Laski mają te fetysze

🔞 KLIKNIJ TUTAJ, ABY UZYSKAĆ WIĘCEJ INFORMACJI 👈🏻👈🏻👈🏻

Laski mają te fetysze







Zwykle zapraszamy świat do tworzenia sumy ludzkiej wiedzy. Teraz zapraszamy do stworzenia dźwięku sumy ludzkiej wiedzy.




Dowiedz się więcej








Starszyzna plemienia Zuni, 1891, Wonders and Marvels: Zuni creation story ( ang. )

↑ T. J. Alldridge, The Sherbro and its Hinterland , (1901)

↑ Skocz do: a b Parandowski 1967 ↓ , s. 2.

↑ Skocz do: a b c d Online Etymology Dictionary – fetish

↑ Skocz do: a b Religie świata. Encyklopedia , red. J. Rawicz i in., s. 244–245.

↑ Skocz do: a b Wyatt MacGaffey. African objects and the idea of fetish . „RES: Anthropology and Aesthetics”. 25, s. 123–131, 1994. 

↑ William Pietz. The Problem of the Fetish, I . „RES: Anthropology and Aesthetics”. 9, s. 5–17, Spring 1985. The President and Fellows of Harvard College acting through the Peabody Museum of Archaeology and Ethnology. JSTOR : 20166719 . 

↑ ang. „Pietz shows that the fetish as a concept was elaborated to demonize the supposedly arbitrary attachment of West Africans to material objects. The European subject was constituted in opposition to a demonized fetishism, through the disavowal of the object.” – Peter Stallybrass: Consumption: critical concepts in the social sciences . Daniel Miller (edytor). Wyd. 1. publ.. London: Routledge, 2001. ISBN 0-415-24267-3 .

↑ ritual | Britannica.com , www.britannica.com [dostęp 2017-12-02] ( ang. ) .

↑ Ritualism - definition of ritualism by The Free Dictionary , www.thefreedictionary.com [dostęp 2017-12-02] .

↑ rytualizm – Wielki słownik W. Doroszewskiego PWN , sjp.pwn.pl [dostęp 2017-12-02] ( pol. ) .

↑ https://www.jstor.org/stable/1257856

↑ totemism | religion | Britannica.com , www.britannica.com [dostęp 2017-12-02] ( ang. ) .

↑ Catholic Encyclopedia: Totemism , www.newadvent.org [dostęp 2017-12-02] .

↑ animism | Britannica.com , www.britannica.com [dostęp 2017-12-02] ( ang. ) .

↑ Catholic Encyclopedia: Animism , www.newadvent.org [dostęp 2017-12-02] .

↑ shamanism | religion | Britannica.com , www.britannica.com [dostęp 2017-12-02] ( ang. ) .

↑ CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Shamanism , www.newadvent.org [dostęp 2017-12-02] .

↑ The Great Soviet Encyclopedia , 3rd Edition (1970-1979)

↑ Encyclopedia of African Religion, hasło Nana Buluku

↑ African Oracles – Nana Buluku . [dostęp 2016-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-27)].

↑ African Oracles – Mawu-Lisa . [dostęp 2016-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-27)].

↑ Skocz do: a b „Animals: fact and folklore”, New Mexico Magazine , August 2008, s. 56–63, zob. New Mexico magazine website .

↑ Manfred Lurker: A Dictionary of Gods and Goddesses, Devils and Demons . s. 48. ( ang. )

↑ https://web.archive.org/web/20160911101058/http://www.zunifetishstore.com/?view=zuni-fetish Zuni Fetish – What are Zuni Fetishes ( ang. )

↑ Eagle Symbol *** , www.warpaths2peacepipes.com [dostęp 2017-11-18] ( ang. ) .

↑ Parandowski 1967 ↓ , s. 210.

↑ Parandowski 1967 ↓ , s. 227.


