленавітыя выканаўцы, якія і станавіліся народнымі акцёрамі, скамарохамі.
На тэрыторыі Беларусі з XVI і да пачатку XX ст. шырока бытаваў лялечны тэатр батлейка. З батлейкай хадзілі бедныя студэнты духоўных семінарый і школ, зарабляючы гэтым сабе на хлеб. Пазней батлеечнікамі станавіліся рамеснікі і сяляне. “Паступова рэлігійныя п'есы саступаюць месца ў батлейках жанравым сцэнам. Папулярнымі былі паказы "Мацей і доктар”, “Антон з казой і Антоніха”, “Ванька малы”, “Барын” і інш” [Янушкевіч, 1984. -с. 19]. Яшчэ была жывая памяць пра славутыя на ўсю Еўропу маёнткавыя тэатры Радзівілаў у Нясвіжы і Слуцку, Агінскага ў Слоніме, Тызенгаўза ў Гродне, Зорыча ў Шклове. Тое самае можна сказаць і пра школьны тэатр (“Камедыя” К. Марашэўскага з Забельскага школьнага тэатра лічыцца першай ластаўкай новай беларускай драматургіі).
На народных драматургічных традыцыях узрасла дзейнасць Вінцэта Дуніна-Марцінкевіча - пачынальніка новай беларускай літаратуры, нашай нацыянальнай драматургіі.
Яго постаць і творчасць з цягам часу становяцца ўсё больш значнымі для беларускай культуры. Аднак важкасць зробленага В. Дуніным-Марцінкевічам усебакова можна ацаніць толькі сабраўшы ў адно праробленае ім як першым прафесійным беларускім літаратарам ХІХ ст. , акцёрам, драматургам, перакладчыкам, паэтам, публіцыстам і асветнікам.
Пакінутая ім творчая спадчына захавалася далёка не ў поўным аб'ёме. Але і тое, над чым злітаваўся час, у агульным памеры складае больш, чым створанае па-беларуску яго папярэднікамі і сучаснікамі.
Дзейнасць В. Дуніна-Марцінкевіча для свайго часу мае шмат станоўчага, прагрэсіўнага. Усім сваім сэрцам ён шчыра жадаў дабра беларускаму народу, шукаў шляхі паляпшэння яго становішча, аддаваў яму свой талент мастака.
Вялікая заслуга В. Дуніна-Марцінкевіча ў распрацоўцы і ўзбагачэнні новых жанравых форм - вершаваных апавяданняў, аповесцей, балад, драм, у якіх спалучаліся рысы сентыменталізму, рамантызму і рэалізму. Творы яго характарызуюцца пільнай увагай да жыцця прыгоннага селяніна, яго звычаяў, абрадаў. Многія вобразы і сюжэты пісьменнік чэрпаў з народных казак і песень, легенд, паданняў, шырока выкарыстоўваючы пры гэтым народныя прыказкі, прымаўкі і фразеалагізмы.
Першыя яго творы былі напісаны на польскай мове. Ім былі створаны тэксты да аперэт "Спаборніцтва музыкаў", "Чарадзейная вада", а таксама "Рэкруцкі яўрэйскі набор" (у 1841 г. пастаўлена ў Мінску аматарскім гуртком), дзе была ўзнята тэма рэкрутчыны, як перашкоды ў шчаслівым уладкаванні жыцця яўрэйскай сям'і. Тэксты і партытуры гэтых твораў да нашага часу не захаваліся (за выключэннем адной арыі з аперэты "Рэкруцкі яўрэйскі набор"). Музыку да іх напісаў кампазітар Станіслаў Манюшка. Удзел у стварэнні музыкі прымаў і сам пісьменнік, часам пры пастаноўцы п'ес выступаў як акцёр (напрыклад, выканаў ролю старога яўрэя ў аперэце "Рэкруцкі яўрэйскі набор").
Першым творам В. Дуніна-Марцінкевіча, які дайшоў на нашых дзён, было лібрэта камічнай оперы - “Ідылія” (другая назва - “Сялянка”), напісанае на польскай мове і надрукаванае асобным выданнем у 1846г. у Вільні.
Лібрэта камічных опер В. Дуніна-Марцінкевіча працягвалі і развівалі традыцыі народнай драмы, народнага тэатра (інтэрмедыі, батлейка). “Народныя відовішчы, дзе разыгрываліся інтэрмедыі і народныя камедыі, якія вызначаліся вясёлым гумарам, сатырай і каларытнай мовай персанажаў, звычайна суправаджаліся музыкай, песнямі, скокамі” [Семяновіч 1985, с. 26], - адзначае А. Семяновіч.
Беларускія даследчыкі літаратуры мяркуюць, што, ствараючы “Ідылію” (“Сялянку”), В. Дунін-Марцінкевіч знаходзіўся і пад уплывам шырока распаўсюджаных у польскай літаратуры XVII-XVIII ст. так званых “ідылій” - твораў сентыментальных, у цэнтры якіх знаходзіліся вясковыя жыхары з іх пачуццямі і перажываннямі. Цікавасць беларускага пісьменніка да польскіх “ідылій” магла тлумачыцца тым, што многія з іх ствараліся на фальклорнай аснове, а В. Дунін-Марцінкевіч, як вядома, надзвычай высока цаніў народную паэзію і імкнуўся выкарыстоўваць яе ў сваёй творчай практыцы.
Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч шмат увагі надаваў стварэнню беларускага нацыянальнага тэатра. У 1852 г. у фальварку Люцынка (каля Івянца) ён арганізаваў тэатральны калектыў, у складзе якога было звыш 20 чалавек, у тым ліку сам пісьменнік, яго дочкі Каміла і Мальвіна, сын Міраслаў, яго таварышы, вучні школы ў Люцынцы, сяляне. 9 лютага 1852 г. калектыў паставіў у Мінску на сцэне прыватнага клуба пана Поляка першую беларускую оперу “Ідылія” (“Сялянка”), музыку да якой напісаў вядомы мінскі кампазітар Станіслаў Манюшка. З тэатральнай сцэны гучала сакавітая беларуская гаворка, ліліся народныя мелодыі. Публіка была ў захапленні ад спектакля. Дзень пастаноўкі “Ідыліі” (“Сялянкі”) - дзень нараджэння беларускага тэатра.
Усім жыццёвым шляхам, з гонарам пройдзеным па роднай зямлі да апошняга імгнення, няўрымслівай творчай дзейнасцю Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч увасабляў абуджэнне нацыянальнай свядомасці беларускага народа, сваімі творамі здолеў выявіць творчы патэнцыял “забранага” краю, раскрыць мастацкія здольнасці народа з-пад Дняпра, Віліі, Прыпяці, Нёмана і тым самым заклаў генетычны код для далейшага паспяховага развіцця нацыянальнай літаратуры.
Па календары знамянальных дат і падзей гісторыя беларускай літаратуры ў лютым 2008 года святкавала двухсотгадовы юбілей са дня нараджэння выдатнага пісьменніка, драматурга і таленавітага акцёра - Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча. Да юбілею рыхтаваўся і быў выдадзены новы збор яго твораў, яму былі прысвечаны многія артыкулы ў газетах і часопісах.
Мне таксама падабаецца творчасць Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча. Чытаючы яго п'есы, трапляеш ў тую мясцовасць, дзе праходзяць дзеянні, адчуваеш сябе адным з герояў (які табе больш да душы), з вуснаў тваіх гучыць мова сапраўднага беларуса-ліцьвіна. І ты смяешся, а смех твой не здзеклівы, наадварот, - добры, гучны, апраўданы.
Даследаванню творчасці В. Дуніна-Марцінкевіча былі прысвечаны дзве мае курсавыя работы, таму было вырашана працягнуць гэтую працу.
Для дыпломнай работы выбрана актуальная на сённяшні дзень тэма: “Праблематыка і сістэма вобразаў камедыяграфіі Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча”.
Мэта : раскрыць майстэрства Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча як камедыёграфа, прааналізаваўшы праблематыку і сістэму вобразаў яго драматычных твораў. .
Для дасягнення пастаўленай мэты неабходна вырашыць наступныя задачы:
- зрабіць агляд літаратуры па тэме даследавання;
- даследаваць праблематыку п'ес В. Дуніна-Марцінкевіча;
- вызначыць жанрава-стылёвыя асаблівасці твораў;
- паказаць драматургічнае майстэрства аўтара.
Аб'ектам даследавання з'яўляюцца п'есы Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча “Ідылія” (“Сялянка”), “Пінская шляхта”, “Залёты”.
1. Драматургія вінцэнта дуніна-марцінкевіча ў ацэнках беларускіх даследчыкаў
Доўгі час, пакуль не сталі вядомы архіўныя дакументы, якія больш глыбока раскрылі В. Дуніна-Марцінкевіча як асобу, літаратары лічылі яго дваранскім рэвалюцыянерам, лібералам і сентыменталістам, слабым і непаслядоўным пісьменнікам з імкненнем да ідэалізацыі рэчаіснасці. Але за апошнія дзесяцігоддзі літаратуразнаўцы змаглі па-новаму ўбачыць яго як творцу і грамадзяніна.
Літаратуразнавец і археограф Г. Кісялёў адзначае: "Мы прывыклі на падставе творчасці лічыць беларускага паэта слабым і саладжавым. . . Але ёсць і другі Дунін-Марцінкевіч - моцны духам змагар за беларускую нацыянальную культуру, дэмакрат, які патрабаваў павагі да селяніна і ўзнімаўся да ўзроўню перадавых людзей свайго часу " [Кісялёў 1988, с. 52].
Усё сваё жыццё В. Дунін-Марцінкевіч фактычна знаходзіўся ў супярэчнасці з царскімі ўладамі, хоць і імкнуўся не даводзіць да адкрытага канфлікту. Складаныя варункі эпохі, клопат пра сваю шматлікую сям'ю часам вымагалі ад пісьменніка не выказваць свае памкненні адкрыта, спрабаваць знайсці пэўны кампраміс, асабліва пасля задушэння паўстання 1863-1864 гг.
