Мы ўзялі інтэрв'ю ў гурта "Сындром Самазванца"
КшталтУ сьнежні 2023 года штурмавая брыгада “Кшталту Слова” сустрэлася з Уладзем і Ромам з гурта “Сындром Самазванца”, каб паразважаць пра ўсякае важнае. Па выніках, атрымалася грунтоўная размова ў дзьвух частках, з каторае мы прапануем вам азнаёміцца!
Асобы:
Кшталт Слова – інтэрнэт-часопіс пра культуру;
Уладзь Лянкевіч – вакал, вершы, гітары, сінтэзатары;
Рома Жарабцоў – сінтэзатары, гітары, перкусыя, апрацоўка.
Кшталт: З выхаду першага альбому “Тонкіход” мінула ўжо дзесяць год – што змянілася ў беларускім музычным ляндшафце за гэты час?
Уладзь: Я ўсё-ткі большай ступені знутры на ўсё гэта гляджу, а не збоку. Хаця ў той жа момант я фанат беларускай музыкі, стараюся адсочваць і слухаць тое, што выходзіць цяпер, але хутчэй у галіне рок-музыкі, часткова попу. Рэпу ў нас мала, але я трохі ў курсе, што там адбываецца. А вось пра метал, адразу магу сказаць, – ня ведаю… Ды што змянілася? Усё нармальна: як былі ў Беларусі цудоўныя музыканты і цікавыя банды – так яны і цяпер ёсьць, зашыбіся ўсё. Не замінайце жыць і будзе прыгажосьць. “Тонкіход” з’явіўся, калі квітнела, а потым адыходзіла хваля інды-року канца 2000-х – пачатку 2010-х гадоў: “Тубсы”, Black Mail, Sang Sattawood і інш. Для мяне гэта была нейкая такая мяжа ў той час.
Было крута, што існавалі сайты, якія пісалі выключна пра музыку. Гэта, безумоўна, было каштоўна. І няхай часта чуліся нараканні, маўляў: «Ой, яны там такія ўжо эксперты…» Я разумею скаргі, нам (“Тонкіходу”) было весялей, бо як паставяць 10 балаў, то ты такі ўжо: «Ну, мы ня проціў, неплахой сайт…» (смяецца). Але ў цэлым, усё роўна любыя ацэнкі экспертаў, рэлізы на Ultra-music i Тузіне – гэта ўсё прываблівала ўвагу да новых альбомаў.
Рома: Цяпер і гэтага няма…
Уладзь: Былі нейкія рэйтынгі, можна было пасрацца ў каментах, нейкі рух… Безумоўна, часта “экспертнае меркаваньне” фактычна не ўплывала на колькасьць слухачоў. Можа, на які невялічкі працэнт. Калі на experty.by ці на Ultra-music напісалі добра пра твой альбом – рэальна на твае канцэрты прыйдзе на пару чалавек больш. То бок, прывабліваньне новай аўдыторыіі залежала перадусім ад гуртоў і іхных мэнэджэраў. І, вядома ж, ад музыкі, якую яны пісалі: ці трапляла яна ў слухача і ўсё такое.
Адным словам, зараз увогуле цяжка разважаць аб тым, што змянілася за дзесяцігоддзе, бо ў ім былі і 2018 год, і 2020, і 2022… І відавочна, ёсць асноўны пераломны момант… Пасля 20-га тут ужо ўсё перакулілася і, насамрэч, я пакуль яшчэ не зразумеў, што адбылося, ды які ў нас цяпер ляндшафт?
Карацей, гэта супердоўгая размова, каб успомніць усё, што было з 2014-га года… Напрыклад, вакол некаторых студый гуртаваліся пэўныя каманды, яны там пісаліся ці рэпетавалі, ці яшчэ неяк супольнічалі, і само па сабе вырастала нейкае кам’юніці. Гэта я пра Менск. Пра іншыя гарады ня вельмі добра ведаю. Але, відавочна, такія месцы прыцягнення былі і за межамі Менску, тая ж гарадзенская сцэна, з такімі гуртамі як “Дэмантаж Характэру”, “Кропка К”, яшчэ хтосьці на мяжы авангарду ды пост-року. Ці гарадзенскі панк – асобная гісторыя. То бок, па-сутнасьсці, калі пачаць разбірацца – у нас усё было і ёсьць. Тут пытаньне ў тым, што вельмі часта людзі пра гэта ня ведаюць, і для таго, каб гэта ўсё знайсьці, трэба задацца мэтай, бо нават выгугліць штосьці часам складана – ты ня ведаеш, з чаго пачаць, як знайсьці на Ютубе. А потым выпадкова трапляеш на нейкі зашыбенны канцэрт 2015-га года: а там хлопцы-дзеўкі гадзіну граюць сваю музыку, усё класна запісана, класна зьнята. Колькасьць праглядаў – 150. Што? І ты разумееш, што ніхто нават не здагадваецца і ня ведае пра існаванне такога насамрэч крутога запісу.
