Koniec tych gierek!

⚡ KLIKNIJ TUTAJ, ABY UZYSKAĆ WIĘCEJ INFORMACJI 👈🏻👈🏻👈🏻

Koniec tych gierek!



Temat numeru



Korzenie nowoczesności



Powiększenie



Książki



Kultura



Felietony



Komentarze



Dyskusje



Prenumerata











Data publikacji: 16.01.2016 r.
Data aktualizacji: 21.07.2022 r.
Nr wydania: 02/2016



Redakcja
Regulamin
Prenumerata

Wydawca: Gremi Media S.A.
Adres: ul. Prosta 51, 00-838 Warszawa
Sprzedaż egzemplarzowa i prenumerata:
Prenumerata wydania papierowego: tel. 22 46 30 594, e-mail: pawel.jezierski@rp.pl
Zamówienia na prenumeratę przyjmuje także Ruch SA, można je składać bezpośrednio na stronie: www.prenumerata.ruch.com.pl lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi
© 2022 Gremi Media S.A. . redakcja: redakcja@uwazamrze.pl | Aktualności: rp.pl | Biuro Reklamy: reklama@uwazamrze.pl Telefon: 22 46 30 594

Witryna korzysta z plików cookies w celu realizacji usług zgodnie z Polityką prywatności . Zmiany ustawień dotyczących cookies mogą Państwo w każdej chwili dokonać w ustawieniach przeglądarki. Zgadzam się

Copyright © 2004-2022 — Historia.org.pl. Wszystkie prawa zastrzeżone. ISSN 2083-2265.
Redakcja "historia.org.pl" nie ponosi odpowiedzialności za publikowane komentarze. Korzystając z portalu akceptujesz Regulamin , politykę prywatności oraz wykorzystywanie plików "cookies".

