Оятул курсий фазилати

Бақара сурасининг 255-ояти Оятул курсий дейилади. Мазкур оят Қуръони каримдаги энг улуғ оят ҳисобланади. Унинг Оятул курсий, деб аталишига сабаб шуки, унда “курсий” сўзи қатнашган. Мазкур оятнинг охирида Аллоҳ таоло: “Унинг курсиси осмонлар ва ердан кенгдир”, деган.

Оятул курсийнинг фазилати жуда улуғлиги ҳақида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламдан кўплаб саҳиҳ ҳадислар келтирилган.

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: سَيِّدَةُ آيِ الْقُرْآنِ آيَةُ الْكُرْسِيِّ. رَوَاهُ الْحَاكِمُ وَقَالَ: هَذَا حَدِيثٌ صَحِيحُ الإِسْنَادِ وَلَمْ يُخَرِّجَاهُ.

Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: “Қуръон оятларининг саййиди Оятул курсийдир” (Ҳоким ривоят қилган ва: “Бу саҳиҳ санадли ҳадис, аммо икки шайх ривоят қилишмаган”, деган).

Бу мазкур бобда айтилган умумий ривоятдир. Демак, Оятул курсий Қуръондаги жамики оятларнинг саййидасидир. Фотиҳа Қуръоннинг энг улуғ сураси бўлгани каби Оятул курсий Қуръондаги энг улуғ оятдир.

وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: لِكُلِّ شَيْءٍ سَنَامٌ وَإِنَّ سَنَامَ الْقُرْآنِ سُورَةُ الْبَقَرَةِ وَفِيهَا آيَةٌ هِيَ سَيِّدَةُ آيِ الْقُرْآنِ هِيَ آيَةُ الْكُرْسِيِّ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَسَنَدُهُ ضَعِيفٌ.

Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: “Ҳар бир нарсанинг саноми бор. Қуръоннинг саноми Бақара сурасидир. Унда Қуръон оятларининг саййиди бўлган бир оят мавжуд. У оятул курсийдир” (Термизий ривояти. Ҳадис санади заиф).

Бақара сураси узунлиги, ўзида кўплаб ҳукм ва манфаатларни жамлагани боис Қуръоннинг саноми, энг юқори чўққиси бўлса, ундаги Оятул курсий Қуръон оятлари ичида энг афзалидир.

وَعَنْ أُبَيِّ بْنِ كَعْبٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: يَا أَبَا الْمُنْذِرِ أَتَدْرِي أَيُّ آيَةٍ مِنْ كِتَابِ اللهِ مَعَكَ أَعْظَمُ قَالَ: قُلْتُ: اللهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ: يَا أَبَا الْمُنْذِرِ أَتَدْرِي أَيُّ آيَةٍ مِنْ كِتَابِ اللهِ مَعَكَ أَعْظَمُ قَالَ: قُلْتُ: ﴿اللهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ﴾ قَالَ: فَضَرَبَ فِي صَدْرِي وَقَالَ: وَاللهِ لِيَهْنِكَ الْعِلْمُ أَبَا الْمُنْذِرِ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ وَأَحْمَدُ وَالْحَاكِمُ وَالْبَيْهَقِيُّ وَالطَّبَرَانِيُّ وَعَبْدُ الرَّزَّاقِ.

Убай ибн Каъб розийаллоҳу анҳу ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Эй Абул Мунзир, Аллоҳнинг Китобидаги қайси оят энг улуғлигини биласанми?” дедилар. Мен: “Аллоҳ ва Расули билгувчироқ”, дедим. У зот яна: “Эй Абул Мунзир, Аллоҳнинг Китобидаги қайси оят энг улуғлигини биласанми?” дедилар. Мен: “Аллоҳу лаа илааҳа иллаа ҳувал-ҳаййул-қоййувм”, дедим. У зот менинг кўксимга уриб, “Аллоҳга қасамки, илм сенга муборак бўлсин, эй Абул Мунзир”, дедилар” (Муслим, Аҳмад, Ҳоким, Байҳақий, Табароний ва Абдураззоқ ривояти).