Разам з тым усё зьмяняецца. Усё было, ёсьць і будзе, бо любая творчасьць знаходзіць нейкія выхады і неяк плястычна перацякае ў новае… Заўсёды жыве падполле і сапраўдны андэрграўнд.
Паболела беларускага попу, здаецца. Магчыма, гэта я ў эпоху Тык-Тока і рылсаў, я стаў яго часьцей сустракаць. Можа, усіх раскатурхалі Naviband, маўляў: «Мы можам стварыць беларускі поп, і яго будуць усе слухаць, яшчэ прыхлопваць, прытоптваць ды падпяваць».
Кшталт: А з пункту гледжаньня менавіта музы́кі, а не слухача?
Рома: Ня тое каб нешта змянілася. Увогуле, цяпер прасьцей, чым калі-небудзь дагэтуль, стварыць уласную музыку і распаўсюдзіць яе. Каб зрабіць хатнюю студыю нават шмат грошай ня трэба. І ў прынцыпе, мы вось у “Сындроме Самазванца”, запісваліся, вядома, у студыі, але зводзіў усё я сам дома.
Уладзь: Ну і многія рэчы мы дапісваем самастойна. Я згодны, ствараць і прэзентаваць музыку стала нашмат лягчэй, бо ёсьць інтэрнэт. З другога боку, не адзін ты цяпер маеш гэтыя магчымасці, цяпер кожны…
Рома: Я бы яшчэ дадаў, што 10 гадоў таму, ня ўсе разумелі, наколькі важна, напрыклад, на Spotify свой альбом загрузіць, прасоўваць недзе. Цяпер мы пра гэта сталі думаць і [гэта] нейкі плён, не завоблачны, але дае.
Уладзь: З’яўляецца пэўны досьвед, любая твая няўдача ці ўдача – усё гэта назапашваецца. Становішся мудрэйшым, разумееш што ды як. Але, безумоўна, калі па жыцьці ты ня майстар самапіяру, то гэта ня спрыяе прасоўваньню тваёй музыкі. Калі ты ў гэтым пляне трохі чалавек папярэдняй эпохі, то цяжка. Асабліва, калі няма побач спецыяльнага чалавека. Бо часам думаеш: «Блін, ну файна напісалі і запісалі! Што яшчэ трэба? Мы нават ужо рэліз разаслалі». І я не пра тое, калі проста выклалі ў ВК і забылі – не. Здаецца, усё нешта робіш, туды пішаш, туды высылаеш, але ўсё роўна ў той агромністай плыні музыкі з усяго сьвету, якая даступная проста вось за сэкунду кожнаму чалавеку, прабіцца і вынырнуць для кагосьці раптоўна вельмі складана.
Усе ж гадаюць: «Як гэта было з “Молчат Дома” – ці сапраўды выпадковасьць, як яны расказваюць, што зьбіліся алгарытмы Ютубу і [ён] стаў прапаноўваць [іхны альбом]?» Няважна. Нават калі яны банальна закінулі на рэкламу 100-150 еўра, то гэта ўсё роўна неверагодны посьпех. Я быў траціў на рэкламу 100 еўра – і што? Нешта ў Лос-Анджэлесе не пакурваю каля басейна.
