Liftlar tarixi
LIFT YARATILISHI TARIXI
Bugungi kunda liftlar zamonaviy shahar infratuzilmasining ajralmas qismi bo'lib, barcha turdagi va o'lchamdagi binolarda samarali vertikal inson yoki yuk tashish imkonini beradi. Kundalik hayotni liftsiz tasavvur qilish qiyin. Biz ushbu qurilmadan har kuni foydalanamiz.
Liftlar - yaqinda ixtiro qilingan qurilma sifatida ko’z o’ngimizda shakllangan. Lekin liftlarning yaratilish tarixi ancha uzoq o’tmishga borib taqaladi.
Tarixchilarning ta'kidlashicha, yuklarni balandlikka ko'tarish uchun birinchi qurilmalar qadimgi Misrda piramidalar qurishda qo'llanila boshlangan. Bular birinchi liftga o’xshash qurilmalar edi, ular katta toshlarni ko'tarish imkonini berardi, bu quruvchilarning ishini sezilarli darajada osonlashtirdi.
Arximed va uning ko'tarish moslamasi
Yo'lovchi liftining birinchi ixtirochisi taniqli Arximed edi. Qadimgi Rim muhandisi gladiatorlar va hayvonlarning Kolizey arenasiga ko'tarilish uchun xizmat qiladigan mashina yaratdi.
Arximed tomonidan yaratilgan liftning bir salbiy jihati bor edi, ushbu qurilmalar jismoniy kuch sarflashni talab qilardi.
O'rta asr liftlari
Shunday qilib, O'rta asrlarda Fransiyada liftlar paydo bo’ldi. Albatta, bunday mashinalar juda qimmatga tushardi, shuning uchun liftni faqat Qirollik oilasining zodagonlari va ba'zi cherkov xizmatchilari sotib olishlari mumkin edi. Birinchi mexanik boshqariladigan lift Sankt-Ketrin monastirida qurilgan.
Keyinchalik, Lui XV hukmronligi davrida Versal saroyida shunga o'xshash lift quriladi, qirol ushbu qurilmadan o'z ayoli xonasiga tashrif buyurish uchun foydalangan. Xuddi Arximed lifti kabi bu lift ham jismoniy kuch bilan harakatga keltirildi.
Lift qurilishini rivojlanishi
1800-yilga kelib Amerikada bug’ dvigatellai bilan ishlaydigan liftlar yaratiladi. Yuk ko'tarish uchun mo’ljallangan qurilma kon uchun xizmat qilardi va ko'mirni yuzaga ko'tarar edi.
Bunday mashina anchagina qimmatga tushardi, shuning uchun dastlab liftni faqat yirik sanoatchilar sotib olishlardi. Bunday turdagi mashina odamlar harakatlanishi uchun xizmat qila olmadi va asosan yuk ko'tarish moslamasi sifatida ishlatilgan.
Birinchi gidravlik lift 1845 yilda yaratildi. 19-asrning o'rtalarida temir konstruktsiyaning rivojlanishi va xavfsizlik tormozining ixtirosi zamonaviy yo'lovchi liftiga yo'l ochdi. 1853 yil Nyu-York Jahon ko'rgazmasida Elisha Otisning xavfsizlik liftini namoyish etishi lift tarixidagi hal qiluvchi lahza bo'ldi.
Zamonaviy liftlar
Elektr dvigatelining ixtirosi va keng qo'llanilishi lift texnologiyasining rivojlanishiga turtki bo'ldi. Ushbu taraqqiyot osmono'par binolar qurilishining ajralmas qismi bo'ldi. 20-asr davomida liftlar tezlik, xavfsizlik xususiyatlari va avtomatlashtirishni yaxshilash bilan rivojlanishda davom etdi. Kompyuterlashtirilgan boshqaruv tizimlari va manzilni jo‘natish texnologiyasining joriy etilishi liftlarning samaradorligi va qulayligini yanada oshirdi.
Liftlar ishlab chiqarish bo’yicha eng yaxshi mamlakatlar
Hozirda yuqori sifatli liftlarni ishlab chiqarish bilan dunyoga mashhur bo'lgan bir nechta mamlakatlar bor.
1. Germaniya: Nemis ishlab chiqaruvchilari nozik muhandislik va yuqori sifatli mahsulotlar bilan mashhur. Germaniyaning yetakchi lift kompaniyalari orasida Thyssenkrupp va Schindler bor.
2. Yaponiya: Mitsubishi Electric va Hitachi kabi yapon lift kompaniyalari sanoatdagi innovatsiyalari, texnologiyasi va ishonchliligi uchun hurmatga sazovor.
3. Amerika Qo'shma Shtatlari: Amerika lift ishlab chiqaruvchilari, jumladan, Otis va Kone, jahon bozorida taniqli nomlar bo'lib, muhandislik tajribasi va ilg'or lift tizimlari uchun tan olingan.
4. Shveytsariya: Shveytsariya bir nechta yaxshi tashkil etilgan lift kompaniyalariga ega, xususan, xavfsizlik va barqarorlikka qaratilganligi bilan mashhur Schindler kompaniyasidir.
Ushbu mamlakatlar xavfsizlik, ishonchlilik va texnologik yutuqlarni birinchi o'ringa qo'yadigan liftlarni ishlab chiqarish bo'yicha ishonchga ega. Oxir-oqibat, lift uchun eng yaxshi tanlov loyihaning aniq talablari, byudjeti va ishlab chiqaruvchi tomonidan taqdim etilgan qo'llab-quvvatlash va xizmat ko'rsatish darajasi kabi omillarga bog'liq bo'lishi mumkin.
Mamlakatimizda elektrotexnika sanoati rivojlanib borayotgani sababli ko'plab mahsulotlar o'zimizda ishlab chiqarilmoqda. Shular qatorida ko'p qavatli binolar uchun zamonaviy liftlar va ularning butlovchi qismlari korxonalarimiz tomonidan iste'molchilarga yetkazib berilmoqda.