Роля В. Дуніна-Марцінкевіча як аднаго з пачынальнікаў новай беларускай літаратуры (у тым ліку драматургіі) і нацыянальнага тэатра надзвычай вялікая. Г. Кісялёў называе яго першым беларускім прафесійным пісьменнікам. В. Дунін-Марцінкевіч "прафесійны не ў тым сэнсе, што гэта давала яму сродкі для жыцця (хутчэй ён меў ад гэтага страты), а ў тым, што ён лічыў гэта галоўным у сваім жыцці" [Кісялёў 1988, с. 52]. Першым класікам новай беларускай літаратуры называе пісьменніка даследчык яго творчасці Я. Янушкевіч. Апрача таго, В. Дунін-Марцінкевіч фактычна стаяў ля вытокаў новага нацыянальнага тэатра - ён выступаў у якасці не толькі драматурга, але і арганізатара тэатра, рэжысёра, акцёра.
Спробу сістэматызаваць крытычны матэрыял па творчасці В. Дуніна-Марцінкевіча зрабіў Генадзь Васільевіч Кісялёў ў кнізе “Спасцігаючы Дуніна-Марцінкевіча” [Кісялёў Г. В. , 1988].
Г. Кісялёў сцвяржаў, што першымі водгукамі на творчасць В. Дуніна-Марцінкевіча былі тэатральныя рэцэнзіі: ананімны водзыў аб спектаклі “Рэкруцкі яўрэйскі набор” у газеце “Минские губернские ведомости” (№ 41, 1841), у якім пераказваўся змест аперэты, станоўча ацэньвалася музыка і ігра самадзейных артыстаў.
У 1852 годзе ў “Дзённіку варшавскім” (№ 71) з'яўляецца водгук на “Ідылію” (“Сялянку”) нейкага Ц. Л. з Мінска, які высока ацэньваў драматургічны талент і акцёрскія здольнасці Дуніна-Марцінкевіча:
“Гэтымі днямі на карысць бедных было дадзена аматарамі некалькі прадстаўленняў… Два разы ставілася опера “Сялянка”, напісаная Вінцэнтам Дуніным-Марцінкевічам, музыку якой часткова напісаў Станіслаў Манюшка, шкада толькі, што не меў часу напісаць яе поўнасцю, таму дараблялі яе іншыя, шмат страціла “Сялянка” ў сваёй прыгажосці, якую геніяльны кампазітар мог бы ўзняць вышэй. “Сялянка” - гэта малюнкі беларускага і літоўскага народа з іх песнямі і прымаўкамі. Вельмі добра выглядаў сам аўтар у ролі Навума Прыгаворкі і ў танцы “мяцеліца”, які ўсе ўдзельнікі і ўдзельніцы выконвалі вельмі ўмела. Ніхто не стане адмаўляць здольнасцей Дуніна-Марцінкевіча як у галіне драматургіі, так і паэтыка, і калі б яго творы былі пастаўлены на вялікай сцэне, ад гэтага, бясспрэчна, была карысць як для тэатра, так і для аўтара” [Ц. Л. 1978, с. 58].
Польскі літаратар Юльян Гарайн, які жыў тады ў Мінску, прыгадаў “Ідылію” (“Сялянку”) ў артыкуле “Фізіялогія прыказак”, змешчаным у “Дзённіку варшавскім” (1852, №№ 99-100). Яго цікавілі прыказкі, прымаўкі, іх структура, паходжанне і вымаўленне. Творчасць В. Дуніна-Марцінкевіча давала надзвычай багаты матэрыял у гэтых адносінах.
У 1855 годзе у “Дзённіку варшавскім” (№188) П. М. (як устаноўлена У. Мархелем - Павел Малышэвіч) вітаў з'яўленне п'ес “Гапон” і “Вечарніцы”:
“У гэтым годзе выйшлі з друку даволі вялікія дзве кніжкі пад назвай 1)“Гапон”, аповесць на беларускай мове, 2) “Вечарніцы”, на той жа мове, абедзве напісаны Вінцэнтам Дуніным-Марцінкевічам Творы Марцінкевічам зусім задавальняюць. Гібкі верш, вельмі дасціпны, прастата і наіўнасць - ўсё гэта трапна характарызуе наш народ. Найвялікшая заслуга аўтара ў тым, што ён сабраў і выкарыстаў шмат народных звычаяў, абрадаў і прымавак” [П. М. 1978, с. 59].
У 1855 - 1861 гадах з чатырма вялікімі артыкуламі пра творчасць В. Дуніна-Марцінкевіча выступіў У. Сыракомля. У першым артыкуле “Карэспандэнцыя”, надрукаваным у “Газэце варшавскай” (1855, №184), робіцца кароткі экскурс у гісторыю беларускай мовы, характарызуецца дзейнасць Я. Чачота ў галіне беларускай філалогіі, даецца аналіз папярэдней творчасці В. Дуніна-Марцінкевіча “Ідылія” (“Сялянка”). Асноўны змест артыкула - аналіз беларускай аповесці Дуніна-Марцінкевіча “Вечарніцы”.
