LINUX'GA KIRISH

Ushbu o'quv bo'limi quyidagi o'quv maqsadlarini o'z ichiga oladi:

• Linux nima ekanligini tushunish
• Linux yadrosining kelib chiqishini tasvirlab berish
• Linux distributivlari tushunchasini anglash
• Kali Linux nima ekanligini tasvirlab berish

Linux tushunchalarini yaxshi tushunish va o‘rganishni boshlash

Operatsion tizim bilan ishlashni boshlashdan avval, biz uni quyidagi mavzular orqali tanishtiramiz:

Linux tarixi bo‘limida qisqacha muhokama qilinadi: Linux operatsion tizimi qanday paydo bo‘lgan va u qanday saqlanadi.

Linux operatsion tizimlari bo‘limi esa mavjud distributivlar va ularning farqlari haqida ma’lumot beradi.

Kali Linux bo‘limida, biz Kali Linux’ni tanishtiramiz: bu eng mashhur penetratsion test tarqatishlaridan biri, uning imkoniyatlari va baholash davomida qanday foydali bo‘lishi mumkinligini ko‘rib chiqamiz.

Termin "Linux" ba'zida ochiq manbali operatsion tizimlar oilasiga nisbatan ishlatiladi, lekin bu atama aslida bir yadro – operatsion tizimlar asosi – haqida.

Linux yadrosining asosiy vazifalari:

• Periferik qurilmalarni boshqarish
• Protsessor va xotira bilan aloqani boshqarish
• Vazifalar jadvalini boshqarish
• So'rovlarni bajarish va boshqalar

Linux Unix-ga o‘xshash operatsion tizim yadrosidir. Unix 1970–1980 yillarda mashhur bo‘lgan tijorat mahsuloti bo‘lib, ko‘plab keyingi tizimlar dizayniga ta’sir ko‘rsatgan. Bu tizimlardan biri – Minix, ta’lim maqsadida Endryu S. Tanenbaum tomonidan yaratilgan.

Tanenbaum Minix’ni universitet kurslari uchun to‘liq ochiq manba kodi bilan yaratgan. Linus Torvalds esa Minix’dan foydalangan, ammo mavjud arxitekturani kengaytirmoqchi bo‘lgan. Shuning uchun u o‘zining monolitik yadrosini yaratishga qaror qildi (Minix mikroyadroga ega edi).

Mikroyadro (microkernel) arxitekturasida yadro alohida server jarayonlariga bo‘linadi. Ular o‘zaro IPC (Interprocess Communication) orqali muloqot qiladi. Bunday dizayn bir server ishlamay qolgan taqdirda, boshqalari davom etishi mumkin.

Monolit yadro esa – bitta yirik jarayon bo‘lib, barcha xizmatlar bir manzil maydonida bajariladi.

Shu bilan bir vaqtda GNU loyihasi ham Unix-ga o‘xshash, ochiq manbali operatsion tizim yaratishga urinayotgan edi. GNU yadrosi – Hurd, mikroyadro dizayniga ega edi. Ammo Linux yadrosi kutilganidan tez ishlab chiqilganligi bois GNU loyihasi Linux yadrosidan foydalanishga qaror qildi. Shu sababli GNU/Linux atamasi paydo bo‘lgan.

Yadro, tizim yordamchi dasturlari, va boshqa paketlar birgalikda tarqatish (distribution) deb ataladi. Tarqatish – o‘rnatilishi va ishlatilishi mumkin bo‘lgan ishchi operatsion tizim.

Muhim eslatma: Linux – operatsion tizim emas, balki yadrodir. Uni ishlatish uchun tarqatish kerak. Bu avtomobilning dvigateliga o‘xshaydi – o‘zi bilan hech narsa qilolmaysiz, atrofdagi komponentlar zarur.

Onlayn qidiruv orqali turli Linux distributivlarini topishingiz mumkin. Har biri aniq vazifa uchun optimallashtirilgan bo‘ladi: ba’zilar buyruq satriga, boshqalari grafik interfeysga yoki server ehtiyojlariga yo‘naltirilgan.

Mashhur distributivlar: Ubuntu, Knoppix, CentOS, SUSE, Gentoo, Android, OpenWrt va boshqalar.

Linux distributivlarini quyidagi mezonlar asosida ajratish mumkin:

• Tijorat yoki notijorat
• Uy foydalanuvchilari, korxona yoki kuchli foydalanuvchilar uchun
• Turli apparat platformalari uchun mosligi
• Serverlar, ish stoli yoki o‘rnatilgan qurilmalar uchun
• Maxsus yoki umumiy maqsadli
• Muayyan foydalanuvchilarga yo‘naltirilgan
• Xavfsizlik, ko‘chma ishlash yoki yengillik
• Barqaror yoki doimiy yangilanuvchi relizlar

Xulosa: Har bir Linux distributivi ma’lum ehtiyoj uchun mo‘ljallangan. Ochiq manbalilik tufayli foydalanuvchilar distributivni o‘z ehtiyojiga moslab sozlashi yoki yangisini yaratishi mumkin.

Kali Linux

Kali Linux – bu OffSec tomonidan 2013-yilda yaratilgan Debian asosidagi Linux distributivi. Uning bir nechta qulayliklari mavjud masalan tez tez yangilanish keladi va operatsion tizimni ilk bor ishga tushurishingiz bilan bir nechta tool'lar o'rnatilgan holatda bo'ladi. U quyidagi sohalarda keng qo‘llaniladi:

• Penetratsion test
• Xavfsizlik tahlili
• Kompyuter sud-tibbiyoti
• Teskari muhandislik

Doimiy yangilanadigan vositalar to‘plami:

• Ma’lumot yig‘ish
• Zaifliklarni tahlil qilish
• Simsiz hujumlar
• Veb-ilovalar hujumlari
• Ekspluatatsiya vositalari
• Parol buzish texnikalari
• Qurilma buzish
• Paket tahlili va boshqalar