“Абул Мунзир” Убай ибн Каъб розийаллоҳу анҳунинг куняси.

Ушбу ривоятда Оятул курсий Қуръондаги энг улуғ оят экани айтлмоқда. Сабаби унда Аллоҳнинг исм ва сифатлари жамланган, Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ экани, У Зот ҳамма нарсага қодирлиги айтилган.

Ушбу ривоятдан олинадиган фойдалар:

1. Аллоҳнинг Каломидаги энг улуғ оят Оятул курсий экани;

2. Баъзи сура ёки оятлар бошқаларидан афзал бўлиши мумкин экани;

3. Убай ибн Каъб розийаллоҳу анҳунинг улуғ фазилат соҳиби экани;

4. Агар бандада ужб, мақтанчоқлик каби иллатлар пайдо бўлишидан кўнгил тўқ бўлса, кишининг олдида унга мақтов айтиш жоиз экани.

وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: وَكَّلَنِي رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِحِفْظِ زَكَاةِ رَمَضَانَ فَأَتَانِي آتٍ فَجَعَلَ يَحْثُو مِنْ الطَّعَامِ فَأَخَذْتُهُ وَقُلْتُ: وَاللهِ لأَرْفَعَنَّكَ إِلَى رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: إِنِّي مُحْتَاجٌ وَعَلَيَّ عِيَالٌ وَلِي حَاجَةٌ شَدِيدَةٌ قَالَ: فَخَلَّيْتُ عَنْهُ فَأَصْبَحْتُ فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: يَا أَبَا هُرَيْرَةَ مَا فَعَلَ أَسِيرُكَ الْبَارِحَةَ قَالَ: قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ شَكَا حَاجَةً شَدِيدَةً وَعِيَالاً فَرَحِمْتُهُ فَخَلَّيْتُ سَبِيلَهُ قَالَ: أَمَا إِنَّهُ قَدْ كَذَبَكَ وَسَيَعُودُ فَعَرَفْتُ أَنَّهُ سَيَعُودُ لِقَوْلِ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِنَّهُ سَيَعُودُ فَرَصَدْتُهُ فَجَاءَ يَحْثُو مِنْ الطَّعَامِ فَأَخَذْتُهُ فَقُلْتُ: لأَرْفَعَنَّكَ إِلَى رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: دَعْنِي فَإِنِّي مُحْتَاجٌ وَعَلَيَّ عِيَالٌ لاَ أَعُودُ فَرَحِمْتُهُ فَخَلَّيْتُ سَبِيلَهُ فَأَصْبَحْتُ فَقَالَ لِي رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: يَا أَبَا هُرَيْرَةَ مَا فَعَلَ أَسِيرُكَ قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ شَكَا حَاجَةً شَدِيدَةً وَعِيَالاً فَرَحِمْتُهُ فَخَلَّيْتُ سَبِيلَهُ قَالَ: أَمَا إِنَّهُ قَدْ كَذَبَكَ وَسَيَعُودُ فَرَصَدْتُهُ الثَّالِثَةَ فَجَاءَ يَحْثُو مِنْ الطَّعَامِ فَأَخَذْتُهُ فَقُلْتُ: لأَرْفَعَنَّكَ إِلَى رَسُولِ اللهِ وَهَذَا آخِرُ ثَلاَثِ مَرَّاتٍ أَنَّكَ تَزْعُمُ لاَ تَعُودُ ثُمَّ تَعُودُ قَالَ: دَعْنِي أُعَلِّمْكَ كَلِمَاتٍ يَنْفَعُكَ اللهُ بِهَا قُلْتُ: مَا هُوَ قَالَ: إِذَا أَوَيْتَ إِلَى فِرَاشِكَ فَاقْرَأْ آيَةَ الْكُرْسِيِّ ﴿اللهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ﴾ حَتَّى تَخْتِمَ الآيَةَ فَإِنَّكَ لَنْ يَزَالَ عَلَيْكَ مِنْ اللهِ حَافِظٌ وَلاَ يَقْرَبَنَّكَ شَيْطَانٌ حَتَّى تُصْبِحَ فَخَلَّيْتُ سَبِيلَهُ فَأَصْبَحْتُ فَقَالَ لِي رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَا فَعَلَ أَسِيرُكَ الْبَارِحَةَ قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ زَعَمَ أَنَّهُ يُعَلِّمُنِي كَلِمَاتٍ يَنْفَعُنِي اللهُ بِهَا فَخَلَّيْتُ سَبِيلَهُ قَالَ: مَا هِيَ قُلْتُ: قَالَ لِي: إِذَا أَوَيْتَ إِلَى فِرَاشِكَ فَاقْرَأْ آيَةَ الْكُرْسِيِّ مِنْ أَوَّلِهَا حَتَّى تَخْتِمَ الآيَةَ ﴿اللهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ﴾ وَقَالَ لِي: لَنْ يَزَالَ عَلَيْكَ مِنْ اللهِ حَافِظٌ وَلاَ يَقْرَبَكَ شَيْطَانٌ حَتَّى تُصْبِحَ وَكَانُوا أَحْرَصَ شَيْءٍ عَلَى الْخَيْرِ فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: أَمَا إِنَّهُ قَدْ صَدَقَكَ وَهُوَ كَذُوبٌ تَعْلَمُ مَنْ تُخَاطِبُ مُنْذُ ثَلاَثِ لَيَالٍ يَا أَبَا هُرَيْرَةَ قَالَ: لاَ قَالَ: ذَاكَ شَيْطَانٌ. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ وَالنَّسَائِيُّ فِي السُّنَنِ الْكُبْرَى وَابْنُ خُزَيْمَةَ فِي صَحِيحِهِ.

Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳу ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам мени Рамазон закотини[1] қўриқлаш учун тайинладилар. (Мен уни қўриқлар эканман,) бир киши келиб, таомдан қўл тиқиб ола бошлади. Мен уни ушлаб олиб, “сени Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам олдиларига олиб бораман”, дедим. У: “Мени қўйиб юбор. Мен ҳожатманд кишиман, бола-чақам бор, мен қаттиқ муҳтожман!” деди. Шундан сўнг уни қўйиб юбордим. Тонг отгач, Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Кеча асиринг нима қилди, эй Абу Ҳурайра?” дедилар. Мен: “Бола-чақаси борлиги ва қаттиқ муҳтожлигини айтиб, менга ялинганди, раҳмим келиб қўйиб юбордим”, дедим. У зот: “У сени алдади, (эртага) яна қайтиб келади”, дедилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг “у яна қайтиб келади” деган сўзларидан унинг келишини билиб, кузата бошладим. (Айтилганидек) у келиб, таомдан ола бошлади, мен уни ушлаб, “сени Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам олдиларига олиб бораман”, дедим. У яна: “Мени қўйиб юбор. Мен муҳтожман, бола-чақам бор. Бошқа қайтиб келмайман!” деди. Унга раҳм қилиб қўйиб юбордим. Тонг отгач, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Эй Абу Ҳурайра, кеча асиринг нима қилди?” деб сўрадилар. Мен: “У келиб муҳтожлиги ва бола-чақаси борлигини айтганди, раҳмим келиб қўйиб юбордим”, дедим. У зот: “У сени алдади, яна қайтиб келади”, дедилар. Учинчи сафар ҳам уни кузатдим. Бас, у келиб, таомдан ола бошлаган заҳоти ушлаб олиб, “энди сени Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам олдиларига, албатта олиб бормасам бўлмас экан, бу учинчиси. Сен: “Бошқа қайтиб келмайман”, деб ваъда бериб, барибир яна келдинг”, дедим. Шунда у: “Мени қўйиб юбор. Сенга (шундай) калималарни ўргатаманки, Аллоҳ улар сабабидан сенга манфаат беради”, деди. Мен: “У қайси (калима)лар?” деб сўрадим. У: “Агар тўшагингга ётсанг, Оятул-курсий – “аллоҳу лаа илааҳа иллаа ҳувал-ҳаййул-қоййувм”ни охиригача ўқи. Шунда Аллоҳ томонидан сен учун бир ҳимоячи (фаришта) тушиб, шайтон тонггача сенга яқин кела олмайди”, деди. Мен уни қўйиб юбордим. Тонг отгач, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам менга: “Кеча асиринг нима қилди?” дедилар. Мен: “Эй Расулуллоҳ, “Аллоҳ менга манфаат берадиган бир неча калималарни ўргатаман”, деб ваъда берганди, уни қўйиб юбордим”, дедим. “У қайси (калима)лар экан?” дея сўрадилар у зот. Мен: “У менга: “Агар тўшагингга ётсанг, Оятул-курсий – “аллоҳу лаа илааҳа иллаа ҳувал-ҳаййул-қоййувм”ни бошидан охиригача ўқи. Шунда сенга Аллоҳ тарафидан бир қўриқчи (фаришта) тушиб, шайтон тонггача сенга яқинлашмайди”, деб айтди”, дедим. Улар яхшилик қилиш учун ўта ҳарисманд эдилар. Шундан сўнг Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “У ёлғончи бўлса ҳам, (бу сафар) сенга рост гапирибди[2]. Эй Абу Ҳурайра, уч кечадан бери ким билан гаплашаётганингни биласанми?” дедилар. Мен: “Йўқ”, дедим. У зот: “Ўша (сенга одам шаклида кўринган аслида) шайтон эди”, дедилар. (Бухорий, Насоий[3] ва Ибн Хузайма ривояти).

