Оқилона қарор

Ишчиларни кузатиш ва айрим масьулиятсизларига дакки бериш учун хонамдан чиқдим. Бугун роса сайрга чиқадиган кун бўлябтида ўзиям,— деб маникенга янги келган кийимларни кийгизарди Чарос. Ростдан ҳам туни билан ёмғир ёғган, атрофдан ернинг ним иси анқиб турарди. Дўкон витринасидан ташқарига ҳаёлчан термулиб қолдим. Ҳа, сайрга чиқиш ёмон фикр эмас. Лекин ким билан? Ишга шўнғиб кетганимданми ёки одамлар билан чиқишиб кетишим қийинлиги учунми дўстларим деярли йўқ эди. 

—Чарос, мен билан ишдан сўнг сайрга чиқишга нима дейсиз?— дейишга дедим-у, ҳодимимам билан айлансам одамлар гапирмасмикан деб ўйлаб қолдим.Аввалига у мени қаттиқўл ва одамови аёл еб ўйлаб юргани учун бу таклифимга ҳайрон қолди. Жиддий айтаётганимни сезди шекилли, рози бўлди. 

Ишчиларга жавоб бериб, дўконни эртароқ ёпдим. Машинамни қолдириб,Чарос билан Самарқандни пиёда сайр қиладиган бўлдик. Амир Темур ҳайкали бўйлаб юрулса "Гўри Амир" мақбарасига чиқилади. Мақбарага атрофи лабиринтга ўхшаган бўйи балан бўлмаган ғишт деворчалар терилганди. Азбаройи гапиргим келди шекилли,Чаросга талабалик давримда бу ер билан боғлиқ бўлган хотираларимдан сўз очдим.

—Бу ерга аввал ҳам келганмисиз?—сўрадим унга бурулиб. 

—Бир марта эрим билан келгандик. Мен Фарғонадан Самарқандга келин бўлиб тушганимга кўп бўлмади. Кейин , рўзғор ташвишлари дегандек...ўзингиз тушунасизку...—деб елка қисиб қўйди. 

—Майли,ҳечқиси йўқ.Мен билан шундай тез-тез сайрга чиқиб турсангиз, ўзим сизга шаҳарти яхшлаб таништираман, —дедим-да, йўналишни кириш дарвозасидан лабиринт деворчалар томонга ўзгартиб,—қаранг, бу ердан ҳам мақбарака кирса бўлади.Фақат орқа томонидан чиқамиз. Энг муҳими буни ҳеч ким пайқамайди ва биз чипта пулини тежаб қоламиз.—деб шўхчан кулиб қўйдим. Кейин шеригим шундай бой аёл бунча "қаттиқ" бўлмаса деб ўйламасин деб баьзи қизиқ воқеаларни гапириб бердим.

— Талабалигимизда кўп шундай қилардик. Мақбарани ёнидаги маҳаллада ижарада турардик. Кечаси бу ерни чироқлари ёниб янада гўзаллашади. Дугоналарим билан шу ердан ичкарига кирардик. Яна ана у томонда ҳам бир ешик бўлврди.Тўфрироғи қулаб тушган девор ўйиғи дарвозага ўхшарди. Халлас, бу ерга бирон марта чек билан кирган одам эмасман.— Гапирар эканман ўзимнинг гапимдан ўзим мазза қилардим. Чарос яхши тингловчи экан, бирон марта гапимни бўлмади. Эшитаётганини билдириш учун калласини силкиб қўярди.

— Биринчи учрашувим ҳам шу ерда бўлган. Унга ҳам шу йўлни кўрёатганимда менга сизга ўхшаб ғалати қараганди.—Бу гапларни тасодифан эмас, кимгадир айтиб бўшаб олишим учун айтаётган эдим. Чароснинг ўзи ким эди деб сўрамасидан олдин ўзим гап бошладим.

—У бу—эрим. Эримни назарда тутябман.

—Турмишга чиққанмисиз?

—Ҳа. Тўрт йилча олдин. Унин яхши кўрардим, балки у ҳам. Йўқ, у мендан кўра кўпроқ яхши кўрган, менимча.Оддий оиладан эди.Мен турмуш қийинчиликларига чидолмай бир йилда уйимга қайтиб келдим.У ҳам менинг худа-бехуда жанжалларимдан чарчаганди. Ўртада бола бўлмасидан олдин ҳаммасини тўхтатишга... —гапимни тугалламасимдан Чароснинг телефони жиринглади. 

—Кечирасиз, эрим экан. Жавоб бериб олай. Кечка қолганимга ҳавотир олябти шекилли. "Бемалол" декандай бош ирғиб қўйдим. У чеккага ўтиб телефонда гаплашиб келли.

— Бугун фаворалар куни экан, билмабман ҳам. Шунга турмиш ўртоғим бизни Регистонга айлангани олиб чиқмоқчи экан. 

—Жуда яхши. Бу ердан чиқиб Регистонга борамиз. Масофаси узоқ эмас. —Регистонга етгунимизча суҳбатлашиб кетдик. Мен чала қолган ўтмишим, у янги оиласи ҳақида гапириб берди.

Узоқдан бир одам нуқтадек бўлиб кўринар, яқинлашганимиз сари нуқта кмтталашиб,ҳалиги одам чеҳраси танишлек бўлиб борарди. Чарос узоқдан унга қўл силкида.

—Давронми?— деб юбордим эшталар-эшитилмас овозда. Чарос "нима?" дегандай қаради. Бош чайқаб ҳеч нарса дедим. Унга яқинлашарканмиз, ичимда ўзимга-ўзим "уни эри мени собиқ эрим бўлиб чиқса-я?" дердим. Йўқ, воқеаларни олдиндан тахмин қилиб, бу қадар тезлаштиришим яхши эмас. Кейин Лаврон ҳақида нега кўп ўйлайабман ўзи? Бу аҳволда мен ҳеч қачон ўз хотираларимни тартибга сола олмайман. Сабр-тоқат билан вақтнинг табиий ройишига амал қилмоғим ҳамда барча хотираларимни битта қаторга тизиб чиқишим керак. Бунда ҳар қандай майда, арзимас нарса ҳам ўта муҳим аҳамият касб этиши мумкин. Мен барча воқеа-ҳодисаларни, улар яхлит ва ягона қиёфага эга бўлиши учун бирма-бир тўплаб, худди чил-чил бўлган идиш синиқлари каби қайта тиклашим керак.

Афсуски, бу гал кўзларим панд бермабди. Даврон, яьни эрим Чароснинг эри бўлиб чиқди. Буни билганим заҳотиёқ Чаросга баҳона тўқиб бошқа томонга бурилиб кетдим. У олдин ҳайрон қолди, янада ажаблантирмаслик учун ўзимни таббий тутишга ҳаракат қилдим, ортимга ўгарилмадим ҳам.

Узоқдаги арчалар ортига беркиниб, улани кузатиб турдим. Улар Маҳобатли Регистон фонида бир-бирига ярашиб туришарди. Атрофимга зийракроқ нигоҳ ташлаб, яхшиси унга кўринй кетиш керак деган оқилони қорорга келдим. Ахир чиндан ҳам ниҳоятда оқил ва ўта дономан-да, доим оқилона фикр юритишга ўрганганман... оқилона... Ҳа, бу сўз қанчалар ғашимни келтирмасин, мени шунга ўргатишган, жин урсин! Кейин илонизи жинкўчалар бўйлаб юриб кетдим.