Ona sama i ich wielu

🛑 KLIKNIJ TUTAJ, ABY UZYSKAĆ WIĘCEJ INFORMACJI 👈🏻👈🏻👈🏻

Ona sama i ich wielu

↑ Skocz do: a b c d Aucher Johannes Baptista, Domini Johannis Philosophi Ozniensis Armeniorum Catholici Opera , Kessinger, 2010

↑ Skocz do: a b c d e f g h Migne Jacques-Paul, Petri Siculi Historia Manichaeorum seu Paulicianorum w: Patrologiae cursus completus series latina , Apud Garnier, Paryż, 1884

↑ Skocz do: a b Le Vaillant de Florival Paul-Émile, Histoire d'Armenie de Moise de Khoren , Paryż, 1836

↑ Skocz do: a b c Conybeare Frederick Cornwallis, The Key of Truth, a Manual of the Paulician Church of Armenia , Clarendon, 1898

↑ Brosset Marie-Félicité, Collection d'historiens arméniens , Petersburg, 1876

↑ Skocz do: a b Ter-Mkrttschian Karapet, Die Paulikianer im byzantischen Kaiserreiche und verwandte ketzerische Erscheinungen in Armenien , Kessinger, 2010

↑ Skocz do: a b c d e f g h i j k l m Runciman Steven, Manicheizm Średniowieczny , Książnica, 2007

↑ Kurkijan Vachan, A History of Armenia , Indo-European Publishing, 2008

↑ Laurent Joseph, L'Arménie entre Byzance et l'Islam depuis la conquête arabe jusqu'en 886 , Paryż, 1919

↑ Skocz do: a b Teofanes Wyznawca, Chronografia

↑ Skocz do: a b c d Weber E., Bonn, Theophanes continuatus: Ioannes Cameniata, Symeon Magister, Georgius monachus, Tom 45 , Bonn, 1838

↑ Vogt Albert, Basile Ier, empereur de Byzance (867-886) et la civilisation byzantine à la fin du IXe siècle , Paryż, 1908

↑ Wasiljew Aleksandr, Wizantija i Araby , Petersburg, 1902

↑ Barbier de Meynard Charles, Pavet de Courteille Abel, Les prairies d'or , Paryż, 1861

↑ Skocz do: a b Focjusz, Epistolae , edycja: Baletta Johannes, 1978

↑ Skocz do: a b Józef Genezjusz , tłumaczenie: Kaldellis A., On the reigns of the emperors ,Canberra, Australian Association for Byzantine Studies, 1998

↑ Kedrenus Georgius, Synopsis Historiarum , CSHB, 1838

↑ Zonaras, Epitome Historiarum , t. 3, CSHB, 1897

↑ Skocz do: a b c Anna Komnena, tłumaczenie Sewter E.R.A , The Alexiad , Penguin, 2009

↑ Skocz do: a b c Anonim, tłumaczenie Rosalind Hill, Gesta Francorum et aliorum Hierosolimitanorum , Oksford, 1967

↑ Geoffrey Villehardouin, tłumaczenie Marzials Frank T., De la Conquête de Constantinople , 1908

↑ Skocz do: a b Lady Mary Wortley Montagu, Letters of Lady Mary Wortley Montague : written during her travels in Europe, Asia, and Africa, to which are added poems by the same author , P. Didot and F. Didot, 1816

↑ Ducjev Ivan, Il cattolicesimo in Bulgaria nel secolo XVII secondo i processi informativi per la nomina dei vescovi cattolici , Edizioni Orientalia Christiana, 1937

↑ Migne J.P., Patrologia Graeca , vols. 128-131

↑ Masudi, tłumaczenie: Carra de Vaux Bernard, Le livre de l'avertissement et de la revision , 1896

