Linux fayllarini boshqarish

Ushbu bo‘limda siz fayl va kataloglar bilan qanday ishlashni, ularni yaratish, o‘chirish, ko‘chirish va topish kabi amaliy buyruqlarni o‘rganasiz.

Ushbu o‘quv bo‘limi quyidagi o‘quv maqsadlarini o‘z ichiga oladi:

• Fayllar va kataloglarni yaratish, o‘chirish, nusxalash va ko‘chirish
• Yovvoyi kartalar yordamida fayllarni boshqarish
• Kali Linuxda fayllarni izlash
• Bo‘limni tugatish uchun taxminan 90 daqiqa vaqt ketadi

Bo‘sh fayl yaratish uchun touch buyrug‘i ishlatiladi. Bu buyruq faylni yaratadi yoki mavjud faylning oxirgi foydalanish vaqtini yangilaydi:

$ touch newfile
$ ls -l
-rw-r--r-- 1 kali kali 0 Jun 11 09:27 newfile

Faylni o‘chirish uchun rm buyrug‘idan foydalaniladi. O‘chirilgan faylni tiklab bo‘lmaydi:

$ rm newfile

Katalog yaratish uchun mkdir ishlatiladi:

$ mkdir newdir

Bo‘sh katalogni o‘chirish uchun rmdir ishlatiladi:

$ rmdir newdir

Faylni boshqa joyga ko‘chirish yoki nomini o‘zgartirish uchun mv buyrug‘i ishlatiladi:

$ mv oldname.txt newname.txt

Faylni nusxalash uchun cp ishlatiladi:

$ cp file1.txt file2.txt

Ramziy havolalar (symlinks) fayl yoki kataloglarga bog‘lovchi havolalardir. ln -s orqali yumshoq havola yaratiladi:

$ ln -s /home/user/file.txt symlink.txt

Symlink asl faylga bog‘liq: agar asl fayl o‘zgarsa, symlinkda ham aks etadi.

Qattiq havolalar asl faylning o‘zi bilan bog‘langan bo‘ladi va fayl o‘chirilganda ham mavjud bo‘lishi mumkin:

$ ln file.txt hardlink.txt

Yovvoyi kartalar (wildcards) fayl nomlarini qisqartirish uchun ishlatiladi:

• * — har qanday belgilar ketma-ketligi
• ? — bitta harf

$ ls a*   # a harfi bilan boshlanuvchi fayllarni ko‘rsatadi

Fayllarni topish:

1. which — buyruqning qayerda joylashganini aniqlaydi:

$ which bash
/usr/bin/bash

1. locate — indekslangan ma’lumotlar bazasi orqali tez topadi:

$ locate whoami.exe

1. find — fayl tizimini rekursiv tarzda ko‘zdan kechiradi. Ba’zi misollar:

• Ma’lum nomdagi fayl:

$ find / -name "file.txt" -type f

• Joriy katalogda .jpg fayllar:

$ find . -name "*.jpg"

• Hajmi 1MB dan katta .txt fayllar, egasi kali:

$ find / -user kali -size +1M -type f -name "*.txt"

Bu bo‘lim orqali siz fayl va kataloglarni samarali boshqarishni o‘rganasiz.