“Марцінкевіч, выдатна знаёмы са складам і найтанчэйшымі адценнямі крывіцкай мовы, першы адважыўся ствараць вялікія творы на нашай народнай гаворцы. Першы вядомы яго твор - “Сялянка”, які выйшаў некалькі гадоў назад і з поспехам ставіўся на мінскай сцэне, апрача іншых, мае яшчэ тую вартасць, што аўтар надзяліў войта Навума Прыгаворку многімі арыгінальнымі і жыццёвымі народнымі прымаўкамі - матэрыялам вялікай выртасці для разнастайнага вывучэння народных звычаяў
Зразумець усе элементы паданняў, казак, прыказак, забабонаў, умець падслухаць біццё народнага сэрца, умець ключом уласнай шчаслівай інтуіцыі расшыфраваць іерогліф паданняў, умець аднавіць на карціне мінуўшчыны фарбы і контуры, якія выцвілі - вось задача паэта, вось яго поле дзейнасці Наша палінялая шляхецкая літаратура мае многа прадстаўнікоў, у народнай - ён адзін” [Сыракомля 1978, с. 62].
Другі артыкул “Карэспандэнцыя” (“Газэта варшавская” 1855, № 244) прысвечаны “Гапону”:
“Гапон” (такая назва кніжкі, Мінск, выданне Бейлінаў, 125 стар. ). Побач з паказам народных звычаяў аўтар яшчэ меў утылітарную мэту - звярнуць увагу паноў на выбар аканомаў, хоча даць у рукі народу кнігу, напісаную на яго мове і пра яго жыццё, каб прывучыць народ да чытання Пан Марцінкевіч мае цудоўны дар вобразна маляваць народ - ручаюся напэўна, бо добра ведаю гэты шчыры народ беларускага племені. Па-майстэрску паказаны яго звычкі, прымаўкі, склад думак, калі паэт заглядае ў сэрца герояў, ёсць у яго малюнках і жыццё і праўда” [Сыракомля 1978, с. 64-65].
У трэцім артыкуле - “Гэбдамадалія” (“Тыднёвы агляд”), надрукаваным у “Газэце варшавскай” (1857, №16). У гэтым артыкуле ў пытаннях і адказах сфармуляваны погляды польскага паэта на беларускую мову, яе гісторыю, лексічнае багацце і перспектывы далейшага развіцця. У. Сыракомля наперакор польскім нацыяналістычным колам выступае як добры знаўца і шчыры прыхільнік жывога беларускага слова, ён верыць у будучае гэтай мовы, таму з такой прыхільнасцю вітае беларускія творы В. Дуніна-Марцінкевіча:
“Мэтай гэтага артыкула з'яўляецца разгляд аповесці на беларускай мове “Купала”. У гэтым творы п. Марцінкевіча (бедным па зместу. Але багатым на вобразы, што сведчыць пра паэтычны талент аўтара) мы знаходзім яшчэ адзін доказ таго, што беларуская мова мае ў сабе магчымасці для самастойнага развіцця Паэзія народная, беларуская, з'яўляецца арэнай п. Марцінкевіча - няхай ён трымаецца на ёй як праўдзівы гладыятар” [Сыракомля 1978, с. 68].
Чацвёрты артыкул “Працы Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча”, надрукаваны ў “Кур'еры віленскім” (1861, №№ 19 - 20), мае падагульняючы характар. У артыкуле зноў - толькі ў больш сціслай форме - аналізуюцца “Вечарніцы” і “Гапон”. У канцы агляднага артыкула У. Сыракомля знаёміць чытача з аповесцю В. Дуніна-Марцінкевіча “Шчаўроўскія дажынкі”, змешчанай у кнізе “Беларускі дудар”.
“Першую частку кніжкі складаюць “Літаратурныя клопаты”, у якіх аўтар польскімі вершамі паказвае свае аўтарскія беды, калі з гатовым рукапісам ён шукае для яго пакупніка. Аўтар пагрэбаваў ахвярай і, здабыўшы дзесьці ў іншым месцы марны метал, убачыў, нарэшце, сваё тварэнне надрукаваным… але, на жаль, без пакупнікоў у перспектыве. “Шчаўроўскія дажынкі” - гэта паэма на народнай мове. Трэба іх (“Дажынкі”) чытаць у энергічных і пачуццёвых беларускіх вершах Марцінкевіча, і ўспаміны маладосці святой слязой акропяць нашы павекі” [Сыракомля 1978, с. 69-70].
“У цэлым крытычныя выступленні У. Сыракомлі пра творчасць Беларускага Дудара - выдатная з'ява ў гісторыі беларускай літаратуры ХІХ стагоддзя. Яны звяртаюць увагу не толькі сваёй здзіўляючай паслядоўнасцю, гранічнай добразычлівасцю ў адносінах да пісьменніка, але і шырокай, праблемнай пастаноўкай пытання. Не дзіўна, што яны мелі прыкметны грамадскі рэзананс, - сцвярджаў Г. Кісялёў. - Цікава, што У. Сыракомля збіраўся асобна зрабіць разгляд польскіх паэтычных твораў В. Дуніна-Марцінкевіча, але гэты намер, на жаль, не здзейсніўся” [Кісялёў 1988, с. 72].