Тое, што некаторыя нашыя немэйнстрымавыя гурты выходзяць, па-сутнасьці, на сусьветны ўзровень гэта не выпадковасці. Напрыклад, “Нюрнберг” – гэта рэальна праца. Бачна, як хлопцы проста паціху разьвіваюцца і растуць. То бок, відавочна, яны пісалі на лэйблы, пішуць арганізатарам канцэртаў, яшчэ кудысьці…
Рома: Яны, відаць, таксама трохі выехалі на хвалі, скажам так…
Уладзь: Безумоўна, хвалю таксама нашыя рыхтавалі, тыя ж Super Bess, напрыклад…
Кшталт: Гэта ўсё хваля пост-панку, а што з іншымі жанрамі?
Уладзь: Ведаеце байкі пра тое, што любы чорны мае ў падвале бас і ўмее на ім граць, нават калі ані разу не трымаў у руках? У прынцыпе, калі любому беларусу, які сядзіць у Малінаўцы ў шматпавярховіку, даць гітару, то заграе пост-панк, так што я б не адкідаў нашыя дасягненні на гэтай ніве.
Але наогул музычныя густы сьвету такія разнастайныя, што цяпер можна граць усё. Якасна-няякасна, нават на вось такі дыктафон [на каторы запісваецца размова – заўвага рэд.] можна запісаць альбом, і калі правільна яго спазыцыянаваць, то ўсё можа атрымацца… Бэдрум, лоўфай… Галоўнае правільна назваць стыль і, калі гэта будзе цікавая музыка, а ты сам будзеш адметным, маеш усе шанцы заляцець ў трэндовыя спаціфаеўскія плэйлісты і… усё адно будзеш збіраць цэнты (смяецца). На жаль, на твой узровень жыцьця гэта наўрад ці паўплывае…
Карацей, яшчэ прасцейшым і даступнейшым усё зрабілася. Але я асабіста стаў граць менш канцэртаў. Гэта звязана, у тым ліку, з апошнімі трыма гадамі – яны проста выпадаюць у пляне публічнай дзейнасьці, і ў многіх беларускіх музыкаў – тое самае.
Вось мы з “Сындромам Самазванца”, пакуль заставаліся ў Беларусі, усведамлялі сытуацыю і так пастанаваілі: «Ну што мы можам рабіць? Мы можам камунікаваць са сваім слухачом праз запісы. Значыць трэба тупа сачыняць і запісваць новае. І да таго ж спрабуем максімальна ўсё рабіць самастойна – як Рома ўжо сказаў – DIY максімальны»
Я, напрыклад, ужо даўно пішу вакал дома, бо яшчэ на гітары з трох дубляў штосьці сыграць змагу, але праспяваць добра з трох дубляў не заўсёды атрымліваецца…
Рома: Ну навошта ты расказваеш? Трэба ж наадварот ствараць міфы, што там з аднаго дубля ўсё!
Уладзь: Не, не, не! Гэта ж наадварот, іншы міф – што гэта ўпартая праца, неверагодная праца! Але насамрэч прычына простая – спакой і эканомія грошай. Ніякі левы чувак ня дыхае табе ў патыліцу і ты можаш дома стварыць сабе спрыяльную атмасферу, каб пачувацца разняволена…
Рома: Для нашай музыкі ня трэба вакал супер нейкі ізаляваны, у нейкім ідэальна ізаляваным пакоі пісаць, каб не было ані воднага лішняга прыгуку – не, нармалёва, і так гучыць. Ды й не абавязкова мікрафон “нойман” за дзьве тысячы баксаў. Можна і танейшы выкарыстоўваць.
Уладзь: Твая праўда. Насамрэч, па вялікім рахунку, дзякуючы Рому, я прыйшоў да высновы, што важна настроіцца на запіс – зразумець, што ты хочаш атрымаць у выніку. І вельмі важна потым, каб чалавек, які робіць зьвядзеньне і робіць твой саўнд, усведамляў, што ён робіць, разумеў, якую ты музыку робіш. Часта гурты таму і шукаюць чалавека, які іх зразумее адпачатку, бо словамі ўсё роўна ўсяго не апішаш. Трэба, каб гэта быў “свой” чалавек. У нас, здаецца, такая праблема была ў Беларусі. Ёсьць такія гукачы-шматстаночнікі...
Рома: Усё па шаблонах робяць, такіх аднолькавых, незалежна ад жанру.