Ушбу ривоятда Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳу бошидан кечирган воқеани батафсил баён қилмоқда.

Мазкур ривоятдан олинадиган фойдалар:

1. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам закот сифатида берилган нарсаларни қўриқлаш учун баъзи саҳобаларни тайинлаганлари;

2. Фитр садақасини фитр кечасидан олдин йиғиш жоиз экани[4];

3. Шайтон ва жинлар турли шаклга кириши мумкинлиги;

4. Шайтон ва жинларнинг оиласи, фарзандлари бўлиши;

5. Жин ва шайтонлар одамлар таомидан ейиши;

6. Шайтон аслида ёлғончи бўлиб, баъзида рост сўзлаши ҳам мумкинлиги;

7. Оятул курсий ётиш олдидан ўқилса, Аллоҳ тарафидан бир қўриқчи фаришта тушиб, бандани ҳимоя қилиши, тонггача унга жин ва шайтонлар яқинлаша олмаслиги;

8. Саҳобалар яхшиликка, солиҳ амаллар қилишга ўта ҳарисманд бўлишгани;

9. Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳу шайтон билан суҳбатлашгани;

10. Шайтон одам шаклига кириб, кишилар билан суҳбатлашиши мумкинлиги;

11. Шайтон мўминларга манфаат етказадиган нарсалардан хабардор бўлиши мумкинлиги. Аслида фожир билган илм унга фойда бермайди, аммо ундан илм олиб фойдаланиш мумкин;

12. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам ғайб нарсалардан хабардор эканлари. У зот Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳу ва шайтон ўртасида суҳбат бўлган чоғда у ерда ҳозир бўлмаганлар, аммо Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳу билан суҳбатлашган шайтон эканини Аллоҳ у зотга билдирган. Муоз ибн Жабал розийаллоҳу анҳу ривоятида айтилишича, Жаброил алайҳис салом келиб, бу нарсани Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга хабар қилган.