Звяртаючыся да творчасці В. Дуніна-Марцінкевіча, на аўтарытэт У. Сыракомлі спасылаецца вядомы паэт таго часу Эдвард Жалігоўскі (Антон Сава) у празаічным творы “Сёння і ўчора” (1858), герой якога запісвае ў сваім дзённіку, што народ “зразумее “Сялянку” Марцінкевіча, вельмі трапны разбор якой зрабіў Сыракомля і якая даводзіць, што кожная гаворка, калі б на тое пайшло, можа мець сваю драму” [Кісялёў 1988, с. 72].
Услед за У. Сыракомлем і адначасова з Э. Жалігоўскім, творчасць В. Дуніна-Марцінкевіча папулярызаваў і Адам Плуг. Цікавыя радкі ён прысвяціў драматургу ў сваім артыкуле “Некалькі ўражанняў з падарожжа па Літве”, змешчаным у 1858 годзе ў варшаўскай газеце “Кроніка вядомосьці краёвых і загранічных”:
“Урачыстымі апладысментамі спаткалі яго (Станіслава Манюшку) разам з Концкім у доме Вінцэнта Марцінкевіча, імя якога, напэўна, табе вядома, бо ён займаецца літаратурай, а раней праславіўся як здольны артыст, выступаў ён у публічных канцэртах з малымі тады сынам і дачкою, якія здзіўлялі слухачоў сваім незвычайным талентам. Марцінкевіч цяпер жыве ў Мінску, дачка Каміла выступае як самая здольная фартэпіяністка і найлепшая настаўніца музыкі. Сам ён шчыра працуе ў літаратуры і выдаў некалькі беларускіх твораў (“Сялянка”, “Вечарніцы”, “Гапон”, “Цікавішся? - Прачытай!”, “Дудар”), пра якія, мабыць ты чытаў хвалебныя водгукі Сыракомлі” [Плуг 1978, с. 71-72].
Заслугоўвае таксама ўвагі рэцэнзія літоўскага пісьменніка і грамадскага дзеяча М. Акялайціса на зроблены В. Дуніным-Марцінкевічам пераклад паэмы “Пан Тадэвуш”. Напісаная ў 1861 годзе на польскай мове рэцэнзія прызначалася хутчэй за ўсё для “Газэты польскай”. Яна не была надрукавана і захавалася ў рукапісе сярод папер пісьменніка Ю. Крашэўскага (рэдактара “Газэты польскай”) у Ягелонскай бібліятэцы.
У 1874 годзе высокую ацэнку творчасці В. Дуніна-Марцінкевіча даў Адам Кіркор у сваіх лекцыях па гісторыі літаратур славянскіх народаў.
Водзываў пра літаратурную дзейнасць Беларускага Дудара ў рускім друку было менш. Першым, хто далучыўся да папулярызацыі імя Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча ў Расіі, быў беларускі этнограф Павел Шпілеўскі. П'еса “Ідылія” (“Сялянка”) і сам пісьменнік прыгадваюцца ў працы П. Шпілеўскага “Беларусь у характарыстычных апісаннях і фантастычных павер'ях”. Цытатай з “Ідыліі” (“Сялянкі”) пачынаюцца “Заходнерускія нарысы” Шпілеўскага. Больш таго, на думку навукоўцаў, п'еса “Ідылія” (“Сялянка”) падахвоціла П. Шпілеўскага напісаць “сцэнічнае прадстаўленне ў 2-х дзеях” “Дажынкі”, дзе ўзноўлена жыццё беларускай прыгоннай вёскі, дзейнічаюць падобныя героі (малады памешчык Драўлянскі, войт і інш. ). “Аднак “Дажынкі” зусім не пераклад твора на рускую мову, як сцвярджаў А. Луцкевіч, а самастойны твор. Сацыяльныя матывы ў ім цалкам адсутнічаюць” [Янушкевіч 2007, с. 204], - лічыць даследчык В. Дуніна-Марцінкевіча Я. Янушкевіч.
У пецярбургскім часопісе “Сын отечества” за 1856 год (№ 32) быў выяўлены вялікі аглядны артыкул пра творчасць В. Дуніна-Марцінкевіча пад назвай “Беларуская літаратура”, аўтар невядомы. Аўтар артыкула прызнаваў і адстойваў самабытнасць і самастойнасць беларускай мовы. У артыкуле прыводзілася поўная бібліяграфія кніг В. Дуніна-Марцінкевіча, давалася добразычлівая іх ацэнка.
На думку Г. Кісялёва, “ананімны артыкул “Беларуская літаратура” ў часопісе “Сын отечества” - новы важны і цікавы факт руска-беларускіх літаратурна-культурных сувязей сярэдзіны ХІХ стагоддзя” [Кісялёў, 1988. - С. 76].
Важным этапам папулярызацыі творчасці і самога імя В. Дуніна-Марцінкевіча ў рускім грамадстве быў выхад у 1882 годзе 3-га тома “Живописной России” з напісаным Адамам Кіркорам кароткім нарысам гісторыі духоўнага жыцця і літаратуры Беларусі. Кіркор падаў сціслыя звесткі пра В. Дуніна-Марцінкевіча, асабліва адзначыўшы яго пераклад “Пана Тадэвуша”.
