Tajne badania z amunicją precyzyjnego rażenia APR-155

Warszawa, 18.07.2020 r.

SZEF

KANCELARII PREZESA RADY MINISTRÓW

Pan Michał DWORCZYK

NOTATKA SŁUŻBOWA

Dot.: Prób z amunicją precyzyjnego rażenia APR-155

Panie Ministrze, w dniu 16.07.2020 r. na pasie taktycznym OSPWL Nowa Dęba odbyły się próby z amunicją precyzyjnego rażenia APR-155. Jako obserwatorzy obecni byli przedstawiciele KPRM: płk dr Krzysztof M. GAJ oraz Piotr WODTKE. Ponadto obecni byli: inż. Robert TUREK i inż. Andrzej ROGALA (z zespołem pracowników WITU), inż. Mirosław IWAĆKOWSKI (z zespołem pracowników Telesystem-Mesko), inż. Vladislav DZIUBA (z zespołem pracowników Progress, Ukraina). Ponownie nie było za to ani przedstawicieli IU SZ RP, ani I3TO (pomimo wysłanych zaproszeń). Nie było też przedstawicieli SG WP czy MON.

W dniu prób panowała temperatura powietrza +21°C (odczuwalna +21°C), zachmurzenie około 5/10, wiatr z kierunku południowo-zachodniego (SW) 3 m/s, wilgotność 53%. Cały dzień prób – bez opadów. Rejon prób ukazuje poniższa mapka:

Podczas próby wystrzelono dwa pociski artyleryjskie APR 155 mm. Wystrzelono je z lufy haubicoarmaty kal. 155 mm (stosowanej w hb „Krab”) umieszczonej na stacjonarnym stanowisku ogniowym. Wskazania celu dokonano Laserowym Podświetlaczem Celu LPC-1 umieszczonym na stanowisku obserwacyjnym w odległości około 580 m od celu. Dystans od stanowiska ogniowego do celu wynosił (w linii prostej, czyli odległość topograficzna celu) 𝐷𝐶𝑇=8560 m (w tym konkretnym przypadku odległość obliczona celu1 to prawdopodobnie 𝐷𝐶𝑂=8800 m).

Obydwa pociski trafiły w cel. Pierwszy pocisk trafił nieznacznie po prawej stronie krzyża tarczy. Kąt wejścia pocisku w ziemię wyniósł około 30o. Drugi pocisk trafił nieznacznie po lewej stronie krzyża tarczy, gdyż na prośbę przedstawiciela KPRM przesunięto nieco punkt celowania w lewo.

Pociski pokonały odległość do celu w czasie około 40…41 sekund. Podświetlanie celu dla obydwu pocisków było prowadzone mniej więcej od 20 sekundy lotu pocisku. Pociski zagłębiły się w ziemię na głębokość 2,5-3 metrów (licząc pionowo – około 1…1,5 m).

Zgodnie z informacjami producenta była to 37 i 38 próba tego typu pocisków. Przybliżony koszt każdego pocisku ćwiczebnego (wyposażonego w układy pomiaru lotów) to kwota około 400 tys. PLN. Dla porównania – podczas prób francuskich pocisków BONUS, wystrzelono ich około 900.

Producent planuje dokonanie kolejnych prób. Są one jednak uzależnione od dostępności poligonów. Dotychczasowa praktyka pokazuje, że głównym powodem rozciągania się w czasie tworzenia wyrobu i jego prób to właśnie ograniczona dostępność poligonów. Zupełnie tak, jakby naszym Siłom Zbrojnym nie zależało na pozyskaniu rodzimego uzbrojenia i amunicji.

1 Odległość obliczona celu 𝐷𝐶𝑂, to odległość topograficzna celu 𝐷𝐶𝑇 skorygowana o wszelkie poprawki topograficzne, meteorologiczne i balistyczne. W tym konkretnym przypadku należałoby uzyskać potwierdzenie od prowadzących strzelanie (obsługi centrali ogniowej) – do czego sposobność się nie nadarzyła.

