ایراندل | IranDel
IranDel
🔴 گذری به ويژگیهای آماری انتخاباتِ ۱۱ اسفند
✍️ احسان هوشمند
طبقِ اطلاعرسانیهای صورت گرفته حدود ۴۰ درصد از واجدين شرايط در انتخابات روز جمعه ۱۱ اسفند ماه ۱۴۰۲ [خورشیدی] شركت كردهاند. دليلِ اعلامِ سريعِ نسبت و نرخِ مشاركت ۴۰ درصدی در انتخابات در كل كشور، ثبت شماره ملی رأیدهندگان به صورت آنلاين است. ثبتِ آنلاين شماره ملی رأیدهندگان موجب میشود تا مسئولانِ برگزاری انتخابات به سرعت و در آن واحد، بتوانند تعداد دقيق رأیدهندگان براساس سن و جنس و شهرستان را ثبت كنند. برمبنای اين شاخص بررسهای تكميلی درباره انتخابات اخير میتواند ابعاد متفاوت و معناداری از ميزانِ رأی برحسبِ تفاوتهای سنی و جنسی و منطقهای را روشن كند.
۱) به گفته رييس ستاد انتخابات كشور، در انتخاباتِ اخير بنا بر مجموع واجدان شرايط اخذ رأی در كل كشور، ۶۱ ميليون و ۱۷۲ هزار و ۲۹۸ نفر بوده كه بنا بر آمارهای اعلامی حدود ۴۰ درصد از واجدين شرايط در انتخابات شركت كردهاند. اما اين نسبت در كل كشور برای شهرستانهای مختلف همسان نيست. همانگونه كه در انتخاباتِ پيشين مجلس نيز ميزان مشاركت در استانهای مختلف كشور تفاوت معناداری داشت. در انتخابات يازدهم مجلس شورای اسلامی كه در ۶ اسفند ماه ۱۳۹۸ [خورشیدی] برگزار شد در برخی مناطق مانند شهر تهران ميزان مشاركت در حد ۲۶ درصد بوده است، درحالی كه ميزان مشاركت در برخی استانها حدود ۵۰ درصد يا كمی بيشتر گزارش شده است. از ۳۱ استان كشور ۱۰ استان با بيش از ۵۰ درصد واجدين رأی در انتخابات شركت كردهاند و ۲۱ استان با مشاركت كمتر از ۵۰ درصد در انتخابات شركت كردهاند. در ۱۶ استان هم مشاركت بين ۴۰ تا ۵۰ درصد بود. همچنين ۵ استان با كمتر از ۴۰ درصد در انتخابات سال ۹۸ مشاركت داشتهاند. در انتخابات اخير مجلس اين اعداد كمی تغيير كرده و روند كاهشی بوده است. مثلاً درحالی كه در انتخابات سال ۱۳۹۸ [خورشیدی]، ۶۰ درصد از واجدين شرايط در استان ايلام رأی دادهاند در انتخاباتِ جمعه ۱۱ اسفند ماه [۱۴۰۲ خورشیدی] اين ميزان به حدود ۵۳ درصد تنزل يافته است. در مجموع كشوری نيز ميزان مشاركت در انتخاباتِ مجلس نسبت به مجلس قبل، روند كاهشی داشت.
۲) حدود ۵۰ شهرستان كشور بيش از ۲۰۰ هزار نفر جمعيت دارند. تعداد شهرهای با جمعيت بالای ۳۰۰ هزار نفر نيز حدود ۳۰ شهرِ كشور است. اعلام ميزان مشاركت واجدین شرايط در مراكز شهری بخش ديگری از مختصات انتخابات اخير را روشن میکند. به سخن ديگر اطلاعات موجود نشان میدهد، هر چه جمعيت شهرها بيشتر باشد ميزان شركت در انتخابات روند كاهشی بيشتری داشته است. يعنی شهرهای با جمعيتِ بيشتر، ميزانِ مشاركت كمتری نسبت به شهرهای كمجمعيتتر داشتهاند. به دليل ثبت شماره ملی رأیدهندگان اين اطلاعات به سادگی قابل ارائه است. يعنی انتخابات اخير وجه روستايی بيشتری داشته و روستاها و شهرهای محروم يا شهرستانهای دارای جمعيت كمتر، مشاركت بيشتری داشتهاند. مراكز مهم شهری چون تهران، البرز، فارس، اصفهان و مشهد نيز مشاركت كمتری داشتهاند. حتی ميزان مشاركت در انتخابات شهر تهران نيز نسبت به انتخابات گذشته با ۲ درصد كاهش به حدودِ ۲۴ درصد شركت واجدينِ رأی رسيد.