↑ New Advent

↑ Skocz do: a b c d Migne J.P., Patrologia Graeca , vol. 110

↑ Grigor Magistros


Paulicjanie ( ormiański : Պաւլիկեաններ) – średniowieczna grupa chrześcijańska powstała prawdopodobnie około VII wieku na terenach zamieszkiwanych przez Ormian, której początki i pochodzenie są niejasne. Wiadomo że paulicjanie zamieszkiwali południowo-wschodnią część Azji Mniejszej, a w wyniku przesiedleń pojawili się także w Tracji. Największy rozkwit paulicjanizmu miał miejsce w IX wieku , ale w X wieku w Bizancjum grupa ta zaczęła zanikać. Jej ostatni wyznawcy w XVIII wieku przyjęli katolicyzm . Od początków swojego istnienia grupa ta była uważana za heretycką, najpierw przez Kościół ormiański [1] , później przez ortodoksyjny Kościół bizantyjski [2] .

Paulicjanie byli wyznawcami chrześcijańskiego dualizmu . Wierzyli w istnienie dwóch bogów , w dwa akty stworzenia. Byli „doketami” – zaprzeczali, iżby Syn Boży faktycznie cierpiał na krzyżu jako człowiek, ponieważ zrzucił on tylko grzeszną, cielesną powłokę. Po wygnaniu z Bizancjum walczyli wspólnie z Arabami przeciw Bizancjum , później zaś część z nich sprzymierzyła się z Turkami, istnieją relacje o żołnierzach paulicjańskich walczących przeciwko krzyżowcom. Inna grupa paulicjan została przesiedlona przez cesarzy bizantyjskich do Tracji, gdzie ich poglądy spotkały się z zainteresowaniem ze strony części miejscowych, dając w ten sposób początek bogomilizmowi .

Religia chrześcijańska docierała na tereny Armenii niemal od samego początku swego istnienia. Bardzo szybko też, jak podaje tradycja, za sprawą świętego Grzegorza Oświeciciela , na początku IV wieku stała się oficjalną religią państwa. Grzegorz i jego następcy Nerses i Mesrop byli zwolennikami ortodoksji , współpracowali ze świętym Bazylim i tak zwaną szkołą teologiczną w Cezarei . Oficjalny, popierany przez władców kościół był zatem ortodoksyjny, ale na terenie Armenii istniały także heterodoksyjne grupy wyznaniowe. Źródła zaświadczają, że już w III wieku w Ani zamieszkiwali marcjonici [3] i adopcjanie [4] . W IV wieku w Armenii Mniejszej pojawili się archontycy i przez pewien czas, za sprawą działalności Eutychesa z Satali, cieszyli się tam dużym powodzeniem wśród warstw wyższych. Jest wprawdzie kwestią dyskusyjną, czy manichejczyków należy uznać za odłam chrześcijaństwa czy raczej za wyznawców innej religii, faktem jednak jest, że i oni żyli w Armenii, a jeszcze do VI wieku najważniejsze pisma manichejskie tłumaczone były na ormiański [5] . W pierwszej połowie V wieku poważnym zagrożeniem dla zwolenników ortodoksji byli mesalianie [6] i tajemniczy borboryci [3] .

Sytuacja kościoła ormiańskiego w drugiej połowie V wieku szczególnie sprzyjała rozwojowi różnego rodzaju sekt i grup heretyckich [7] . Najwyższe funkcje w kościele takie jak biskupstwa i katolikat były dziedziczne, przechodziły z wuja na siostrzeńca, co powodowało, że obejmowali je często ludzie, którzy trybem życia daleko odbiegali od wzoru dobrego pasterza. Prowadziło to także często do traktowania dóbr kościelnych jako własności rodziny i dla duchowieństwa ważniejsze od posługi stało się pomnażanie majątku. Do tego dochodziły rozległe układy z władzą świecką, często niezbyt wyrozumiałą wobec poddanych. W wyniku tych patologii wielu ludzi, zwłaszcza z niższych warstw społecznych, pragnęło innego kościoła, mniej uwikłanego w sprawy doczesnego świata, skromniejszego i stojącego po stronie ludu [7] .