Szacowana cena jednego pocisku APR kal. 155 mm może wynosić (zależnie od wielkości zamówienia i rodzaju zawartej umowy) od 45 do 60 tys. USD/sztukę – dla porównania ceny pocisków producentów zagranicznych wahają się od 100 do 150 tys. USD/sztukę.

Jeżeli chodzi o próby amunicji APR kal. 120 mm (dla moździerza samobieżnego „Rak”) są one opóźnione w stosunku do programu APR kal. 155 mm o około 1,5 roku. Jest to związane z narzuconymi przez stronę wojskową wymaganiami technicznymi, które określiły wymiar granatu tak aby mógł on być załadowany do automatu ładującego. Krótsze pociski nie spełniają jednak wymogów celności (wynika to min. z niestabilnego lotu granatów czy niekorzystnych przyspieszeń dla różnych ładunków miotających). Potrzeba umieszczenia granatu w automacie ładowania wynika z konieczności uzyskania odpowiednio dużej szybkostrzelności – co ma znaczenie przy typowej amunicji HE, ale dla APR szybkostrzelność jest bez znaczenia – bo oddaje się jeden strzał, który niszczy cel. Zgoda gestora na wydłużenie granatu spowodowała eliminację tych zjawisk. Pierwsze próby nowej konstrukcji mają się odbyć w sierpniu br. Pierwotny merytorycznie nie umotywowany upór gestora spowodował tylko opóźnienie rzędu 18 miesięcy.

Jak widać na zamieszczonych fotografiach, pociski uchyliły się około 15…25 cm od środka plamki laserowej. Nie ma przy tym większego znaczenia czy pocisk będzie wystrzelony z odległości 8 km, 15 km, czy też 25 km. Omawiane strzelanie było prowadzone z wykorzystaniem ładunku nr 1 (najsłabszego). Przy tym ładunku orientacyjna prędkość początkowa pocisku jest rzędu 319 m/s2. Strzelając na tym ładunku prawdopodobnie uzyskano donośność bliską maksymalnej. Prędkość upadku mogła być około 260 m/s – tj. poddźwiękowa3. Istotą jest by trafić pociskiem w pole o szerokości około 200 m i głębokości około 600 m. Przy tej odległości strzelania (8500 m), na ładunku nr 1 – elipsa rozrzutu ma szerokość około 12 m i głębokość około 120 m. Wewnątrz tego pola (200x600) pocisk naprowadzi się na plamkę laserową.

Należy podkreślić, że w zasadzie ta amunicja jest już gotowa do przekazania wojsku. Wg przedstawicieli producenta, przy zamówieniu na poziomie 5000 nabojów, cena jednostkowa może kształtować się na poziomie 45 000 USD (ok. 180 000 zł). Szacujemy, że w przypadku wyposażenia w tę amunicję 155 mm ahbs Krab (w ilości 120 dział) – zapas wojenny powinien wynosić 5040 nb. Jeżeli do tego doliczymy ahbs Kryl (planowany zakup 168 dział) – zapas wojenny wzrośnie o 7056 nb, tj. do wielkości 12 096 nb. Prawdopodobne jest, że przy takim zamówieniu cena jednostkowa spadłaby znacznie poniżej 45 000 USD. Niemniej uwzględniając rekomendacje SPO 2017 – dział o tym kalibrze mogłoby być docelowo nawet 402 (w linii), a to dawałoby zapas wojenny na poziomie 16 884 nb (w tym dla M777). To z kolei powinno skutkować dalszym obniżeniem ceny jednostkowej – wszystko zależy od określenia zapotrzebowania (całkowitego a nie doraźnego).

2 Dane zaczerpnięte z tabel strzelniczych dla granatu HE z gazogeneratorem.

3 Na punkcie obserwacyjnym (PO) słychać było nadlatujący pocisk już około 30-tej sekundy lotu, tj. gdy znajdował się na około ¾ pokonywanej odległości – czyli około 1,5 km z tyłu-z prawej za PO. Gdy słuchać było jak pocisk przelatywał nad rejonem PO, to trafienie następowało po około 3 sekundach.