وَعَنْ أَبِي أَيُّوبَ الأَنْصَارِيِّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّهُ كَانَتْ لَهُ سَهْوَةٌ فِيهَا تَمْرٌ فَكَانَتْ تَجِيءُ الْغُولُ فَتَأْخُذُ مِنْهُ قَالَ: فَشَكَا ذَلِكَ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: فَاذْهَبْ فَإِذَا رَأَيْتَهَا فَقُلْ بِسْمِ اللهِ أَجِيبِي رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: فَأَخَذَهَا فَحَلَفَتْ أَنْ لاَ تَعُودَ فَأَرْسَلَهَا فَجَاءَ إِلَى رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: مَا فَعَلَ أَسِيرُكَ قَالَ: حَلَفَتْ أَنْ لاَ تَعُودَ فَقَالَ: كَذَبَتْ وَهِيَ مُعَاوِدَةٌ لِلْكَذِبِ قَالَ: فَأَخَذَهَا مَرَّةً أُخْرَى فَحَلَفَتْ أَنْ لاَ تَعُودَ فَأَرْسَلَهَا فَجَاءَ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: مَا فَعَلَ أَسِيرُكَ قَالَ: حَلَفَتْ أَنْ لاَ تَعُودَ فَقَالَ: كَذَبَتْ وَهِيَ مُعَاوِدَةٌ لِلْكَذِبِ فَأَخَذَهَا فَقَالَ: مَا أَنَا بِتَارِكِكِ حَتَّى أَذْهَبَ بِكِ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَتْ: إِنِّي ذَاكِرَةٌ لَكَ شَيْئًا آيَةَ الْكُرْسِيِّ اقْرَأْهَا فِي بَيْتِكَ فَلاَ يَقْرَبُكَ شَيْطَانٌ وَلاَ غَيْرُهُ قَالَ: فَجَاءَ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: مَا فَعَلَ أَسِيرُكَ قَالَ: فَأَخْبَرَهُ بِمَا قَالَتْ قَالَ: صَدَقَتْ وَهِيَ كَذُوبٌ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَسَنَدُهُ صَحِيحٌ.

Абу Айюб Ансорий розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинишича, унинг токчасида хурмо бор эди. Ғул (шайтон) келиб, ундан олиб кетарди. У буни Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламга айтганида, у зот: “(Уйингга) бор. Агар уни кўрсанг, “Бисмиллоҳ, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга ижобат қил!” дегин”, дедилар. У ҳалиги ғулни тутиб олди. Ғул қайтиб келмасликка қасам ичган эди, қўйиб юборди. Кейин у Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳузурларига борди. У зот: “Асиринг нима қилди?” деб сўрадилар. У: “Келмайман, деб қасам ичди”, деди. У зот: “Ёлғон айтибди. у яна қайтиб келади”, дедилар. У ғулни келаси сафар ҳам ушлаб олди. Ҳалиги яна қайтиб келмасликка қасам ичганидан сўнг қўйиб юборди. Абу Айюб Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам олдларига борди. У зот: “Асиринг нима қилди?” деб сўрадилар. У: “Қайтиб келмасликка қасам ичди”, деди. У зот: “Ёлғон айтибди. У яна қайтиб келади”, дедилар. Абу Айюб уни тутиб олиб, “бу сафар сени қўйиб юбормайман! Сени Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳузурларига олиб бораман!” деди. Шунда ғул: “Мен сенга бир нарсани эслатаман. Сен уйингда Оятул курсийни ўқи. Шунда шайтон ҳам, бошқаси ҳам сенга яқинлаша олмайди”, деди. У Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам олдларига борди. У зот: “Асиринг нима қилди?” деб сўрадилар. Абу Айюб ғул айтган нарсани у зотга хабар қилди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “У ёлғончи бўлса ҳам, (бу сафар) рост сўзлабди”, дедилар. (Термизий ривояти. Ривоят санади саҳиҳ).