Edward Gierek został wyniesiony do władzy na fali strajków spowodowanych złą sytuacją gospodarczą kraju. Upadek Gomułki pozwolił Gierkowi na sprawowanie przez dziesięć lat funkcji I sekretarza PZPR. W tym czasie dokonana została znacząca modernizacja gospodarcza kraju, której kosztem było ogromne zadłużenie Polski. Spowodowany tym kryzys gospodarczy i karnawał Solidarności doprowadził do upadku dekady jego rządów.
Edward Gierek podczas przemówienia, 1973 r.
Wprowadzenie radykalnych podwyżek cen spowodowało w grudniu 1970 r. gwałtowny opór społeczny. Władysław Gomułka decydując się na taki ruch w okresie wzmożonych zakupów przedświątecznych całkowicie minął się z nastrojami społecznymi. W efekcie na Wybrzeżu doszło do masowych strajków i starć demonstrantów z milicją i wojskiem. Do tłumu robotników otworzono ogień, kule zabiły kilkadziesiąt osób. Napięta sytuacja społeczna zbiegła się z chorobą Gomułki oraz utratą do niego zaufania przez Kreml. W efekcie grupa przeciwników Gomułki ze ścisłego kierownictwa PZPR przystąpiła do działań zmierzających do obalenia I sekretarza. Schedę po Gomułce zaproponowano popularnemu sekretarzowi wojewódzkiemu w Katowicach, Edwardowi Gierkowi. Ten miał duże poparcie z Moskwy, którego nie miał inny kandydat do objęcia funkcji I sekretarza, Mieczysław Moczar. Ostatecznie Gierek został nowym przywódcą PZPR, co zapoczątkowało dziesięcioletni okres jego rządów.
Mimo wymiany I sekretarza władza początkowo nie zamierzała zrezygnować z podwyżek. Spowodowało to wybuch kolejnej fali protestów. Ponownie ich zalążkiem były zakłady na Wybrzeżu. W styczniu wybuchł strajk w Szczecinie. Na czele komitetu strajkowego stanął Edmund Bałuka. Żądaniem protestujących było wycofanie się rządu z podwyżek. Chcieli także spotkania z I sekretarzem. Z reguły tego typu postulaty były odrzucane, by nie pokazać, że władza taktuje strajkujących jako partnerów do rozmowy. Tym razem Gierek postanowił udać się do Szczecina i osobiście porozmawiać z robotnikami. Do Szczecina w towarzystwie Piotra Jaroszewicza, Wojciecha Jaruzelskiego i Franciszka Szlachcica przybył 24 stycznia 1971 r. Gierek zgodził się na niewielkie ustępstwa względem strajkujących, a następnie udał się do Gdańska. Tam podczas spotkania z robotnikami padło słynne pytanie do robotników „Pomożecie?”. Niezbyt entuzjastyczna odpowiedź „Pomożemy” była potem mocno wykorzystywana przez propagandę. Władza jednak nadal broniła zasadności podwyżek. Te uderzały zwłaszcza w branże pracowników o najmniejszych zarobkach. Do takich grup przemysłu należało włókiennictwo. Dlatego w lutym wybuchł ogromny strajk w Łodzi, gdzie znajdowało się najwięcej zakładów tego typu. Strajkowało ok. 55 tys. osób. Premier Jaroszewicz nie był wstanie przekonać robotników do powrotu do pracy. To ostatecznie wymusiło na kierownictwie PZPR wycofanie się z podwyżek. Ta decyzja społecznie zasadna, ale ekonomicznie katastrofalna, mocno zaciążyła na całej dekadzie Gierka.
Józef Cyrankiewicz (po lewej) i Władysław Gomułka (w środku)
Oczywistym było, że wraz z odejściem Gomułki ze ścisłego kierownictwa partii byli usuwani także jego ludzie. Sam były już I sekretarz, który był przedstawiany jako główny winowajca wszystkiego co złe w Polsce, został usunięty z Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR. W lutym 1971 r. został także zawieszony w prawach członka KC. Z Biura Politycznego, będącego głównym organem kierowniczym PZPR, usunięci zostali Bolesław Jaszczuk, Ryszard Strzelecki, Marian Spychalski i Zenon Kliszko. Ich miejsce zajęli ludzie z otoczenia Gierka lub tacy, którym zawdzięczał swoje nowe stanowisko. Należeli do nich Edward Babiuch, Stefan Olszowski, Mieczysław Moczar i Piotr Jaroszewicz. Ostatni z nich został premierem, zastępując na tym stanowisku Józefa Cyrankiewicza, który tę funkcję pełnił nieprzerwanie od 1956 r. Z kolei Cyrankiewicz został przewodniczącym Rady Państwa, czyli wieloosobowego organu pełniącego obowiązki głowy państwa.
Gierek obawiając się wpływów Moczara w 1971 r. najpierw mianował go prezesem NIK, a potem nie zgłosił go do składu Biura Politycznego. W efekcie Moczar został odsunięty od realnej władzy. Natomiast NIK podporządkowano rządowi, co stworzyło sytuację, że kontrolujący był zależny od kontrolowanego. To jeszcze mocniej osłabiło polityczne znaczenie NIK i samego Moczara.
Fragment wizyty w jednostce wojskowej. Widoczny m.in. gen. Wojciech Jaruzelski, (2. z prawej) i I sekretarz KC PZPR Edward Gierek (pośrodku 2. z lewej)
