Ekspresje pożądania #21

🛑 KLIKNIJ TUTAJ, ABY UZYSKAĆ WIĘCEJ INFORMACJI 👈🏻👈🏻👈🏻

Ekspresje pożądania #21
Article PDF Available Literature Review
Sexual dysfunctions in selected endocrinopathies
November 2005 Endokrynologia Polska 56(6):964-9
This person is not on ResearchGate, or hasn't claimed this research yet.
This person is not on ResearchGate, or hasn't claimed this research yet.
This person is not on ResearchGate, or hasn't claimed this research yet.
A 'read' is counted each time someone views a publication summary (such as the title, abstract, and list of authors), clicks on a figure, or views or downloads the full-text. Learn more
According to the socio-sexological reports approximately 40-45% of women and up to 30% of males may suffer from different sexual dysfunctions. The prevalence of those disorders is gradually increasing with age. Multiply numbers of endocrinopathies may influence the human sexual life. In diabetic patients all phases of the sexual responses cycle, especially orgasm, might be affected. Women diagnosed with PCOS have decreased adaptation to the sexual life, low self-esteem and perception of self sexual attractiveness. The intimacy of infertile couples has not been well described and the characteristic of particular dysfunction in sex life has not been established yet. Interdisciplinary approach, understood as treatment of the endocrinopathy accompanied with psychological and sexological counseling, seems to be the fundamental issue in the therapy of sexual dysfunctions in patients with endocrinological disorders.
Content uploaded by Krzysztof Nowosielski
Content may be subject to copyright.
P R AC E P O G L ĄD O W E / R E V I EW S
Endo kryn ologi a Pol ska / Poli sh Jo urnal of E ndocr inol ogy
Tom/ Volu me 56 ; Num er/Nu mber 6/200 5
Endo kryn ologi a Pol ska / Poli sh Jo urnal of E ndocr inol ogy 2 005; 6 (5 6)
Sexu al d ysfun ction s in selec ted e ndocr inopa thie s
Women Health Chair, Health Education Faculty; Medical University of Silesia, Katowice, Poland
Women Health Chair , Sexo logy D epartm ent, H ealth Educat ion Fa culty; Medic al Uni versit y of S ilesia , Kato wice, Poland
According to the socio-sexological reports approximately
40-45% of women and up to 30% of males may suffer
from different sexual dysfunctions. The prevalence of
those disorders is gradually increasing with age. Multiply
numbers of endocrinopathies may influence the human
sexual life. In diabetic patients all phases of the sexual
responses cycle, especially orgasm, might be affected.
Women diagnosed with PCOS have decreased adaptation
to the sexual life, low self-esteem and perception of self
sexual attractiveness. The intimacy of infertile couples
has not been well described and the characteristic of
particular dysfunction in sex life has not been established
yet. Interdisciplinary approach, understood as treatment
of the endocrinopathy accompanied with psychological
and sexological counseling, seems to be the fundamental
issue in the therapy of sexual dysfunctions in patients
(Pol J Endocrinol 2005; 6(56): 964-969)
Key wo rds: sexu ality, e ndocrinop athies, s exual
dysfun ctions, d iabetes, infertil ity, poli cystic o vary
Health Education Faculty; Medical University of Silesia
Ze światowych raportów socjoseksuologicznych
wynika, iż 40-45% kobiet i 20-30% mężczyzn manifestuje
przynajmniej jedno z zaburzeń seksualnych, a ich
występowanie wykazuje tendencję wzrostową wraz
z wiekiem. Wiele endokrynopatii niekorzystnie
modyfikuje sferę seksualną człowieka. W cukrzycy
zaburzeniu ulegają wszystkie fazy reakcji seksualnej,
szczególnie faza orgazmu. U kobiet z PCOS następuje
spadek adaptacji do życia seksualnego oraz obniżenie
samooceny i poczucia atrakcyjności jako partnerki
seksualnej. Problematyka życia intymnego par
starających się o dziecko nie została wystarczająco
poznana, a charakterystyka typowych dla niepłodności
dysfunkcji jeszcze ostatecznie nie ustalona. Podstawową
kwestią w przypadku pacjentów z dysfunkcjami
w przebiegu endokrynopatii wydaje się być podejście
interdyscyplinarne – leczenie choroby podstawowej
łącznie z poradą psychologiczną i seksuologiczną.