“Ғул” сўзи “шайтон” маъносини англатади. Баъзилар уни тусини ўзгартирувчи жин, деб айтишган. Жоҳилият даврида араблар эътиқодига кўра, ғул чўлларда одамлар кўзига турли шакл ва рангларда кўриниб, уларни тўғри йўлдан адаштирар ва ҳалокатга бошлар экан. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам уларни бундай бузуқ эътиқоддан қайтарганлар, “ғул ҳам йўқ, сафар ҳам йўқ”, деб одамларни шумланмасликка чақирганлар. Ҳадисда ғулнинг борлиги эмас, балки унинг турли шаклларга кириб, одамларни адаштириши инкор қилинмоқда.

Ушбу ривоят Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳунинг ривоятига жуда ўхшаш. Шу сабаб ортиқча изоҳнинг ҳожати йўқ, деб ўйлаймиз.

Ҳар бир фарз намозидан сўнг Оятул курсийни ўқиш жуда фазилатли амалдир. Бу ҳақида ҳадислар кўп ва уларда бу иш банданинг жаннатга тушишига сабаб экани айтилган.

عَنْ أَبِي أُمَامَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَنْ قَرَأَ آيَةَ الْكُرْسِيِّ فِي دُبُرِ كُلِّ صَلاَةٍ مَكْتُوبَةٍ لَمْ يَمْنَعْهُ مِنْ دُخُولِ الْجَنَّةِ إِلاَّ أَنْ يَمُوتَ. رَوَاهُ النَّسَائِيُّ فِي السُّنَنِ الْكُبْرَى وَالطَّبَرَانِيُّ فِي الأَوْسَطِ وَسَنَدُهُ صَحِيحٌ.

Абу Умома ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким ҳар бир фарз намозидан кейин Оятул курсийни ўқиса, унинг жаннатга киришини фақат ўлими тўсиб туради”, деганлар” (Насоий “Ас-сунанул кубро”да ва Табароний “Авсат”да ривоят қилган. Ҳадис санади саҳиҳ).

Саҳиҳ ҳадисларда хабар қилинишича, банда вафот этгач, унинг қабри ё жаннат боғларидан бир боғ ёки дўзах чоҳларидан бир чоҳга айланади. Бу ерда айтилишича, ҳар бир фарз намозларидан сўнг Оятул курсийни ўқиб юрган мўмин банда вафот этгач, албатта жаннатга тушади, бунга шубҳа йўқ.

Муғийра ибн Шуъба розийаллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: “Ким ҳар бир фарз намозидан сўнг Оятул курсийни ўқиса, у билан жаннатга кириш ўртасида фақат ўлим бўлади. Агар у вафот этса, жаннатга киради” (Байҳақий ва Абу Нуайм ривояти).

Фарз намозларидан кейин Оятул курсийни доимий ўқиб юрадиган банда аввал ўлим тўсиғидан ўтиб, кейин жаннатга киради. Бундай банданинг ҳаёт экани уни жаннатга киришдан тўсиб туради.

وَعَنْ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَنْ قَرَأَ آيَةَ الْكُرْسِيِّ فِي دُبُرِ الصَّلاةِ الْمَكْتُوبَةِ كَانَ فِي ذِمَّةِ اللهِ إِلَى الصَّلاَةِ الأُخْرَى. رَوَاهُ الطَّبَرَانِيُّ فِي الْكَبِيرِ وَسَنَدُهُ حَسَنٌ.

Ҳасан ибн Али розийаллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: “Ким ҳар бир фарз намозидан кейин Оятул курсийни ўқиса, келаси намозгача у (банда) Аллоҳнинг ҳимоясида бўлади” (Табароний “Кабийр”да ривоят қилган. Ривоят санади ҳасан).

Қайси банда ҳар бир фарз намозидан кейин Оятул курсийни ўқиб юрса, у келаси намозгача Аллоҳнинг паноҳида бўлади ва вафот этганидан кейин жаннатга киради.

وَعَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَى أَعْوَادِ الْمِنْبَرِ يَقُولُ: مَنْ قَرَأَ آيَةَ الْكُرْسِيِّ دُبُرَ كُلِّ صَلاَةٍ لَمْ يَمْنَعْهُ مِنْ دُخُولِ الْجَنَّةِ إِلاَّ الْمَوْتَ وَمَنْ قَرَأَ حِينَ يَأْخُذُ مَضْجَعَهُ أَمَّنَهُ اللهُ عَلَى دَارِهِ وَدَارِ جَارِهِ وَدُوَيْرَاتٍ حَوْلَهُ. رَوَاهُ الْبَيْهَقِيُّ فِي شُعَبِ الإِيْمَانِ وَضَعَّفَهُ.

Али ибн Абу Толиб розийаллоҳу анҳу ривоят қилади: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам минбарда туриб, “ким ҳар бир намоздан кейин Оятул курсийни ўқиса, унинг жаннатга киришини фақат ўлимигина тўсиб туради. Ким уни ётоғига ётганда ўқиса, Аллоҳ унинг уйи, қўшнисининг уйи ва атрофидаги уйларга омонлик беради”, деб айтганларини эшитганман” (Байҳақий “Шуабул-иймон”да ривоят қилган ва ривоят санади заиф, деган).

Ҳар бир намоздан сўнг ва уйқуга ётишдан олдин Оятул курсийни ўқиган банда ўз хонадони, қўшнилар ва ён-атрофдаги уйларнинг тинчлигини, омонлигини таъминлайди. Демак, ҳар бир уйда Оятул курсий ўқилса, маҳаллалар, хонадонлар ва эл-юрт тинч-осуда бўлади.

وَعَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَنْ قَرَأَ فِي دُبُرِ كُلِّ صَلاَةٍ مَكْتُوبَةٍ آيَةَ الْكُرْسِيِّ حُفِظَ إِلَى الصَّلاَةِ الأُخْرَى وَلاَ يُحَافِظُ عَلَيْهَا إِلاَّ نَبِيٌّ أَوْ صَدِّيقٌ أَوْ شَهِيدٌ. رَوَاهُ الْبَيْهَقِيُّ فِي شُعَبِ الإِيْمَانِ وَضَعَّفَهُ.

Анас розийаллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: “Ким ҳар бир фарз намозидан кейин Оятул курсийни ўқиса, келаси намозгача (турли ёмонликлардан) сақланади. Буни фақат набий, сиддиқ ёки шаҳид давомли қилади” (Байҳақий “Шуабул-иймон”да ривоят қилган ва ривоят санади заиф, деган).

Ҳар бир намоздан сўнг Оятул курсийни ҳар ким ҳар доим ўқий олмайди. Ривоятда айтилишича, бу ишни фақат пайғамбар, сиддиқ ва шаҳидлар қилиши мумкин. Қайси банда Оятул курсийни ўқишда бардавом бўлса, жаннатга кириши, хонадонига тинчлик олиб келиши билан бир қаторда улуғ фазилат ва шарафга сазовор бўлади.

وَعَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ يَزِيدَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: اسْمُ اللهِ الأَعْظَمُ فِى هَاتَيْنِ الآيَتَيْنِ ﴿اللهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ﴾ ، ﴿وَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ﴾. رَوَاهُ الدَّارِمِيُّ وَسَنَدُهُ حَسَنٌ.

Асмоъ бинти Язид розийаллоҳу анҳо ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Аллоҳнинг исми аъзами мана шу икки оятдадир: аллоҳу лаа илааҳа иллаа ҳувал-ҳаййул-қоййувм ва илааҳукум илааҳув-вааҳид”, деб айтганларини эшитганман” (Доримий ривояти. Ривоят санади ҳасан[5]).