Fetyszyzm – jedna z pierwotnych form religii [2] , w której przyjmuje się, że pewne obiekty naturalne lub stworzone przez człowieka mają nadprzyrodzone moce lub reprezentują bóstwa, które mogą być poprzez nie czczone [3] . Obiekty takie nazywa się fetyszami [4] [3] .

Według czcicieli, fetysz jest obdarzony mocą magiczną, zawartą w obiekcie materialnym – nosicielu tej mocy. Moc, według takich wierzeń, można uwolnić poprzez rytuały okultystyczne – modlitwy i ofiary . Odróżnia się fetysze naturalne (np. kamienie, zęby) oraz zrobione przez człowieka (np. rzeźba). Ten drugi rodzaj fetyszu powinien przejść rytuał nadzielenia go mocą magiczną. Fetysze mogą być grupowe, indywidualne, apotropaiczne i chroniące [4] .

Określenie fetysz wywodzi się z fr. fétiche , które pochodzi od port. feitiço – „amulet” lub „czary”, a to z kolei z łac. facticius – „sztuczny” i facere – „tworzyć” [3] . Termin fetysz stosowali portugalscy żeglarze na określenie amuletów i talizmanów, a upowszechnił go w religioznawstwie Charles de Brosses za pośrednictwem publikacji O kulcie fetyszów z 1760 roku [3] .

William Pietz, który przeprowadził rozległe badania etnograficzne, twierdzi że pojęcie to powstało u wybrzeży zachodniej Afryki w ciągu wieku szesnastego i siedemnastego. W swoich badaniach, Pietz rozróżnia, z jednej strony, stosowanie tego pojęcia na określenie właściwych obiektów afrykańskich, które mogą być nazywane fetyszami razem z rdzennymi teoriami o nich, a z drugiej strony stosowanie tego określenia do opisu idei – wyobrażenia rodzaju przedmiotu, do którego to wyobrażenia również ma zastosowanie ten termin [5] . Według Pietza, postkolonialne pojęcie „fetyszu" wyłoniło się ze zderzenia kultur Europejczyków – społeczeństwa feudalnego z tradycją katolicką oraz Afrykańczyków – w specyficznym kontekście historycznym i w odpowiedzi na afrykańską kulturę materialną [6] .

Na to zderzenie kultur, strach przed obcym i odmiennym oraz wynikające z niego demonizowanie rytuałów afrykańskich zwraca uwagę Stallybrass, który podsumowuje prace Pietza następująco: „Pietz pokazuje, że fetysz, jako koncepcja, został stworzony w celu demonizowania pozornie arbitralnego przywiązania ludzi z zachodniej Afryki do obiektów materialnych. Europejski podmiot ukonstytuował się w opozycji do zdemonizowanego fetyszyzmu poprzez wyparcie przedmiotu.” [7]

Fetyszyzm uważa się za jedną z pierwotnych form religii [2] . Przykładami praktyk, w których aspektem jest fetyszyzm, są:

Fetyszyzm i totemizm były pierwszymi, prymitywnymi formami w ewolucji religii . Animizm uważa się za wyższe stadium rozwoju [18] .

Według mitologii dahomejskiej (ang. Dahomey ), stwórca Nana Buluku , za pośrednictwem swojego potomka zwanego Mawu-Lisa [19] , stworzył świat i wobec tego obiekty posiadają część boskich mocy [20] [21] .

Fetysze były powszechne w rdzennych religiach amerykańskich i praktykach z nimi związanych [22] . Niedźwiedź reprezentował szamana , bizon opiekuna, lew górski był wojownikiem, a wilk tropicielem [22] .

Obiekty te przez wyznawców były uważane za posiadające nadprzyrodzoną energię. Plemię indiańskie Zuni uważało, że fetysze są prawdziwymi zwierzętami, które zostały zamienione w kamień przez Ojca-Słońce (zw. Awonawilona [23] ) i chociaż nie żyją, to że ich siła życiowa nadal jest wewnątrz kamienia [24] .