У тым жа годзе імя пісьменніка трапляе ў нелегальныя выданні беларускіх студэнтаў-народнікаў, якія ставяць пытанне пра культурную і гістарычную самабытнасць Беларусі і яе права на самастонае нацыянальнае развіццё.
У польскай газеце “Краю” (№10) за 1885 год быў размешчаны некралог “Беларускі пясняр” пра В. Дуніна-Марцінкевіча, падпісаны псеўданімам А. Ельскага (eli), але на самай справе аўтарам быў не А. Ельскі. Хтосьці з супрацоўнікаў “Краю”, маючы падрабязную біяграфію беларускага паэта і драматурга, дасланую ў рэдакцыю А. Ельскім, на яе аснове напісаў гэты артыкул-некралог.
“Чалавека, які пару месяцаў назад пісаў нам пра сябе, “што адной нагой ужо стаіць у магіле (№5 “Краю”), аматара народных рэчаў, перакладчыка на беларускую мову “Пана Тадэвуша”, няма ў жывых. З падрабязнай яго біяграфіі, напісанай п. Аляксандрам Ельскім, бяром для нашага часопіса змястоўнае апісанне перыпетый гэнага жыцця…” [Александровіч 1978, с. 78-80].
Зрабіўшы сістэматызацыю крыніц, Г. Кісялёву ўдалося высветліць значную ролю А. Ельскага, Б. Эпімах-Шыпілы, І. Замоціна і некаторых іншых дзеячаў культуры ў збіранні і захаванні марцінкевічаўскіх матэрыялаў, а таксама выдатны ўклад Я. Купалы ў засваенне і папулярызацыю яго творчай спадчыны [Кісялёў, 1988. - С. 145].
Ад пачатку ХХ ст. даследаванне творчасці В. Дуніна-Марцінкевіча паднялося на новую прыступку. Адзначаючы 25-годдзе з дня яго смерці, рэдакцыя “Нашай нівы” прысвяціла творчасці Беларускага Дудара цэлы нумар (“Наша ніва. 1910. №48). З апублікаваных матэрыялаў вылучаліся артыкулы Р. Зямкевіча “Вінцук Дунін-Марцінкевіч, яго жыццё і літаратурнае значэнне”, А. Бульбы “Грамадзянскае становішча В. Дуніна-Марцінкевіча”, Ядвігіна Ш. “В. Марцінкевіч у практычным жыцці”, а таксама верш Я. Купалы “Памяці Вінцука Марцінкевіча”.
У 1925 годзе ў Вільні была выдадзена абшырная манаграфія “Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч, паэт польска-беларускі”, аўтарам якой быў вядомы ўжо ў нас аўтар Юзеф Галомбак. Хоць і выйшла яна па-польску, і пісаў яе сапраўдны паляк, для беларусаў яна з'яўляецца важнай часткай крытычнай літаратуры.
Аўтар падыйшоў да працы вельмі сур'ёзна. Ён выкарыстаў, здаецца, усе крыніцы, з якіх можна было нешта ўзяць для характарыстыкі В. Дуніна-Марцінкевіча і яго творчасці. Галомбак першы шырэй разгледзеў даволі шматлікую групу краёвых паэтаў, пісаўшых па-польску і назваў іх іменем: “школа беларуская ў польскім рамантызме”. Адказаў на пытанне аб прыналежнасці да нацыянальнасці В. Дуніна-Марцінкевіча, якому прысвяціў сваю працу. Так Галомбак фармулюе свій погляд:
“Марцінкевіч быў беларус, прасякнуты польскай культурай, як і ўся тагачасная беларуская шляхта; Польшчу ў значэньні даўняе Рэчы Паспалітае, значыць - злучаную зь Літвой і Беларусяй, ён лічыў супольнай бацькаўшчынай у роўнай меры для польскага шляхціца і для беларускага селяніна” [Луцкевіч 2006, с. 276].
Потым беларуская літаратура затаілася і прабыла ў зацішку аж да самых 50-х гадоў. Ужо толькі ў другой палове ХІХ стагоддзя літаратура пачынае ажываць і набываць ранейшыя тэмпы развіцця.
У пасляваенныя гады найбольш поўны агляд творчасці В. Дуніна-Марцінкевіча зрабіў С. Майхровіч. Яго манаграфія - першая спроба накіраваць падыход да творчай спадчыны ў новы кірунак. Значным крокам у вывучэнні творчасці В. Дуніна-Марцінкевіча стаў выхад Збору твораў пісьменніка (1958), які быў падрыхтаваны Інстытутам літаратуры імя Я. Купалы АН БССР, які з'яўляецца найбольш поўным з усіх выданняў твораў пісьменніка, што выходзілі да гэтага часу. У аднатомнік уключаны амаль ўсе яго вядомыя творы на беларускай і польскай мовах. Апошнія даюцца ў перакладах беларускіх паэтаў.