Nie ulega wątpliwości że grupy sprzeciwiające się takiemu stanowi rzeczy przeżywały wówczas rozkwit, ale paradoksalnie informacji o nich nie mamy zbyt wielu. Był to prawdopodobnie skutek rozłamu, jaki nastąpił między oficjalnym Kościołem ormiańskim a resztą ortodoksyjnego chrześcijaństwa. Po soborze w Chalcedonie w 451 roku Kościół ormiański zbliżył się bowiem do monofizytyzmu . Autorzy greccy i łacińscy skupiali się więc raczej na krytyce doktryny monofizyckiej i nie pisali zbyt wiele o pomniejszych wyznaniach [7] . Również autorzy ormiańscy zajęci byli tym konfliktem i o lokalnych odłamach wspominali na marginesach swych dzieł. Ze źródeł ormiańskich wyłania się bardzo niedokładny opis, prawdopodobnie istniał wówczas jeden, dominujący odłam, szczególnie popularny wśród niższych warstw społecznych i, co za tym idzie, zawierający wątki ludowe [8] . O późniejszych tego typu ruchach wiadomo równie niewiele.

Pierwsze wzmianki o paulicjanach pochodzą z początku VII wieku , z kanonów wielkiego synodu w Dwinie . Zebrani tam biskupi, zwołani przez Jana z Odzunu [9] , zajęli się między innymi potępieniem paulicjanizmu i wprowadzeniem sankcji za jego wyznawanie oraz wspieranie wyznawców [1] . Sami paulicjanie byli jednak grupą istniejącą już od dłuższego czasu, dokumenty synodu podają iż już w czasie pontyfikatu katolikosa Nersesa III (641-661) doszło do ich pierwszych prześladowań. W źródłach ormiańskich brakuje jednak dokładnego opisu doktryny i pochodzenia tej grupy [1] .

Więcej informacji na ten temat podają późniejsze źródła bizantyjskie [7] . Ich powstanie zawdzięczamy temu, że paulicjanie pod koniec IX wieku mocno dawali się we znaki cesarstwu i dwór konstantynopolitański był żywo zainteresowany tą kwestią. Według badaczy wszystkie te źródła korzystały z opisów Piotra Sycylijczyka , który w okolicach 870 roku odwiedził siedzibę paulicjan w Tefrike jako cesarski poseł [2] . Zdaniem bizantyjczyków nazwa „paulicjanie” pochodziła od Pawła z Samosaty , biskupa żyjącego w III wieku . Paweł i jego brat Jan mieli propagować w Samosacie manicheizm, religię swojej matki, Kallinike. W połowie VII wieku Konstantyn, Ormianin pochodzący z Mananali, w czasie swoich podróży natknął się na Diakonusa, wyzwoleńca z Syrii , zaangażowanego w samosacką gminę. Zasady wiary głoszone przez Diakonusa oczarowały Konstantyna i osiedlił się on na jakiś czas w Samosacie , aby pobierać nauki. Następnie powrócił do Mananali, gdzie rozpoczął działalność misyjną wśród swoich rodaków. Udało mu się zdobyć niewielką grupę zwolenników, z którą przeniósł się do Kibossy, nieopodal Kolonei, gdzie liczba jego zwolenników wzrosła. Konstantyn i jego uczniowie mieli zdominować Kibossę, a ich kościół działał tam dwadzieścia siedem lat, dopóki nie został wykryty przez władze [2] .

Do Kibossy wysłano niejakiego Symeona, któremu nadano wszelkie uprawnienia niezbędne do uporania się z odstępcami. Po dotarciu na miejsce i zbadaniu sprawy Symeon, prawdopodobnie aby rozbić więzi między członkami kościoła, rozkazał paulicjanom zgładzić Konstantyna. Przywódca został w końcu zamordowany przez swojego syna o imieniu Justus. Nie był to jednak koniec, ponieważ Symeon w miarę śledztwa coraz mocniej fascynował się żarliwością religijną grupy, którą kazano mu zniszczyć. W końcu sam porzucił ortodoksję, przystał do tych, których niedawno prześladował i nawet zajął miejsce po Konstantynie [2] . Władze cesarskie monitorowały jednak sprawę i nie zamierzały poprzestać na jednej próbie. Symeon był liderem zaledwie trzy lata, następnie zginął w prześladowaniach rozpoczętych przez Justyniana II .