Początkowo przy Gierku do dużych wpływów i znaczenia doszedł Franciszek Szlachcic. Od lutego do grudnia 1917 r. był ministrem spraw wewnętrznych. W grudniu wybrano go do składu BP KC PZPR. Faktycznie stał się w tym okresie drugą osobą w państwie, zaraz po Gierku. Nawet jego gabinet znajdował się obok gabinetu I sekretarza. Obawa przed nadmiernymi ambicjami Szlachcica, jego popularność oraz oskarżenie go o szpiegowanie Gierka, doprowadziły jego karierę polityczną do zmierzchu. W 1975 r. został odsunięty z BP KC PZPR, a także innych funkcji politycznych. Później Gierek mocno żałował tej decyzji mówiąc nawet, że gdyby Szlachcic pozostał na swoim stanowisku nie doszłoby do katastrofalnego końca jego rządów. Wraz z Szlachcicem z ważnych stanowisk odeszli także powiązani z nim działacze partyjni.
W ten sposób Gierek, jak sądził, pozbywał się dwóch potencjalnie najgroźniejszych rywali. Jednakże w drugiej połowie lat 70-tych Gierek nie dostrzegł, że wokół Kani i Jaruzelskiego kształtuje się wewnątrzpartyjna opozycja, która w momencie kryzysu państwa doprowadziła w 1980 r. do upadku Gierka.
Beneficjentem długo negocjowanego przez Gomułką układu o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków pomiędzy PRL a RFN został Gierek. Dzięki temu traktatowi i ogólnoświatowej polityce odprężenia w relacjach między państwami zachodnimi a blokiem komunistycznym Gierek uzyskał dostęp do kredytów zagranicznych. Dodatkowym efektem tej umowy było otwarcie się na Polskę innych kapitalistycznych państw.
Zdecydowanie najlepsze stosunki spośród państw zachodnich panowały między PRL a Francją. Było to wynikiem bardzo dobrych osobistych relacji Gierka z francuskimi prezydentami Georgesem Pompidou i jego następcą Valerym Giscardem d’Estaingem. Pomocna w tym niewątpliwie była biegła znajomość francuskiego, którą posiadał Gierek. W październiku 1972 r. została podpisana deklaracja między PRL a Francją o przyjaźni i współpracy. Tego typu umowa to prawdziwy ewenement, gdyż jej stronami były państwa leżące po obu stronach żelaznej kurtyny.
Edward Gierek z Jimmym Carterem, 30 grudnia 1977 r.
Polepszeniu uległy także relacje ze Stanami Zjednoczonymi. Gierkowi udało się w 1972 r. doprowadzić do wizyty w Warszawie pierwszego urzędującego prezydenta USA, Richarda Nixona. Dzięki niej I sekretarz mógł przedstawić siebie jako polityka, z którym liczy się Zachód, a także miała być dowodem rosnącego znaczenia Polski na świecie. Rzeczywiście dwudniowy pobyt Nixona przebiegł w dobrej atmosferze, a jej najważniejszym dla Gierka następstwem była zgoda na amerykańskie kredyty. W kolejnych latach Polskę odwiedzali także innych amerykańscy prezydenci, Gerard Ford i Jimmy Carter. Sam Gierek odbył w 1974 r. wizytę w Stanach Zjednoczonych.
Sukcesem Gierka była Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, która odbyła się w Helsinkach w 1975 r. Wzięły w niej udział przedstawiciele 35 państw z Europy, a także Stanów Zjednoczonych i Kanady. Przyjęty wówczas Akt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie był wyjątkowym dokumentem, gdyż podpisywały go zarówno kapitalistyczne, jak i komunistyczne państwa, w tym dwa mocarstwa USA i ZSRR. Dla polskiej dyplomacji najważniejszym elementem było postanowienie dotyczące nienaruszalności granic:
„Państwa uczestniczce uważają wzajemnie za nienaruszalne wszystkie granice każdego z nich, jak również granice wszystkich państw w Europie, i dlatego będą powstrzymywać się - teraz i w przyszłości - od zamachów na te granice. Zgodnie z tym będą się również powstrzymywać od wszelkich żądań lub działań zmierzających do zawładnięcia i uzurpacji części lub całości terytorium któregokolwiek z Państw uczestniczących.”
Gerald Ford i Leonid Breżniew, listopad 1974
Polepszeniu relacji z Zachodem towarzyszyło także otwarcie granic. W latach 1972-1974 zostały otwarte granice lub zniesiono wizy z NRD, Czechosłowacją, Austrią, Turcją oraz Szwecją. Łatwy był wyjazd do USA i Kanady, stąd w tym okresie wiele osób zdecydowało się na emigrację.
Otworzenie Polski na Zachód, a także wyjazdy Gierka i goszczenie przez niego w Polsce zachodnich przywódców nie wpłynęło na jego politykę w ZSRR. Nawet w sposób dalece bardziej podległy niż Gomułka (ten był komunistą, ale zabiegającym o to, by towarzysze radzieccy nazbyt nie mieszali się w wewnętrzne sprawy Polski) postępował wobec ZSRR i jego przywódcy, Leonida Breżniewa. Gierek miał wobec Moskwy dług wdzięczności, gdyż bez poparcia Kremla nie zostałby I sekretarzem. Toteż w 1974 r. nadał Breżniewowi najwyższe polskie odznaczenie wojskowe, order Virtuti Militari. W 1976 r. doprowadził do umieszczenia w polskiej konstytucji zapisu o wiecznej przyjaźni między PRL a ZSRR:
„Art. 6. Polska Rzeczpospolita Ludowa w swej polityce:
1) kieruje się interesami Narodu Polskiego, jego suwerenności, niepodległości i bezpieczeństwa, wolą pokoju i współpracy między narodami,
2) nawiązuje do szczytnych tradycji solidarności z siłami wolności i postępu, umacnia przyjaźń i współpracę ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i innymi państwami socjalistycznymi,
3) opiera stosunki z państwami o odmiennych ustrojach społecznych na zasadach pokojowego współistnienia i współpracy.”
Dodatkowo jego serwilizm względem Breżniewa był tak daleki, że wizerunki przywódcy ZSRR powróciły na publiczne spotkania, szkolne akademie i były często prezentowane w radio i telewizji. Lojalność wobec towarzyszy radzieckich objawiała się także w cenzurze, która nie dopuszczała książek, które mogłyby zostać uznane za antyradzieckie (np. prace historyczne opisujące zbrodnię katyńską lub atak ZSRR na Polskę). Trudno powiedzieć ile w tych gestach było ze strony Gierka socjalistycznych przekonań, a ile teatru dla zyskania spokoju od radzieckiego mieszania się w jego politykę wewnętrzną.
W polityce wewnętrznej doniosła była reforma administracji terenowej. Wówczas bowiem nie można mówić o samorządzie terytorialnym, gdyż administracja lokalna była ściśle zależna od politycznych decyzji KC PZPR. Gierek podjął się jej reformy. W 1972 r. zlikwidowano 4,3 tys. gromad i w ich miejsce powrócono do 2,36 tys. gmin i miast. Kolegialne organy na szczeblu gminy zostały zastąpione sprawującymi władzę jednoosobowo naczelnikami gmin i miast. Natomiast na czele administracji wojewódzkiej stał nominowany przez premiera wojewoda. Dodatkowo w 1975 r. zlikwidowano powiaty, a więc z trzech szczebli administracji pozostały dwa. Były nimi gminy i województwa.
Podział administracyjny Polski w latach 1975–1998 / fot. CC-BY-SA 4.0
Znacznie większą zmianą była reforma podziału administracyjnego państwa. W miejsce dotychczasowych 17 województw powstało ich 49. Powodem takiego rozdrobienia administracji była wola osłabienia wojewódzkich komitetów PZPR i wojewódzkich sekretarzy. Z tego powodu m.in. wokół największych miast tworzono stosunkowo niewielkie obszarowo województwa. Chodziło o to, aby poza centralą nie było silnych ludzi. Gierek doskonale wiedział, że jednym z powodów, dla których doszedł do władzy była jego silna pozycja w województwie katowickim. Zwiększenie liczby województw ograniczało pojawienie się w przyszłości tak silnych ludzi mogących Gierkowi zagrozić. Reforma była krytykowana już w momencie wprowadzania. Najbardziej za zbytnie rozdrobnienie i całkowitą dowolność w umieszczaniu powiatów w konkretnych województwach. Dochodziło do tak kuriozalnych sytuacji, gdzie powiaty były rozdzielane między cztery województwa. Reforma była kosztowna, gdyż w nowych województwach należało zbudować gmachy dla Komitetów Wojewódzkich PZPR, urzędów, sądów itd. Ten podział utrzymał się aż do reform Jerzego Buzka, które przeprowadzono w 1999 r.
Spotkanie papieża Jana Pawła II z władzami PRL w Belwederze, 1979 r.
Gierek inaczej niż Gomułka dążył do normalizacji stosunków z Kościołem. Tymczasem Gomułka w Kościele widział duże zagrożenia dlatego z całą stanowczością go zwalczał. Bardzo dużym ustępstwem Gierka była zgoda na przekazanie Kościołowi na własność użytkowanych przez niego nieruchomości na Ziemiach Odzyskanych (kościołów, kaplic, klasztorów, ale także gruntów ornych). Były wydawane zgody na budowy nowych kościołów, w tym na budowę kościoła w Nowej Hucie.
Wraz z poprawą stosunków z krajami zachodnimi poprawie uległy relacje z Watykanem. W 1974 r. powstało tam polskie przedstawicielstwo, a w 1977 r. Gierek został jako pierwszy komunistyczny przywódca przyjęty przez papieża. Mimo odprężenia stosunków SB nadal prowadziła działania operacyjne mające na celu rozbicie Kościoła lub skompromitowanie osób duchownych.
