Кичкина

                             КИЧКИНА

                              (ҳикоя) 

Муннаввар тонг отмоқда. Тез орада ҳаётнинг бўсағаси бўлмиш яна бир муродбахш кун бошланади. Еринибгина уйғонар эканман тўшагимдан кичкина ҳашарот топипиб олдим. Уни ташқарига улоқтириш учун гўрдан фарқ қилмайдиган хонамда ойна йўқ, тирик мавжудотни эзиб ўлдиришга эса одатланмаган эдим. Тўғрисини айтсам, бу озғин, қорамтир, туксиз митти ҳашаротни зинадан тушиб, боғга олиб чиқишга эриндим.

Гарчи у чувалчанга ўхшаб жирканчли бўлса ҳам чувалчанг эмасди. Бу ҳашарот судралиб юрувчи ҳам эмас, унинг кўп жуфт оёқлари бўйлиб, беқарор бирмунча юрарарди. Ётоғимдан чиқаётганимда, у қўлимнинг ёнбағирлари бўйлаб жуда тез ҳаракатланиб, қочмоқчи бўлди. Мен ҳам эпчиллик билан уни тутиб олдим-да зина ярмига тушиб, қўлларимни силтаб-силтаб улоқтириб юбордим. Ҳашарот шу заҳоти қочиб кетти шекилли, мен уни илғамай қолдим. Зинапоя хира, тўқ жигарранг рангга бўялган эди. Ўша заҳоти чироқ олиб(лампа куйганига анча бўлган), унинг ҳаётини сақлаб қолиш учун бу кичкина нарсани қидириб топишим ҳам мумкин эди. Аммо мен бундай қилмадим. Негадигини билмадим, аслида билишни ҳам истамасдим. Ҳа нима, у яшаш учун қўлидан келганини қилиши керак. Наҳотки у шунча оёқлари билан эшикгача тушиб, ҳовлига чиқиб кетолмас экан?

Мен ўз юмишларимни давом эттирдим. Уй телефоним жиринглади, кўтаришни истамадим. Уч-тўрт мартадан сўнг овозли хабар келди. Темурдан экан. Овозли ҳабар тахминан шундай эди: " Лола, туғулган кунинг билан. Эшигингни ёнидаман. Истасанг чиқ. " 

Ана ҳалос, бугун туғулганимга йигирма беш йил бўлибди. Унутибман. Айтганча, Темур болаликдаги дўстим. Аниқроғи, у шундай деб ўйлайди. Лекин менга на уни ва туғулган кунимни қизиғи йўқ эди.

Тутиб-туриб, бояги ҳашарот эсимга тушиб қолсин денг. Дастлаб уни унутганман деб ўйлагандим, лекин бунинг акси экан. Ҳар сафар юқорига ёки пастга тушганимда, зинапоя паллаларидан тез-тез ҳаракатланиб ундан қочардим. Балки у ҳалиям ерга тушишга ҳаракат қилябди, ёки тушиб ҳам бўлгандир.

Кун ярмида почтачи хат ташлаб кетди. Умуман бу хат ҳам эмасди. Онам ҳар туғулган кунида пулни шу йўсинда юборишга одатланган. Тўғрироғи, иккинчи эрининг пулларини. Болалигимда касалманд отамни ташлаб, ўзидан ўн саккиз ёш катта одамга турмишга чиқиб кетганди. 

Отам касалманд бўлишига қарамай тиришиб меҳнат қиларди. Туманимиз четидаги кутубхонада қоровул эди. У ҳамиша менга қизиқарли воқелар тўғрисидаги хабарларни келтиришга ҳаракат қиларди. Бунинг учун воқеанигина эмас, у ёки бу воқеада ўзининг тутган ўрнини бир мунча ўзгартиришга, баъзи нарсаларни қўшиб-чатиб гапиришга тўғри келарди. Эсимда, ўша куни ҳам онам нега кетганини шу даражада аниқ тушунтирдики, то отам ўлгунича ундан бу ҳақида қайтиб сўрамадим.