Wszystkie rodzaje bytów zostały zamienione w kamień. Znajdujemy ich formy, czasami ogromne jak same stworzenia, a czasami skurczone i zniekształcone. Widzimy pośród skał kształty zwierząt, które już nie żyją.

Tworzone i używane przez lud Bakongo zachodniego Zairu , nkisi (l. mn. minkisi ) jest rzeźbą, która zapewnia lokalne miejsce zamieszkania dla bytu duchowego. Chociaż niektóre minkisi były od zawsze antropomorficzne , to przypuszcza się, iż przed przybyciem Europejczyków w dziewiętnastym wieku, były one mniej realistyczne. Figurki te są bardziej realistyczne w rejonach nadbrzeżnych niż śródlądowych [5] .

Europejczycy określali nkisi pojęciem „fetysze”, a czasami nazywali je również idolami , gdyż niektórym nadawana jest forma przypominająca ludzi.

Pierwotnym wizerunkiem staroitalskiego boga wojny – Marsa – był fetysz w postaci włóczni [26] .

Według mitologii ugaryckiej , Baal , za sprawą Anat , zdetronizował Ela i objął po nim panowanie nad światem. Kiedy w r. 219 n. e. sprowadzono do Rzymu kamiennego fetysza boga słońca El Gabala (lokalna forma kultu Baala), to w uroczystej procesji posągi wszystkich bogów Rzymu szły za nim [27] .

Ten artykuł dotyczy religioznawstwa. Zobacz też: inne znaczenie tego terminu .

W tym projekcie linki pomiędzy różnymi wersjami językowymi znajdują się na górze strony, naprzeciw jej tytułu. Przejdź do góry .







Zwykle zapraszamy świat do tworzenia sumy ludzkiej wiedzy. Teraz zapraszamy do stworzenia dźwięku sumy ludzkiej wiedzy.




Dowiedz się więcej








Wśród czarnych - Fetyszyzm i totemizm w Afryce zachodniej
FETYSZYZM I TOTEMIZM W AFRYCE ZACHODNIEJ.

↑ Poznań, Wydawnictwo Polskie, 1926 r.

↑ Paris. Editions Ernest Leroux 1923 r.






Tę stronę ostatnio edytowano 11 cze 2016, 22:24.
Tekst udostępniany na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach , z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń.
Zobacz szczegółowe informacje o warunkach korzystania .



Privacy policy
O Wikiźródłach
Informacje prawne
Wersja mobilna
Dla deweloperów
Statystyki
Komunikat na temat ciasteczek