Po okresie prześladowań trwających między 690 a 695 rokiem sytuacja uspokoiła się, choć paulicjanie nadal obawiali się prześladowań. Po śmierci Symeona przywódcą został, choć źródła nie stwierdzają tego wprost, niejaki Paweł Ormianin. Aby uniknąć represji, wraz ze swoimi zwolennikami, przeniósł się z Kibossy do wsi Episparis a następnie do Mananali. Po Pawle przywódcą został jego syn Gegnezjusz, który miał przewodzić paulicjanom przez następne trzydzieści lat. W czasie gdy kierował sektą sytuacja uspokoiła się na tyle, że Gegnezjusz mógł nawet wziąć udział w dyspucie teologicznej z patriarchą Konstantynopola, która odbyła się prawdopodobnie w 728 lub 729 roku [7] . Spokój jakim cieszyli się wówczas paulicjanie wynikał prawdopodobnie z tego, iż byli oni skrajnymi ikonoklastami, a władzę cesarską sprawowali wówczas władcy popierający ten ruch. Możliwe, że to właśnie z tego powodu doszło do debaty między patriarchą Konstantynopola a Gegnezjuszem – przeciwnicy ikon chcieli poznać poglądy grupy popierającej ich idee [7] .

Przywódcy paulicjan zmieniali swoje siedziby, ale wraz z nimi nie przenosili się wszyscy ich zwolennicy, poza tym ciągle prowadzili działalność misyjną pozyskując nowych sympatyków i wiernych. W czasie panowania Konstantyna V (741-775) pierwsze wspólnoty paulicjan pojawiły się w Europie , przesiedlone tam przez cesarza w celach militarnych oraz po to, by stworzyć przeciwwagę dla miejscowych ikonolatrów , czyli zwolenników kultu ikon [7] .

Po śmierci Gegnezjusza doszło do schizmy wśród paulicjan. Zmarły lider miał dwóch synów, Józefa i Zachariasza, którzy rywalizowali o objęcie schedy. Zachariasz zastąpił początkowo ojca, ale to Józef cieszył się większym poparciem wśród ludzi. Zagrożony Zachariasz uciekł się do próby zabicia brata, ta jednak zakończyła się niepowodzeniem i Józefowi udało się uciec. Prześladowany przez brata zbiegł na tereny zajęte przez Arabów, gdzie liczył na pomoc. Nie wiadomo jak, ale wkrótce zatriumfował nad Zachariaszem, udało mu się objąć przywództwo i zjednoczyć paulicjan. Miejscowy, ortodoksyjny władca o imieniu Krichorakes, zainteresował się jednak działalnością paulicjan i zmusił Józefa i jego zwolenników do opuszczenia zamieszkiwanych przez nich ziem. Józef zmarł w Chorakopeum, które lokuje się w pobliżu pizydyjskiej Antiochii [7] .

Po jego śmierci przywódcą został Baanes, ale szybko utracił znaczenie na rzecz Sergiusza, ponownie zatem doszło do rozłamu i tym razem nie był on krótkotrwały. Paulicjanie podzielili się na dwie frakcje: kynochorytów i astatian. Rodzina Sergiusza pochodziła z Ani, a on sam przyjął doktrynę paulicjan za namową kochanki. W okresie jego działalności sekta rozwinęła działalność misjonarską na szeroką skalę, zdobywając sobie licznych zwolenników [2] . W międzyczasie, w Konstantynopolu, doszło do zmian, bardzo niekorzystnych dla różnych grup popierających ikonoklazm. W 797 roku, w wyniku spisku, do władzy doszła Irena , zwolenniczka kultu ikon. Ona sama nie wprowadziła wprawdzie jakiejś represyjnej polityki w stosunku do paulicjan a jej następca który objął tron w 802 roku, Nicefor , był nawet podejrzewany o sprzyjanie sekcie [10] ale wydarzenia te zapowiadały triumf ikonolatrów i w konsekwencji- prześladowanie ikonoklastów . Nie był to wprawdzie koniec tarć bo później władzę sprawowali jeszcze cesarze będący przeciwnikami kultu ikon, ale w przeciwieństwie do swoich poprzedników z VIII wieku nie odnosili się oni przychylnie do paulicjan.