Другая палавіна 1950 - пачатак 1960-х гадоў вызначаліся разважлівым падыходам да асабівасцей стаўлення новай беларускай літарутуры. Адным з даследаванняў, дзе падсумоўваліся вынікі шматлікіх архіўных здабыткаў, стаў раздзел “Шлях Дуніна-Марцінкевіча” у манаграфіі І. Навуменкі “Пісьменнікі-дэмакраты”. Драматургія В. Дуніна-Марцінкевіча дастаткова поўна разглядалася Я. Усікавым у кнізе “Беларуская камедыя” (1979), а фальклорныя і літаратурныя традыцыі ў творчасці пісьменніка даследаваліся М. Грынчыкам.
Здабыткі вывучэння спадчыны пачынальніка новай беларускай літаратуры падсумаваў А. Лойка ў вучэбным дапаможніку па гісторыі беларускай дакастрычніцкай літаратуры, а таксама Г. Кісялёў у падрабязным крыніцазнаўчым нарысе “Спасцігаючы Дуніна-Марцінкевіча” (1988). У кнізе расказваецца аб дакументах і матэрыялах, якія дапамагаюць узнавіць жыццёвы і творчы шлях выдатнага беларускага пісьменніка ХІХ ст. , аднаго з пачынальнікаў беларускай літаратуры новага часу, Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча, паказваецца методыка работы над гісторыка-літаратурнымі крыніцамі.
Творы пісьменніка сталі аб'ектам даследавання дысертацыйных прац С. Грабчыкава і Н. Тарэлкінай. Шмат зрабілі для крыніцазнаўства В. Дуніна-Марцінкевіча С. Александровіч, А. Мальдзіс. Цікавымі былі знаходкі і назіранні журналіста У. Содаля, настаўніка Г. Равінскага і інш. Адныя беларускія літаратуразнаўцы прысвяцілі Дуніну-Марцінкевічу асобныя выданні: І. Навуменка “Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч” (1992), Я. Янушкевіч “Беларускі Дудар”(1991); другія разглядалі развіццё драматургіі і камедыі з асобай . ВДуніна-Марцінкевіча як адно цэлае: А. Семяновіч “Гісторыя беларускай драматургіі ХІХ - пачатак ХХ ст” (1985), М. Шаўлоўская “Беларуская драматургія” (1981).
А. Семяновіч у сваёй прадмове да зборніка крытычных артыкулаў “Іменем чалавечнасці” (1986) пісаў: “Вялікай заслугай Дуніна-Марцінкевіча з'яўляецца тое, што ён, нягледзячы на ўласцівыя яму ліберальна-дваранскія погляды, паказаў у сваіх творах народ, вывеў на сцэну простага чалавека, мужыка, якога не дапускалі ў літаратуру рэакцыйныя дваранскія пісьменнікі. Гуманізм пісьменніка ў адносінах да народных “нізоў” адчуваецца ў кожным яго творы. Ствараючы вобраз беларускага селяніна, Дунін-Марцінкевіч паказаў некаторыя нацыянальныя рысы яго характару, падкрэсліў высокія маральныя якасці чалавека з народа, яго перавагу ў гэтых адносінах над прадстаўнікамі пануючых класаў” [Семяновіч 1986, с. 17].
Даследчык творчасці В. Дуніна-Марцінкевіча Я. Янушкевіч у сваёй кнізе “Беларускі Дудар” (1992) разглядае творчую спадчыну драматурга ў шчыльнай сувязі з эпохай на фоне агульнаславянскага літаратурнага працэсу ў перыяд адраджэння, які быў характэрны для большасці славянскіх краін у ХІХ ст. У навуковы ўжытак уводзіцца новы фактычны матэрыял, адшуканы ў архівах і рукапісных схоўнях бібліятэк краіны на той час.
Я. Янушкевіч пісаў: “ Усёй жыццёвай пуцявінай, з гонарам пройдзенай па зямлі да апошняга імгнення, і няўрымслівай творчай дзейнасцю паэт увасабляў абуджэнне нацыянальнай свядомасці беларускага народа і здолеў адлюстраваць меру яго мастацкіх вартасцей, заклаў генетычны код для далейшага паспяховога развіцця нацыянальнага прыгожага пісьменства”[Янушкевіч 1991, с. 119].
Адзін з пачынальнікаў, тэарэтыкаў і арганізатараў беларускага нацыянальна-вызваленчага руху, Старшыня Рады Народных Міністраў і міністр замежных спраў Беларускай Народнай Рэспублікі Антон Луцкевіч ўвайшоў у гісторыю беларускай культуры як сузаснавальнік літаратурна-мастацкай крытыкі. У 2006 годзе была выдадзена кніга А. Луцкевіча “Выбраныя творы: праблемы культуры, літаратуры і мастацтва”, у якой ўпершыню пад адной вокладкай былі сабраны ўсе яго працы, прысвечаныя праблемам гісторыі беларускай культуры, літаратуры, мастацтва і журналістыкі. Значную частку таму складаюць літаратурна-крытычныя артыкулы (водгукі, рэцэнзіі, артыкулы). Нямала артыкулаў прысвечана і В. Дуніну-Марцінкевічу.