Уладзь: Сярэдні, напрыклад, рок-гурт: бас, барабаны, гітара, вакал. Ну нармальна, разьбіраемся, робім сярэднестатыстычны гук барабанаў, сярэднестатыстычны маршалаўскі гук гітары, робім бас… проста бас, які ніяк не апішаш – проста бас. І як бы ўсё гэта зьбіраецца, як бы слухаецца, але… ну бяз фішачкі, без прыколу… І як бы не прыдзяўбешся – усё якасна.
Калі я вось гадоў дзесяць таму трошкі заганяўся, маўляў: «Якасна. Трэба ж якасна запісацца». У мяне ўяўленьні былі цьмяныя трошкі пра гэта. Гэта ўсё чухня. Трэба знайсьці чалавека, які здольны зрабіць самабытны запіс, песню, а ня проста разрозьненыя “чудзесныя” дарожкі: чысьценкія, гладзенькія, сыграныя пад метраномчык, усё выраўненае.
Кшталт: Якое месца вы займаеце сярод усяго таго ў Беларусі, што ёсьць?
Уладзь: Вы хочаце ў нас запытаць, каб мы самі сказалі, якая наша роля ў беларускай музыцы? (смяецца)
Кшталт: Ну вядома.
Рома: Я насамрэч скажу, што калі мы пачыналі, то разумелі, што ёсьць пэўная ніша свабодная, і мы яе зоймем. Як яе апісаць? Умоўна кажучы, мы натхняліся гуртамі, напрыклад King Gizzard & the Lizard Wizard, Ohsees. Карацей, умоўна, хваляй такіх псіхадэлічных гуртоў, якія на KEXP граюць – рок-музыка, якая глядзіць трохі ў мінулае, бярэ адтуль натхненьне. Але не настолькі, каб капіяваць Beatles ці штосьці такое – не. Яно ўсё ж такі бачна, што людзі сучасныя, яны робяць музыку, якая зразумелая і актуальная тут і цяпер.
Уладзь: А я асабіста, не разважаю пра сваё месца ў беларускай музыцы, я не азіраюся – гэта асноўнае. Я не гляджу назад, сам для сябе лічу гэта разбуральным. Як толькі ты пачынаеш думаць дзе ты і хто ты, то ты (я асабіста, за сябе адказваю), ты нешта губляю. Мая задача рухацца, нараджаць новае. Я вось зараз трохі тамлюся, у нас ляжыць наступны альбом, яго трэба дарабіць яшчэ. Але я ўжо думаю наперад, і мы ўжо з Ромам насачынялі часткова на наступны рэліз.
Рома: Мы выпусьцілі тры альбомы, у нас ужо ляжыць чацьвёрты амаль запісаны, мы ўжо распрацоўваем пяты.
Кшталт: Эксклюзіў!
Уладзь: І я ўжо разумею, што, так, файны, зашыбісь альбом увогуле, канцэпцыя – усё класна. Ды ня хочацца вязнуць у сваіх нейкіх старых дасягненьнях. Калі я дажыву да старасьці – вось буду ляжаць на канапе, пераглядаць раньнія відосы “Тонкіходa”, мо плакаць – я ня ведаю. Хаця, хутчэй за ўсё, нават гэтым ня буду займацца, бо пакуль рука можа трымаць меч, трэба высякаць новае. Праторваць сьцежку нейкую сваю, рабіць новую музыку, відазмяняцца. У нас з Ромам, мне здаецца, атрымліваецца файны тандэм у тым сэнсе, што мы яшчэ не засьпелі часу, калі прыселі такія: «Ой, няма ідэй». Што значыць “няма ідэй”? Сеў, паграў гадзіну – шух, вось і ідэя нейкая прыляцела з аблачынкі. То бок, ты сам сябе такім чынам натхняеш і заахвочваеш, бо разумееш, што гэта не з апошніх сілаў: «Давай хоць неяк даробім гэты альбом. О, Божа, што туды ўставіць?» Мы цяпер на этапе, калі думаем, што туды не ўстаўляць!
А да ўсяго, сапраўды, сьвет агромністы. Калі залажу ў сеціва, то ў мяне ўжо ў прынцыпе перадоз. Часам паслухаю невядомы раней мне гурт, думаю: «Блін, агонь. І так можна граць!» Праз тыдзень яшчэ штосьці адкрываю: «Ёмаё! І так можна зрабіць! Так, трэба найлепшае ўзяць адтуль».