Оятул курсий Бақара сурасининг 255-ояти. “Илааҳукум илааҳув-вааҳид” эса Бақаранинг 163 оятидир. Ушбу оятларда “ал-Ҳайй”, “ал-Қайюм”, “ал-Алий”, “ал-Азийм”, “ар-Раҳмон” ва “ар-Раҳийм” сифатлари зикр қилинган. Демак, Аллоҳнинг исми аъзами мана шу исмлардан биридир.

وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَنْ قَرَأَ حم الْمُؤْمِنَ إِلَى ﴿إِلَيْهِ الْمَصِيرُ﴾ وَآيَةَ الْكُرْسِيِّ حِينَ يُصْبِحُ حُفِظَ بِهِمَا حَتَّى يُمْسِيَ وَمَنْ قَرَأَهُمَا حِينَ يُمْسِي حُفِظَ بِهِمَا حَتَّى يُصْبِحَ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَالدَّارِمِيُّ وَسَنَدُهُ ضَعِيفٌ.

Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: “Ким Ғофир (сураси)ни “ҳаа мийм”дан “илайҳил-масийр”гача ва Оятул курсийни эрталаб ўқиса, булар сабабидан кечгача (турли балолардан) ҳимояланади. Ким бу иккисини кеч кирганида ўқиса, тонггача (ҳар хил офатлардан) сақланади” (Термизий ва Доримий ривояти. Ривоят санади заиф[6]).

Ушбу ривоятга кўра, ким тонг отганда Ғофир сурасининг аввалидан “илайҳил-масийр”гача ва Оятул курсийни ўқиса, турли нарсалар ёмонлигидан ҳимояланади.

وَحَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ فِي تَفْسِيرِ حَدِيثِ عَبْدِ اللهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: مَا خَلَقَ اللهُ مِنْ سَمَاءٍ وَلاَ أَرْضٍ أَعْظَمَ مِنْ آيَةِ الْكُرْسِيِّ. قَالَ سُفْيَانُ: لأَنَّ آيَةَ الْكُرْسِيِّ هُوَ كَلاَمُ اللهِ وَكَلاَمُ اللهِ أَعْظَمُ مِنْ خَلْقِ اللهِ مِنْ السَّمَاءِ وَالأَرْضِ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ.

Суфён ибн Уйайна Абдуллоҳ ибн Масъуднинг: “Аллоҳ осмон ва Ерда Оятул курсийдан улуғроқ нарсани яратмаган”, деган қавли ҳақида: “Сабаби Оятул курсий Аллоҳнинг Каломи. Аллоҳнинг Каломи Аллоҳнинг осмон ва Ердаги яратган нарсаларидан улуғроқдир”, деган. (Термизий ривояти).

Ушбу ривоятда Оятул курсий Ер ва осмондаги жамики нарсалардан улуғроқ, фазилатлироқ экани, сабаби Аллоҳнинг Каломи бу нарсалардан устунлиги айтилмоқда.

Зиёвуддин Раҳим тайёрлади

[1] Бу ерда “Рамазон закоти” дейилганда фитр садақаси кўзда тутилмоқда. Бошқа ривоятларда келишича, у хурмодан иборат бўлган.

[2] Яъни, “Аслида шайтоннинг одати ёлғон гаприш эди, лекин унинг бу сафарги гапи тўғри”, деб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам унинг Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳуга Оятул курсий ҳақида айтган гапи рост эканини тасдиқламоқдалар.

[3] Насоий ушбу ривоятни “Ас-сунанул кубро”да келтирган.

[4] Ибн Ҳажар, “Фатҳул-борий”.

[5] Ҳусайн Сулайм Асад: “Бу ривоят санади Убайдуллоҳ ибн Абу Зиёд туфайли ҳасан”, деб айтган.

[6] Ривоят санадида Абдураҳмон ибн Абу Бакр бор. У заиф ровий. Қолган ровийлар ишончли.

Quran.uz канали