Ze względu na ożywioną działalność misjonarską w czasie działalności Sergiusza, władze bizantyjskie zareagowały represjami. Przodowali w tym cesarze Michał I (811-813) i Leon V (813-820). Tym razem okazało się jednak iż paulicjanie byli już na tyle silni że potrafili się bronić, zabili między innymi Tomasza, metropolitę Cezarei oraz prefekta Parakondatesa. Przyłączyli się również do buntu przeciwko cesarzowi Michałowi II, stając po stronie jego konkurenta, Tomasza Słowianina (mimo iż był on ikonolatrem). Po klęsce powstania, wobec nowych prześladowań zwolennicy zarówno Sergiusza jak i Baanesa zbiegli na ziemie zajęte przez Arabów , oddając się pod opiekę emira Meliteny . Saraceni podarowali im dwie wioski, Argaoun oraz Amarę i w zamian za podatki zostawili w spokoju [11] . Korzystając z ochrony muzułmanów paulicjanie dokonywali zbrojnych wypadów na tereny cesarstwa.

W 835 roku Sergiusz został zamordowany przez niejakiego Tzaniona z Nikopolis w czasie rąbania drewna [11] . Jego uczniowie postanowili że nie powołają nowego przywódcy i będą rządzić się demokratycznie, uznali również że zwolenników Baanesa należy wyeliminować. Od tego zamiaru odwiódł ich jednak uczeń Sergiusza, Teodot. Doszło wówczas do jakiejś formy pojednania. Paulicjanie zajęli się najeżdżaniem ziem Bizancjum , gdzie brali jeńców, których sprzedawali później Arabom jako niewolników. Powstanie odrębnego państewka mocno zaniepokoiło Konstantynopol, zwłaszcza że wielu paulicjan nadal zamieszkiwało wschodnie tereny cesarstwa.

Z uwagi na częste najazdy cesarz Teofil przedsięwziął radykalne kroki przeciwko paulicjanom. Zainicjował wielkie prześladowania na bardzo szeroką skalę, ale przerwała je jego śmierć. Kontynuatorką Teofila była jego żona, Teodora , która po śmierci męża sprawowała regencję. Ośmielona sukcesem jakim było oficjalne przywrócenie kultu ikon uznała że nawrócenie paulicjan również jest możliwe. Oni jednak odrzucali pouczenia religijne bizantyjskiego kleru. Wobec takiego obrotu spraw Leon Argyrus, Andronik Dukas i Sudales, oficerowie oddelegowani przez cesarzową do tej sprawy, uznali że paulicjan należy zniszczyć. Źródła podają że w wyniku ich działalności zginęło około 100 000 ludzi co wydaje się jednak liczbą mocno przesadzoną [12] . Faktem jest że po tej kampanii paulicjanizm na terenie cesarstwa praktycznie przestał istnieć. Pozostawało jednak państewko na terenach opanowanych przez muzułmanów.

Kampania przeprowadzona przeciwko paulicjanom w cesarstwie wzmocniła grupy żyjące w Argaoun i Amarze. W obawie o życie i dobytek wielu decydowało się na opuszczenie ziem Bizancjum i ucieczkę do współwyznawców żyjących pod opieką muzułmanów, także społeczność ta bardzo się rozrosła. Dodatkowo, okrucieństwo cesarskich sprawiło, że i tak już wojowniczy paulicjanie, zyskali kolejny powód do walki. Sposób, w jaki rozprawiono się z paulicjanami w cesarstwie, zraził także wielu ludzi sprzyjających paulicjanom i oni również często decydowali się na przyłączenie do tych, z którymi niedawno zaledwie sympatyzowali [7] . Znajdowali się wśród nich także wojskowi, często wysoko postawieni.

