«Миранда қоидаси»
BundanChiqdi
Миранда Аризона штатига қарши (1966 йил, АҚШ)
👉🏼Мазкур шов-шувли иш Миранда қоидаси деб аталувчи барчамиз Голлувуд киноларида эшитишга ўрганиб қолганимиз, гумонланувчини ҳибсга олишда “Сиз сукут сақлаш ҳуқуқига эгасиз" деб бошланувчи сўзларни айтиш лозимлиги тўғрисида ҳукм чиқарилишига сабаб бўлган.
👉1963 йилнинг мартида Эрнесто Артуро Миранда исмли бир Аризона фуқароси одам ўғирлаш ва номусга тегиш жиноятини содир этганликда айбланади. У ҳибсга олиниб, икки соат давомида сўроқ қилингандан сўнг, айбига иқрор бўлган.
👉Судга Миранданинг ва ундан жабрланган шахс кўрсатмаси далил сифатида тақдим этилди. Натижада Миранда одам ўғирлаш ва номусга тегиш жиноятини содир этганлиги учун 30 йилга озодликдан маҳрум қилинган. Миранданинг адвокати суд қароридан норози бўлиб аппеляция инстанциясига мурожаат қилади. Аризона штати Олий суди эса бу ишда бирон камчилик кўрмай, аввалги қарорини тасдиқлайди.
👉Адвокат шундан сўнг АҚШ Олий судига мурожаат қилади. Адвокатнинг фикрича Мирандага сўроқ қилинишдан олдин унинг ҳуқуқлари ўқиб эшиттирилмаган. Миранда ўз ҳуқуқларини билмаган ҳолда айбига иқрор бўлиш бўйича кўрсатма берган, бундай кўрсатмалардан эса жиноятни исботлашда фойдаланилган.
✅АҚШ Олий суди адвокатнинг фикрига қўшилади ва суд ҳукмини бекор қилиш, ишни Миранданинг кўрсатмаларисиз қайта кўриб чиқиш ҳақида ҳукм чиқаради.
❗️Эрнесто Артуро Миранданинг иши эса унинг кўрсатмаларисиз, бошқа далилларга асосан кўриб чиқилиб, унинг жиноят содир этилганлиги исботланади ва унга 20 йилдан 30 йилгача озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланади.
✳️Бироқ бу ишнинг энг муҳим жиҳати шундан иборатки АҚШ Олий суди бундан буён полициячилардан шахсни ушлаш чоғида шартли равишда Миранда қоидаси деб олган матнни ўқиб эшиттиришларини талаб қилади.
👉Бу қоида ушлаб туриш сабабларини, кўрсатма беришни рад этиш, ушланган шахс берган кўрсатмалардан жиноят ишига доир далиллар сифатида унинг ўзига қарши фойдаланилиши мумкинлигини ҳамда давлат ҳисобидан ҳимоячини таклиф этиш каби ҳуқуқлар билан гумонланувчини таништиришни ўз ичига олади.
❗️Шу пайтдан бошлаб, АҚШда ушланган шахсга унинг ҳуқуқлари ўқиб эшиттирилишидан олдин олинган ҳар қандай маълумот номақбул далил экани белгилаб қўйилди.