Przełomem był jednak wybór krakowskiego kardynała Karola Wojtyły na papieża, co nastąpiło 16 października 1978 r. Kierownictwo PZPR szybko zdało sobie sprawę, jak dużym zagrożeniem jest Jan Paweł II. Jednakże nie znaleziono skutecznego sposobu zminimalizowania skutków tego wyboru. Nowo wybrany papież przybył do Polski z pielgrzymką już w 1979 r. Jego wizyta spotkała się z gigantycznym odzewem społecznym. Jan Paweł II wszędzie witany był przez ogromne tłumy wiernych. Symbolem jego wizyty stały się słowa wypowiedziane na Placu Zwycięstwa w Warszawie: „Niech zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi Duch Twój! I odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!”
Huta Katowice w Dąbrowie Górniczej podczas budowy
Najbardziej doniosłe dla losów Polski były jednak reformy gospodarcze Gierka. Ten w propagandowym haśle postulował budowę „Drugiej Polski”, w zamyśle lepszej, dostatniejszej i nowocześniejszej. Do innych haseł propagandowych dekady Gierka należały: „Polak potrafi”, „Budujemy nową Polskę” oraz „Aby Polska rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej”.
Ważnym elementem polityki gospodarczej Gierka było podwyższenie stopy życiowej ludności. Plan ten zamierzano zrealizować ze środków uzyskanych z zagranicznych kredytów. W założeniach pożyczone pieniądze zamierzano przeznaczyć na zakup zachodnich licencji i modernizację gospodarki. Następnie produkcja zmodernizowanej gospodarki miała spłacać zaciągnięte kredyty. Projekt inwestycyjny został sprecyzowany w planie pięcioletnim przygotowanym na lata 1971-1976.
Najbardziej symboliczną inwestycją dekady Gierka była budowa Huty Katowice. Budowa tego gigantycznego kombinatu metalurgicznego rozpoczęła się w 1971 r. Jednakże pierwszy wielki piec huty został rozpalony dopiero w grudniu 1976 r. Zatem przez pięć lat budowa zakładu pochłonęła gigantyczne koszty, które nie mogły być pokryte z produkcji metalowej. Rozruch dużej walcowni, który był zakończeniem dopiero pierwszego etapu huty nastąpił jeszcze później, bo w 1978 r.
Inną inwestycją epoki Gierka była budowa Portu Północnego w Gdańsku. Była to bardzo nowoczesna i potrzebna Polsce inwestycja, która powstała wraz z budową Rafinerii Gdańskiej, z którą port był połączony rurociągiem. Dzięki nowemu portowi do Gdańska mogły przypływać statki o większym tonażu. Szybko spowodowało to zwiększenie liczby przeładunków. Do Gdańska przypływały statki z paliwami i zbożem. Stamtąd z kolei eksportowane były statki z polskim węglem.
Inwestowanie w przemysł ciężki wymagało zwiększenia nakładów na energetykę, która musiała podołać dostarczeniu większej ilości energii do nowych i rozbudowywanych zakładów przemysłowych. Jako, że w Polsce najbardziej dostępnym surowcem energetycznym był węgiel, to powstawały nowe elektrownie opalane węglem kamiennym lub brunatnym. Nowe elektrownie powstały w Nowym Czarnowie (Elektrownia Dolna Odra), Rybniku, Ostrołęce i Kozienicach. Rozpoczęta została budowa dziś największej w Europie elektrowni na węgiel (Elektrownia Bełchatów), która znajduje się w gminie Kleszczów. W dekadzie Gierka produkcja energii zwiększyła się z 64,5 do 121,9 TW h.
Samochody Fiat 126 na taśmie montażowej
Kolejnym polem wielkich inwestycji była motoryzacja. W Tychach i Bielsku-Białej powstały wytwórnie Fabryki Samochodów Małolitrażowych, które produkowały przede wszystkim Fiata 126p. Mimo, że auto nie miało znaczących osiągów i było po prostu małe, to umożliwiało rzeszy ludności zaspokojenie potrzeby posiadania samochodu. Ta była ogromna, bo do czasu rozpoczęcia produkcji Fiata 126p Polska była krajem bardzo zacofanym motoryzacyjnie. Premiera 126p w 1972 r. spowodowała, że w 1975 r. było dwukrotnie więcej zarejestrowanych pojazdów niż w 1970 r. Zakupiona została także licencja na francuskie autobusy Berliet, co okazało się kompletną klapą. Konstrukcja pojazdu nie była przystosowana do warunków panujących w Polsce.
Zwiększenie liczby aut spowodowało konieczność rozwoju sieci dróg. Ekipa Gierka potroiła długość dróg, ale jednocześnie nie podjęła tematu budowy autostrad. Znaczącą drogą była tzw. „gierkówka” łącząca Będzin z Warszawą. Jednak nie była wykonana w standardzie autostrady. Zbudowany został także Dworzec Centralny w Warszawie oraz Trasa Łazienkowska w Warszawie.
Powstała linia kolejowa nr 65 (Linia Hutnicza Szerokotorowa), która połączyła system kolejowy ZSRR z Polską. Dzięki temu do Huty Katowice trafiały transporty radzieckiej rudy żelaza, a z Polski na wschód wyjeżdżały wagony z węglem i siarką. Inną kolejową inwestycją była b
Mamuski Darmowe Filmy Erotyczne - Brandi Love, Długie Włosy
Porno Azjatyckie
Ruda zniewolona kutasem przez czarnucha