Ҳа, асосий суҳбат ҳашарот ҳақида эди-ё? Ниҳоят, таслим бўлдим. Чироқни олиб ҳашаротни қидирмоқчи бўлдим. Муаммо шундаки, зинапоялар жуда ифлосланиб кетган, мен уларни деярли тозаламас эдим, чунки қоронғуда уларни ҳеч ким кўрмасди. Етмагандек ҳашарот ҳам жуда кичик экан. Чироқ нурлари остида зинадаги кўп нарсалар: нозик ёғоч парчалари ёки қаттиқ нон урвоқлари унга ўхшаб кетарди. Ҳашаротни топиш учун мен уларни уриб кўра бошладим, аммо уларнинг ҳеч қайсида жон йўқ, қимирламасди. 

Ишга кетишим керак. Хиби матосидан тикилган одмигина кўйлагимни кийдим, ундан аллақачон аллвқандай ним ҳид ҳосил бўлганди. Отам ишлаган кутубхонада ходим бўлиб ишлардим. Бизни касбда кийимлар этиборга молик нарса эмас, ҳамкасбларимнинг деярли ҳаммаси ўзига қарамайдиган одамовилар. 

Мана бугуним ҳам аввалгиларидан унча фарқ қилмайдиган даражада сокин ўтди. Уйга қаўтганимда энди ёлғиз эмаслигим эсимга тушди. Энди зинапоядан ҳар кўтарилаётганимда иккала томонга уни қидириб, ҳадикбилан қараб қўядиган бўлдим. Лекин мен уни ҳеч қайердан тополмадим. Зинапоялар чанг ва мушук жунларига бурканиб кетган эди. Балки у чангга ботиб қолиб, ҳатто пастга тушишга ҳам қийналаётгандир. Шошманг, уни нега ҳалидан бери юқорига эмас, айнан пастга тушмоқчи деб ўйлаябман? Юқорига кўтарилиб, у ғойиб бўлган майдончага қарадим. Лекин қидирувни у қадар ҳафсала билан олиб бормаганим учунми, топрлмадим.

Хонамга қайтиб, караватимда донг қотиб ухладим. Кейин ҳашаротни унутишни бошладим. Афсуски бу узоққа бормади. Орадан бир неча кун ўтиб зинадан тушарканман ўнг оёғим билан ниманидир босиб олдим. Аввалига бу у бўлса керак деб ўйладим, аммо оёғим остидаги нарса қаттиқ ва қуруқ эди. Бу у бўлиши мумкин эмас. Менимча бу қандайдир жисм эди.

Кейинги сафар у ҳақида ўйлаганимда, мен уни бир неча соатга унутиб қўяётганимни англадим. Ўзимга-ўзим секин пичирлаб: " энди у фақат зинапоядан кўтарилганимда ёки тушганимда эсимга тушса керак" деб қўйдим. Ахир, у ҳақиқатан ҳам қайердадир, масалан, яшил барглар орасида юрган ёки ўлиб бўлган бўлиши мумкун.

Хуллас, аллақачон менга унинг унчалик аҳамияти бўлмай қўйди. Тез орада уни бутунлай унутишимга амин бўлдим.

Кейинчалик зинапоядан ёқимсиз ҳид анқий бошлади, лекин бу унинг иси бўлиши мумкин эмас. Ноилож зинани тозалаб чиқдим. Зина тутқичларини артган нам латталарни худди товуқнинг бошини узгандек бураб сувини сиқиб, улврни дорга осишдан олдин яхшлаб кўздан кечирдим. Йўқ. Зина остидан ҳам чиқмади. Уйдан барбир бадбўй ис тараларди. Тўғри, бошида менам ҳашарот деб ўйладим, лекин у қандайдир ҳидга эга бўлиш учун жуда кичик қилади. Эҳтимол, у ҳозиргача ўлиб ҳам бўлган.

Ўша кунниг ўзида шундай қарарга келдим: ҳақиқатан ҳам мен у ҳақида ўйлашим учун жуда кичкиклик қилади...