Гломерулонефрит ва туғма нефротик касалликлар қандай даволанади? — мутахассис жавоб беради
АҚШ ва Жанубий Кореянинг етакчи клиникаларида фаолият юритган, Болалар миллий тиббиёт маркази нефрология бўлими шифокори, тиббиёт фанлари номзоди, доцент Комилжон Ҳамзаев билан болаларда учрайдиган нефрологик касалликлар ҳақидаги суҳбатни давом эттирамиз:
Гломерулонефрит: агрессив муолажаларсиз беморнинг ҳаётини асраб қолишнинг имкони бўлмайди
— Нефротик синдром билан бирга гломерулонефритнинг ҳам болаларда аниқланиш кўрсаткичлари юқори.
Бу анча хавфли касаллик бўлиб, ривожланишининг дастлабки кунларида ёки бир неча йилда буйрак ўз иш фаолиятини йўқотиши мумкин.
Биламизки, буйрак организмда пайдо бўлган заҳарли моддаларни қондан чиқариб ташлаш вазифасини бажаради. Гломерулонефрит эса тўғридан тўғри буйрак етишмовчилигига олиб келади.
Унда ҳам организмнинг ўз буйрагига қарши антитаналар ишлаб чиқариши кузатилади. Оқибатда буйракларнинг нормал фаолияти тўлиқ ишдан чиқади.
Гломерулонефритнинг даво чораси сифатида агрессив даво муолажалари қўлланилади. Чунки бунда кучли дори воситаларисиз буйракни асраб қолишнинг имкони йўқ.
Шунинг учун буйрак ҳужайраларининг ҳолатини аниқ баҳолаш, уларнинг қай даражада шикастлангани, келгусида даво муолажалари қандай олиб борилиши ва касалликнинг келажакдаги прогнозини белгилаб олиш учун буйрак биопсияси, яъни тери орқали игна билан ишлаб турган буйракдан кичик намуна олиниб, мураккаб лаборатор таҳлиллар ўтказилади.
Касаллик туғма бўлса-чи?!
— Туғма нефротик синдром ёки туғма гломерулонефрит чақалоқ туғилганидан кейин 1-2 ой ичида ёки 6 ойгача бўлган даврда бошланади. Болада улар бир йил ичида намоён бўлса, туғма касаллик сифатида тан олинади.
Уларнинг пайдо бўлишига ҳомилалик даврида бола буйраклари ривожланиши жараёнида генлар мутациялари сабаб бўлиб, шунинг учун ҳам бу ҳолатда касалликлар даволашда ишлатиладиган ҳеч қандай дори воситаларига бўйсунмайди.
Туғма нефротик синдромда буйраклар фаолияти сақланиб тургани билан пешоб орқали кунига 3 грамм ва ундан кўп бўлган оқсил танадан чиқиб кетиши ҳисобига бола тўхтовсиз шишиб кетади.
Бунинг олдини олиш учун вена қон томири орқали ҳар куни 20 фоизли альбумин дори воситасини юбориб туриш ёки буйракларни жарроҳлик усулида олиб ташлаб, сунъий аппаратга улаш зарур бўлади.
Бундай аппаратда беморнинг қони тозалаб турилса ва унинг тана вазни 10 килограммга етса, буйрак трансплантацияси ўтказиш тавсия этилади.
Ҳозир бутун дунёда туғма нефротик синдром ва туғма гломерулонефрит энг оғир нефрологик касалликлар сифатида тан олинади.
Болаларда буйрак трансплантациясини ўтказиш истиқболлари кўриб чиқилмоқда
— Юртимиздаги қатор тиббиёт муассасаларида, жумладан, Болалар миллий тиббиёт марказида сурункали ва ўткир буйрак етишмовчилиги бўлган болаларда гемодиализ муолажалари ўтказиб келиняпти.
Келгусида юртимизда буйраги батамом ишдан чиққан кичик ёшли беморларда трансплантация амалиётларини ўтказиш истиқболлари кўриб чиқилмоқда.
Бундан ташқари, болалардаги нефротик синдром ва гломерулонефритларни даволашда дунёда кенг қўлланиладиган моноклонал антитаналар ва пульстерапия каби муолажалардан фойдаланиш орқали авваллари даволаш қийин бўлган касалликларни ҳам тузатишга эришяпмиз.
Болаларда гломерулонефритларни даволашда худди нефротик синдромдаги каби лозим бўлганда преднизолон ва иммунодепрессант дори воситалари узоқ йиллар давомида қабул қилиниши мумкин. Ушбу ҳолатларда ҳам ота-оналардан бола соғлиғига жуда эътиборли бўлиш талаб этилади.
Бола мутлақо соғломдек кўринади, аммо...
Кўп ҳолларда дастлабки муолажалардан сўнг беморнинг аҳволи анча яхшиланади. Ота-она кўзи билан қараганда бола мутлақо соғломдек кўриниши ҳам мумкин, лекин унинг буйракларидаги фаол ва жиддий кечаётган касаллик жараёни фақатгина ўта сезгир пешоб ҳамда қон таҳлилларидагина намоён бўлади.
Шу сабабли ота-оналар бемор болалаларининг тиббий таҳлилларни ўз вақтида топшириши, дори воситаларини узлуксиз қабул қилиши ва доимий нефролог назоратида бўлиб туришига жиддий эътибор бериши талаб этилади.