Strony dla anonimowych edytorów dowiedz się więcej

Cały zachodni blok kontynentu afrykańskiego pod względem kultu religijnego podzielić należy na dwa duże odłamy.
Na pograniczu Sahary, a więc w Maurytanji, północnym Sudanie i w Nigerji francuskiej przeważa isla m, na południe — fetyszyz m.
Ścisłej granicy pomiędzy prowincjami, których ludność uprawia pierwszy lub drugi z tych kultów, przeprowadzić się nie da, gdyż wśród muzułmanów można znaleźć wsie zaludnione przez fetyszystów, a na nawskróś fetyszystowskiem wybrzeżu Kości Słoniowej widzimy miasto Kong — twierdzę islamu.
Nauka proroka, ta religja moralności, niezawodnie robi postępy od północy na południe. Najlepszym przykładem tego służyć może Gwinea, gdzie wśród Sussu widzimy nieraz większość mahometańską, a szczep Peuhl-Fulah, zamieszkały w górach Futa-Dżalon, w 95 proc. jest wyznawcą islamu.
Jak już w swoich książkach „Płomienna Północ“ [ 187 ] i „Pod tchnieniem samumu“ [1] wskazywałem, islam afrykański jest w znacznym stopniu zdegenerowanym. Już pierwszy krzewiciel nauki Mahometa, jego uczeń Sidi-Okba, ogniem i mieczem krzewiący Koran na północy Afryki, w znacznym stopniu uległ wpływom bałwochwalców — Berberów. Modyfikacja islamu przy zetknięciu się jego wyznawców z fetyszystami szła coraz dalej, lecz nie głębiej, ponieważ wszystkie zmiany w nauce proroka są wyłącznie zewnętrzne, są naleciałościami, a czasem celowo dopuszczonemi innowacjami dla lepszej i szybszej asymilacji z psychiką czarnych adeptów.
Sądzę jednak, że specjalne studja nad islamem, stosowanym w Afryce, byłyby bardzo na czasie, gdyż odpowiedziałyby na ważne pytanie, czy islam przetrwał wieki i czy nie ulega już zmianom, które mogą go doprowadzić do upadku. Jeden tylko badacz, a mianowicie p. J. Brevier w swojej książce „Islamisme contre Naturisme“, [2] potrąca o tę kwestję, mówiąc o islamie sudańskim.
Zawdzięczając tej modyfikacji islamu afrykańskiego, nietolerancyjny Koran zupełnie spokojnie i przyjaźnie istnieje obok magicznych praktyk czarowników-fetyszystów, zmuszając tych nietylko zapomnieć o minionych krwawych czasach religijnych podbojów, dokonywanych przez czcicieli proroka, lecz nawet wstępować w ich szranki.
O afrykańskiej formie islamu pisałem dość obszernie w wyżej wspomnianych moich książkach, zawierających [ 188 ] moje spostrzeżenia i badania z podróży r. 1924 przez Maroko, Algerję i Tunis; podczas wyprawy w roku 1925—26 zwróciłem szczególną uwagę na fetyszyzm i totemizm.
Murzyni, jak i wszystkie inne ludy, mają wrodzone, żywiołowe poczucie istnienia niewidzialnych, tajemniczych potęg, kierujących życiem i losami istot żyjących i całym światem. Mają oni też pojęcie, raczej przeczucie, że ze śmiercią materjalną nie kończy się życie człowieka lub innej żyjącej istoty, że dusza czy dusze ich żyją nadal w niewidzialnej formie, pomagając lub szkodząc ludziom; że mogą nareszcie istnieć reinkarnacje.
Tajemnicze potęgi przejawiały się lub wcielały w widzialne formy rodzącej lub nierodzącej ziemi, zbawczej ulewy, zabójczego żaru słońca, głębokich, silnych wirów i potworów rzek, niszczącego las i chaty wichru, łagodnego księżyca, przypływu i odpływu morza i t. p. Wszędzie i na każdym kroku murzyn spotykał ślady tych potęg, gubił się w ich mnogości i lęk go ogarniał. Do tych przerażających potęg przyłączyły się duchy zmarłych przodków i członków rodziny, rodu i szczepu.
Wtedy zjawiła się potrzeba ujęcia tych wszystkich potęg razem, wciśnięcia ich w granice widzialne, a więc mniej niebezpieczne. Inne pogańskie ludy stworzyły sobie z gliny, drzewa i metalu — bogów, murzyni — fetysze.