۳) يكي از ويژگیهای تازه انتخابات در كشور ميزانِ قابل توجه آرای باطله است. يعنی آرای سفيد يا آرای مخدوش كه به آرای باطله مشهور است. در سيزدهمين دوره انتخابات رياستجمهوری كه به انتخابِ سيد ابراهيم رييسی منجر شد، حدود ۱۳ درصد آرا باطله بود. يعنی اگر چه در انتخابات رياستجمهوری سيزدهم كمتر از ۵۰ درصد و حدود ۴۸ درصد واجدين شرايط در انتخابات مشاركت داشتند، اما از اين ميزان بخش بزرگی يعنی حدودِ ۳۷۴۰۰۰۰ رأی نيز آرای باطله بود و پس از رأی ریيسی، آرای باطله در رتبه بعدی قرار داشت. به نظر میرسد اعلام رسمی و تفكيكی آرای مجلس اخيز نيز واجد همين شگفتی باشد و بخش قابل توجهی از آرای اخذ شده آرای باطله باشد تا اين ساعات كه نتايج تفكيكی در حال انتشار است مشخص شده در حوزه انتخابيه يزد و اشكذر و ندوشن آرای باطله ۲۹ هزار و ۳۰۳ رأی دوم است. اين پديده نيز در جای خود قابل تحليل و بررسی است.
۴) يكی ديگر از دادههايی كه میتواند در تحليلی عميقتر انتخابات اخير راهگشا باشد، ويژگیهای سِنّی شركتكنندگان در انتخابات مجلس دوازدهم است. اگرچه به دليل عدمِ انتشار ويژگیهای سِنّی مشاركتكنندگان در انتخابات كه به واسطه احصای شماره ملی ميسر است. بنا بر شواهد موجود میتوان گفت ميزان مشاركت با گروه سِنُی واجدين رأی نيز در رابطه است. يعنی گروههای سِنُی جوانتر نسبت به گروههای سنی بالاتر مشاركت كمتر در انتخابات اخير داشتهاند. ضمن آنكه احتمال دارد بخشی قابل توجه از آرای باطله نيز مربوط به گروه سنی جوانترها باشد كه به نوعی انگيزه آنان برای مشاركت در انتخابات به دليلی نگرانهای بعدی شغلی و كاری و تحصيلی را برجسته میكند.
۵) عدم حضور ابراهيم ريیسی در ميان كانديداهای خبرگان تهران يا قم يا مشهد يا يكی ديگر از استانهای پرجمعيت كشور از جمله ويژگیهای ديگر انخابات اخير است كه با احتساب آمارها مشاركت و نوع مشاركت معنادار ويژهای به انتخابات اخير كشور میدهد. هر چند آقای ریيسی دليل عدم حضور انتخاباتی خود در تهران يا مشهد را تاكنون منتشر نكرده است.
هر نوع بررسی آماری ميزان مشاركت در انتخابات اخير مجلس بدون درنظر گرفتن اين مختصات جمعيتشناختی و جامعهشناختی نمیتواند ابعاد پيچيدهی انتخابات اخير را روشن كند. تأمل در اين ابعاد و ديگر ابعاد انتخاباتِ اخير میتواند زوايای متنوعی از تحولات اجتماعی در ايران امروز را روشنتر كند. البته اگر گوش شنوايی باشد.
🔴 منبع:
روزنامه اعتماد، شماره ۱۳ اسفند ۱۴۰۲ خورشیدی
💢