Ну якое месца? Месца насамрэч хочацца не ў беларускай музыцы займаць, хочацца нейкага месца ўва ўсім гэтым ляндшафце, вялікім сусьветным ляндшафце. Так, гэта магчыма амбіцыйная мэта. Але гэта ня важна, ці сьвет ведае пра тое, што мы частка ягонага ляндшафту – мы робім усё, каб быць ягонай музычнай часцінкай.
І сапраўды, мы арыентуемся на ўсё адразу. Але, як паказвае наш апошні, пакуль што, рэліз – мы і пра сваё не забываем. Бо таксама лічым (нездарма усё ж такі ўзяліся за гэтую тэму), што ўсё гэтае беларускае, занядбанае, прыкапанае, патопленае ў балатах – гэта ўсё таксама частка сусьветнага музычнага ляндшафту. І ёсьць вельмі класныя рэчы, якія, сапраўды, вось такжа сама вісяць у Ютубе – маючы па пяць праглядаў ці дзесяць; кепска запісаныя касэты дзесьці пыляцца і гніюць. А ўсё гэта існуе і ўсё гэта музыка, і творчая энэргія, якая была людзьмі ўвасоблена. І мы дзесьці таксама тут.
Кшталт: На “Радыё Няміга” вы зьвярнуліся да гуртоў, якія несправядліва падзабытыя: “Новае Неба”, “Палац”, “Правакацыя”. Якія яшчэ гурты, альбомы і песьні мінуўшчыны хацелася б успомніць?
Рома: Мы дарэчы гэта абмяркоўвалі нядаўна, маўляў, можна было б і другую частку калі-небудзь запісаць.
Уладзь: У нейкай будучыні…
Сэнс у тым, што гэты альбом вырастае з простай канцэпцыі. Увесь час, усе гэтыя дзесяць гадоў, ці пятнадцаць, што я спрабую быць музыкантам, я сутыкаюся з выказваньнямі: «Ой, у нас нет музыкальнай традзіцыі, вот на западзе… Там традзіцыя!» Зразумела, што калі людзі, даўно граюць музыку, у Брытаніі, ці Амерыцы, яны сапраўды варацца ў сваім музычным сьвеце. Мы гаворым пра рокнрольны сьвет умоўна, у самым шырокім сэнсе. Канешне, кожнае новае пакаленьне вырастае на папярэдняй музыцы. У супрацьвагу яму, робіць сваю новую музыку, але разам з тым адштурхоўваецца ад папярэдняга… Гэта пэўны ланцуг, нейкая такая пераемнасьць. І пераспевы ды каверы – гэта таксама цэлая традыцыя. Багата класічных гуртоў на першых сваіх альбомах мелі ці не палову кавераў, варыяцый на вядомыя кампазіцыі альбо нейкіх блюзавых стандартаў. Такім чынам прасейваюцца здабыткі песенныя і культурныя. Людзі самі адсейваюць найлепшае. І кожнае пакаленье мае новую версію якой-небудзь песьні, якая была напісана ў барадатым пяцьдзясят пятым годзе і становіцца радыёхітом у 85-м ці 2000-м і так далей. І калі мы не падбаем пра нашыя гурты-папярэднікі, то гэтага не зробіць ніхто, калі беларускім музыкам не цікава даведацца, што было прыгожага і вынаходлівага зроблена раней, то тут нават няма чаго каментаваць.
Праз зварот да, умоўна, гуртоў 90-х хацелася падзяліцца радасьцю: «Аказваецца, хто ня ведаў – мы вам зараз раскажам, ёсьць выдатныя песьні, якія напісалі ня мы». І мне не шкада патраціць свой час і сілы на чужыя песьні, калі яны сапраўды мне падабаюцца і калі іх можна перарабіць пад сябе. І не для таго, каб заграць каверы ў бары, а ўсё ж такі спрычыніцца, рэспектнуць. Гэта выражэньне павагі таксама. Ну і плюс, калі песьня класная, яна выходзіць за межы часу свайго стварэння. Таму гэта ня погляд у мінулае. Мы хутчэй спрабуем дастаць зь мінулага і штурхануць гэта ў будучыню, наперад. А што б мы яшчэ зрабілі?...
А што б нашыя героі яшчэ зрабілі вы даведаецеся ў другое частцы!!!