Fetys z, wbrew opinji niektórych badaczy, był i zostaje zawsze przedmiotem, mającym formę człowieka lub innej żyjącej istoty, niezależnie od tego, czy ten przedmiot jest wytworem rąk człowieka, czy też [ 189 ] dziwacznej formy naturalnym kamieniem, kawałkiem drzewa, splotem gałęzi, korzeniem etc.
Skan zawiera grafikę nie w PD.
Przecież pospolity obecnie w Chinach jako środek leczniczy korzeń dżeń-szeng (Panacea genseng) jest [ 190 ] uważany jako fetysz; takim fetyszem pozostaje do naszych czasów zielony nefryt, o ile znajduje się w nim czarna plama, konturami swemi przypominająca kształty smoka; kwiat lotosu był fetyszem hinduskim, bo przypominał formą swoją słońce.
Każdy fetysz mieści w sobie ducha pewnej tajemniczej potęgi lub duchy przodków.
We wsiach szczepu Lobi, zamieszkałego na pograniczu kolonji Wysokiej Wolty, wybrzeża Kości Słoniowej i Złotego Brzegu, widziałem przed domem czarownika trzy fetysze w postaci stożkowatych, czarnych słupów z namalowanemi białą farbą plamami zamiast oczu, ust i nosa. Jeden z tych fetyszów był duchem chorób, drugi — wody, padającej z chmur, trzeci — Sorokaté, duchem potęgi rozrodczej i śmierć niosącej.
Posiadam w zbiorach swoich bardzo stare fetysze, pochodzące z Gwinei z XVI stulecia, ulepione z gliny i mączki laterytowej; są to całkowite „prymitywy“, bardzo podobne do prac „najnowszych“ rzeźbiarzy, poszukujących piękna prawdy w psychice ludzi jaskiniowych; mam wreszcie współczesne „gri-gri“, czyli fetysze, rzeźbione z drzewa, a wszystkie mają kształty ludzkie, w których odróżnić nawet można płeć ducha tej lub owej potęgi.
Przedmioty, otoczone religijną czcią, lecz nie posiadające ludzkich kształtów, nie są fetyszami. Są to amulet y, czyli „porte-bonheurs“, którym czarownicy, stosując zaklęcia i tajemnicze, magiczne praktyki, nadali siłę dopomagania ich właścicielom i opieki nad nimi, [ 191 ] ponieważ niektóre pomocnicze duchy wielkich potęg lub cienie przodków towarzyszą im zawsze i wszędzie.
Twierdzenie, że dla murzynów materjalny fetysz jest bóstwem, stanowi zasadniczy błąd. Prawda, że niektórzy z murzynów nic poza swoim drewnianym lub kamiennym fetyszem nie widzą, lecz czyż w cywilizowanej Europie nie można znaleźć takich wyjątków wśród ludzi religijnych, dla których cudowny obraz jest Bogiem? Lecz w zasadzie święty obraz, krucyfiks, złoty posąg Jowisza, gliniany fetysz gwinejskiego Sussu lub leśnego Baga, są przedmiotami, wytwarzającemi sugestję w kierunku myśli o Bogu i zagłębieniu się w Nim.
Wszystkie te przedmioty kultu są materjalnemi czynnikami hipnotyzmu religijnego, a w tym sensie murzyn niczem się nie różni od Żyda, padającego na twarz przed arką przymierza, zamkniętą w „świętem świętych“, ani od chrześcijanina, czołgającego się na kolanach do źródła Matki Boskiej w Lourdes.
Czyż nie posiadali swoich fetyszów Żydzi w epoce proroków? Były to „terafimy“, istniejące jeszcze za czasów króla Dawida, a o nich i o amuletach mówi się w Genesis XXXV, 24.
W swoich zbiorach posiadam fetysza gwinejskiego, kształtami przypominającego syryjskie posągi boga Hadad. Może przywędrował tu z konkwistadorami kartagińskimi, bo skąd miałby ten murzyński fetysz brodę, wąsy, profil semicki i kołpak Hadada? A może jest to przybysz z Egiptu, bo głowa tego dziwnego fetysza przypomina głowy babilońskich kapłanów z rzeźby w Nimrud-Kelah, gdzie wznoszą się ruiny pałacu [ 192 ] Asurnarsirpala. Inny znowu fetysz z drzewa ma kształty zbliżone do egipskich bogów Ra lub Tota.