Да вобраза Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча і яго творчасці не раз звярталіся дзеячы беларускай культуры.
Помнік пісьменніку ўсталяваны ў вёсцы Малая Люцінка Валожынскага раёна Мінскай вобласці, памятным знакам адзначана месца, дзе знаходзіўся яго дом. У Бабруйску перад будынкам тэатра стаіць бюст В. Дуніна-Марцінкевіча, на касцёле ўсталявана мемарыяльная дошка. На яго магіле ўжо ў наш час замест колішняга крыжа пастаўлены помнік-бюст (скульптар - Ю. Платонаў). На радзіме пісьменніка ў вёсцы Сычкава Бабруйскага раёна ўсталявана мемарыяльная дошка. Выява В. Дуніна-Марцінкевіча адлюстравана на медальёне, памятных медалях, марках і паштоўках. Выпушчана юбілейная манета.
Да 175-годдзя В. Дуніна-Марцінкевіча была прымеркавана выстава ў Мінскім палацы мастацтва, у якой удзельнічалі больш за 100 мастакоў і прадстаўлены каля 160 твораў графікі, жывапісу, дэкаратыўна-ўжытковага мастацтва, а таксама скульптуры, плакаты, прысвечаныя асобе і творчасці пісьменніка.
Яго імем названы Магілёўскі абласны тэатр драмы і камедыі ў Бабруйску, вуліцы ў Мінску і Маладзечне, гарадскім пасёлку Івянец і вёсцы Пяршаі Валожынскага раёна. Створаны школьны літаратурны музей В. Дуніна-Марцінкевіча ў Пяршаях. Плануецца адкрыццё помніка пісьменніку ў Мінску і стварэнне музея ў Люцынцы.
Многае з напісанага В. Дуніным-Марцінкевічам узноўлена па рукапісных спісах іншых асоб і потым было апублікавана. Творы В. Дуніна-Марцінкевіча ўключаны ў школьныя праграмы.
У 2004 г. у вёсцы Пяршаі Валожынскага раёна, недалёка ад Марцінкевічавай Люцынкі, прайшлі V Міжнародныя Ракаўскія чытанні, прысвечаныя тэме "Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч і працэс міжславянскіх літаратурных узаемасувязяў".
5 і 6 лютага 2008 года была праведзена Міжнародная навукова-практычная канферэнцыя, прысвечаная 200-годдзю В. Дуніна-Марцінкевіча, на якой закраналіся самыя розныя праблемы і ўздымаліся важныя пытанні, якія характарызавалі жыццёвую і творчую дзейнасць беларускага драматурга. З дакладамі пра творчасць Беларускага дудара выступалі настаўнікі, выкладчыкі, навукоўцы і не толькі з Беларусі: В. Максімовіч, М. Мішчанчук, Г. Адамовіч, Т. Ганчарова-Цынкевіч, І. Шаладонаў, А. Раманчук, Г. Тычко, І. Бурдзялёва, С. Лаўшук, В. Рыч і інш.
200-годдзе пісьменніка адзначалася ў Беларусі на дзяржаўным узроўні. Удзел у мерапрыемствах з нагоды юбілею прымала Арганізацыя Аб'яднаных Нацый па пытаннях адукацыі, навукі і культуры (ЮНЕСКА).
Асоба В. Дуніна-Марцінкевіча і
Праблематыка і сістэма вобразаў камедыяграфіі В. Дуніна-Марцінкевіча дипломная работа. Литература.
Реферат: Ответственность за нарушения законодательства об охране труда
Курсовая Работа На Тему Приволжский Федеральный Округ: Современное Состояние И Перспективы Развития(На Примере Республики Татарстан)
Реферат: Cod Fish Essay Research Paper The North
Курсовая работа по теме Планирование ассортимента выпускаемой продукции
Дипломная работа по теме Планирование на предприятиях туризма на примере ООО Элегант
Дневник Практике Бухгалтера Заполненный
Дипломная Работа Бесплатно И Без Регистрации
Реферат: The Telephone System Essay Research Paper The
Дипломная работа по теме Финансовые стимулы
Реферат: Основные понятия социологии труда
Реферат: Філософське вчення Арістотеля
Реферат: Y2k In Mexico Essay Research Paper Y2K
Пособие по теме Экзаменационные темы по немецкому языку
Менің Болашақ Мамандығым Заңгер Эссе
Реферат по теме Российская Федерация в системе современных мирохозяйственных связей
Сочинение Игра В Жизни Ребенка
Реферат: Профилактические и оздоровительные мероприятия против лейкоза крупного рогатого скота
Курсовая работа по теме Статистика оптовой торговли
Реферат: Олимпийские игры, их символика и ритуал
Реферат: Разработка генератора сигналов на цифровых микросхемах. Скачать бесплатно и без регистрации
Особенности колонки редактора на примере женского журнала "Cosmopolitan Россия" - Журналистика, издательское дело и СМИ курсовая работа
Янгель М.К. - создатель нового направления в отечественном ракетостроении - Военное дело и гражданская оборона биография
Украина и создание СССР - История и исторические личности реферат