Tak właśnie było z Karbeasem, dowódcą gwardii stratega temu Anatolikon. Gdy ojca Karbeasa zabito w czasie prześladowań, syn zebrał pozostałych przy życiu zwolenników paulicjanizmu i zbiegł z nimi do Argaoun. Ciężka sytuacja w jakiej znalazła się sekta sprawił iż potrzebowała ona zdolnego dowódcy wojskowego, dlatego też wybrano Karbeasa na nowego przywódcę. Jedną z jego pierwszych decyzji było przeniesienie się z Argoun i Amary do Tefrike. Pod względem strategicznym miejsce to było znacznie lepsze, było dogodniejszą bazą wypadową na ziemie zarówno cesarstwa jak i te zamieszkane przez Ormian. Poza tym Tefrike znajdowało się dalej od Meliteny, a Karbeas chciał być bardziej niezależny od miejscowego emira .

Gdy tylko sytuacja w Tefrike uspokoiła się, Karbeas rozpoczął najazdy na ziemie Bizancjum. Były one teraz znacznie częstsze, a dzięki dobremu dowództwu także lepiej zorganizowane. Paulicjanie docierali nawet do wybrzeży Morza Czarnego , łupiąc po drodze wsie i miasta oraz biorąc ludzi w niewolę. Najazdy były często zgrane z wyprawami emirów Meliteny i Tarsu , a współpraca między Karbeasem a Arabami układała się tak dobrze, że Bizantyjczycy podejrzewali nawet, że przeszedł on na islam . W 856 roku wojska bizantyjskie pod dowództwem brata Teodory, Petronasa, wyprawiły się przeciwko paulicjanom. Ekspedycji tej nie udało się jednak rozbić paulicjan i ich muzułmańskich sprzymierzeńców. W 858 roku na czele podobnej wyprawy stanął cesarz Michał III i jego wuj Bardas. Wojska cesarskie doszły aż do Samosaty, gdzie według jednej z relacji doszło do druzgocącego zwycięstwa paulicjan, do niewoli dostało się wielu możnych, a młody władca ledwo uszedł z życiem. Tej wersji nie potwierdzają jednak żadne inne źródła, nawet te mocno Bizantyjczykom nieprzychylne, więc wydaje się, że starcie to albo nie miało miejsca, albo miało inny przebieg [13] . Wiadomo wprawdzie, że do niewoli paulicjańskiej trafiło kilku dostojników greckich, ale możliwe, że doszło do tego wskutek na przykład ataku paulicjan na jakiś odizolowany oddział. Tak czy inaczej, wyprawa z 858 roku również nie przyniosła cesarstwu sukcesu.

W 860 roku Karbeas wraz z Arabami napadł na Azję Mniejszą i według źródeł dotarł wówczas aż do południowych wybrzeży morza Czarnego. Wojska bizantyjskie, dowodzone przez Petronasa zmusiły wprawdzie paulicjan do odwrotu ale dopiero po bardzo ciężkich bojach [10] . W 863 roku, w czasie jednego z najazdów na ziemie cesarstwa, Karbeas poległ w walce z oddziałami bizantyjskimi [14] . Nowym przywódcą paulicjan został jego kuzyn, Jan Chryzocheiros. Pochodził on z możnego rodu bizantyjskiego ale powiązania rodzinne sprawiły że sympatyzował z paulicjanami. Korespondował z nim sam patriarcha Konstantynopola, Focjusz , który w swoich listach próbował namówić Jana do pozostania przy ortodoksji [15] . Starania patriarchy nie dały jednak oczekiwanych rezultatów a Jan otwarcie przyznał się do wyznawania paulicjanizmu po czym zbiegł do Tefrike. Karbeas przyjął go bardzo serdecznie, oddając mu za żonę swą córkę i mianując następcą.

W 868 lub 867 roku Jan, korzystając z zamętu panującego w Konstantynopolu po uzurpacji Bazylego poprowadził swoje wojska aż do Nikomedii, dotarł także do Efezu gdzie zamienił kościół św
Dojrzałe kobiety ruchane w ubraniach - Monique Alexander, Pozycja Prone Bone
Pani w kuchni
Podskakiwanie to jej hobby