Czy są to wpływy, które szły niegdyś z północy i północo-wschodu Afryki, a wtedy dowodziłyby treści, utajonej w fetyszach murzyńskich, lub są zrodzone wyobraźnią czarnych tubylców?
Zawdzięczając uprzejmości p. Haumand, syna znanego profesora Sorbony, miałem sposobność rozmawiania ze starcami i czarownikami szczepu Lobi w obwodzie Gaua.
Chodziło mi o to, aby ustalić religijną ideologję murzynów. Po długich staraniach udało się nam wyjaśnić następującą koncepcję murzynów.
Istnieje wielka potęga, tak bardzo daleka od ziemi, że nie widzi ona ludzkości i nie słyszy modłów i dziękczynnych hołdów. Ludzie w ten sposób zostaliby bez Boga, a więc owa daleka potęga część swego ducha zesłała na ziemię i rozproszyła tę część wszędzie. Te wszystkie bóstwa, — to fetysze, niewidzialne istoty — dobre lub złe, w zależności od życia i czynów murzyna. Te fetysze czasem są widziane przez czarowników, którzy robią potem na ich cześć fetysze-figury i w nich osiedla się wtedy fetysz niewidzialny lub część jego ducha.
To samo z cieniami przodków, których czarownicy mogą związać z fetyszem materjalnym, stanowiącym relikwję rodu — fetysz rodzinny, jak naprzykład fetysz dynastji Moro-Naba ze szczepu Mossi, której panujący przedstawiciel jest już 34-ym władcą dynastji królów i kapłanów. [ 193 ] Fetysze-przedmioty najczęściej posiadają straszliwy wyraz oblicza lub gestu. Robi się to dlatego, aby w „strachu bożym“ trzymać ludzkość. Jest to to samo, co widzimy w wizerunkach bóstw chińskich i lamaickich w Mongolji i Tybecie.
W niektórych fetyszach występuje wyraźnie element zoolatryczny — mieszanina kształtów ludzkich ze zwierzęcemi. Antylopa, krokodyl, pantera, bawół, hiena, kaczka, marabut, Mycteria abyssinica i inne zwierzęta i ptaki figurują na takich fetyszach.
Są to już fetysze totemiczne, skąd jeden krok do czystego totemizm u, czyli wiary w to, iż wszystkie istoty żywe są połączone węzłem pokrewieństwa, gdyż są dziećmi jednej wspólnej matki — ziemi, najbliższej, widzialnej potęgi.
Pewne szczepy wywodzą swój ród od zwierząt, które są ich znakiem — tote m. Zwierzęcia tego się nie zabija i nie zjada, z osobami jednakiego znaku nie zawiera się związków małżeńskich.
Polowałem na pograniczu Sahelu w Sudanie z murzynem Bambara, który nigdy nie chciał prowadzić mnie na hipopotamy, gdyż to był jego „totem“. Znak totemicznego zwierza murzyni tatuują na swem ciele wtedy, gdy poddawani są rytualnej operacji obrzezania.
Zoolatrja znana była w głębokiej starożytności w assyro-babilońskim i egipskim kulcie, a znaki totemiczne noszą na ciele amerykańscy Indjanie, Polinezyjczycy i niektóre szczepy malajskie. Zdaje się, że starożytni Skandynawowie i Germanie posiadali też swoje totemy — niedźwiedzia, byka, orła, wilka, sępa i konia. [ 194 ] Pod tym względem więc ideologja murzyńska niczem się nie różni od ideologij innych ras i ludów, lecz przetrwała do naszych czasów w swojej pierwotnej formie. Być może, postęp tylko w tem jest widzialny, że murzyni już odróżniają fetysza od amuletu, ponieważ nawet w ich mowie te przedmioty mają inne nazwy. Naprzykład w języku Haussa fetysz brzmi — „tsafi“, amulet zaś — „lajá“.
Nosicielami tradycji i kultu fetyszów są czarownicy i tajne stowarzyszenia mistyczne.
Czarownicy dzielą się na dwie kategorje. Pierwszą stanowią pojedyncze jednostki, nie związane pomiędzy sobą wspólnotą interesów; drugą — czarownicy, uznani przez ogół; jest to już kasta magów, wtajemniczonych pośredników pomiędzy fetyszami a ludźmi. Tacy czarownicy niezawodnie posiadają wiedzę hipnotyzerów i mają
Milf Ava Addams uwielbia analne przygody
Elsa Jean robi loda w okularkach
Paluchami masuje jej wilgotną szparuchę