(Endokrynol Pol 2005; 6(56): 964-969)
Słowa kluczowe: seksual ność, end okrynopat ie,
zaburz enia seks ualne, c ukrzyca, niepłodno ść, zesp ół
Wydział Oświaty Zdrowotnej Śląskiej Akademii
Zabu rzen ia se ksual ne w wybra nych endok rynop atia ch
Katedra Zdrowia Kobiety, Wydział Oświaty Zdrowotnej Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach
Zakład Seksuologii Katedry Zdrowia Kobiety, Wydział Oświaty Zdrowotnej Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach
P R AC E P O G L ĄD O W E / R E V I EW S
Endo kryn ologi a Pol ska / Poli sh Jo urnal of E ndocr inol ogy
Tom/ Volu me 56 ; Num er/Nu mber 6/200 5
Endo kryn ologi a Pol ska / Poli sh Jo urnal of E ndocr inol ogy 2 005; 6 (5 6)
Zdrowie seksualne jest definiowane jako połączenie
biologicznych, emocjonalnych, intelektualnych
i społecznych aspektów życia seksualnego,
niezbędnych do pozytywnego rozwoju osobo-
wości, komunikacji i miłości. Zdrowie seksualne
wymaga pozytywnego i pełnego szacunku
podejścia do seksualności i związków seksualnych,
jak również umożliwia przeżywanie przyjemnych,
bezpiecznych doświadczeń seksualnych wolnych
od przymusu, dyskryminacji czy przemocy. Aby
osiągnąć i utrzymać zdrowie seksualne, należy
respektować, chronić i wypełniać prawa seksualne
Zgodnie z Międzynarodowym Konsensusem
Definicji i Klasyfikacji Dysfunkcji Seksualnych
Kobiet American Foundation of Urological Disease
– ustanowionym w 1998 roku [2], do typowych
zaburzeń seksualnych kobiet zaliczamy: zaburzenia
pożądania, podniecenia seksualnego, orgazmu oraz
zaburzenia seksualne związane z bólem [2].
Ze światowych raportów socjoseksuologicznych
wynika, iż 40-45% kobiet manifestuje przynajmniej
jedno z zaburzeń seksualnych, a ich występowanie
wykazuje tendencję wzrostową wraz z wiekiem
[3]. Do czynników ryzyka powyższych dysfunkcji
zalicza się: ogólny stan zdrowia, cukrzycę, choroby
układu sercowo-naczyniowego, układu moczowo-
płciowego, zaburzenia hormonalne, choroby
przewlekłe, psychiczne, czynniki psychologiczne
(w tym między innymi związane z niepłodnością),
Zaburzenia seksualne mężczyzn podobnie jak
u kobiet podlegają ogólnej klasyfikacji zaburzeń
pożądania seksualnego, fazy podniecenia, orgazmu
i ejakulacji oraz zaburzeń seksualnych związa-
nych z bólem (Międzynarodowy Konsensus) [4].
Światowe raporty epidemiologiczne podają, iż 20-
30% mężczyzn manifestuje przynajmniej jedno z
zaburzeń seksualnych oraz ich zależność od przed-
stawionych powyżej czynników ryzyka ze szcze-
gólnym podkreśleniem wpływu wieku (głównie
zaburzenia erekcji), chorób naczyniowych, palenia
tytoniu, zaburzeń hormonalnych [3], jak i zaburzeń
Ze względu na złożoność tematu, w niniej-
szym opracowaniu omówione zostaną jedynie
zaburzenia seksualne w wybranych endokrynopa-
tiach (cukrzyca, zespół policystycznych jajników,
niepłodność pochodzenia ośrodkowego).
Zab urz eni a se ksu alne u par nie pło dnyc h
Niepłodność ( sterilitas ) jest definiowana przez
Światową Organizację Zdrowia (World and Health
Organization - WHO) jako niemożność zajścia w
ciążę pomimo regularnych stosunków płciowych
(4-5 w tygodniu), utrzymywanych powyżej 12
miesięcy bez stosowania jakichkolwiek metod
antykoncepcyjnych. W analizie epidemiologicznej
tego zjawiska w naszym kraju należy oprzeć
się na danych szacunkowych pochodzących
z badań i opracowań Europejskiego Towarzystwa
Reprodukcji Człowieka i Embriologii (European
Society of Human Reproduction and Embryology
- ESHRE), które oceniają częstość występowania
niepłodności w Polsce na 10-15% par, co pozwala
wnioskować, iż dotyczy ona około 1 miliona
polskich małżeństw w wieku reprodukcyjnym.
Ponadto, okazuje się również, iż tylko 19% par
niepłodnych poszukuje specjalistycznej pomocy
Rodzicielstwo stanowi ważny etap rozwoju
psychoseksualnego i społecznego zarówno kobiet
jak i mężczyzn, stwarzając możliwość realizacji
wielu zamierzeń życiowych i zaspokojenia szeregu
potrzeb. Psychologiczna analiza sytuacji życiowej
par małżeńskich, które bezskutecznie starają się
o dziecko, pozwala dostrzec elementy nieszczę-
ścia, frustracji o charakterze psychicznym, społecz-
nym, egzystencjalnym. Frustracja psychiczna
łączy się z brakiem samoakceptacji, a w konse-
kwencji powoduje zmniejszenie samooceny, jest
przyczyną depresji i wyzwala poczucie winy.
Podłożem frustracji społecznej jest dezaprobata ze
strony otoczenia, traktowanie niepłodności jako
przejawu patologii małżeńskiej. Zatem wśród par
dotkniętych problemem niechcianej bezpłodności
pojawia się problem o charakterze egzystencjalnym
– poczucie zagrożenia sensu własnego istnienia.
Większość publikacji podkreśla znacznie
bardziej nasilony, negatywny i frustrujący wpływ
niepłodności na kobiety. Kobiety w związkach
niepłodnych, bez względu na przyczynę niepłod-
ności, częściej odczuwają lęk, zaburzenia nastroju,
niepokój, drażliwość, rozpacz, poczucie winy
i krzywdy. Istnieje również hipoteza dotycząca
odmiennej struktury osobowości kobiet niepłod-
nych – osobowości o charakterze neurotycz-
nym. W przypadku niepłodności męskiej, manife-
stacja trudności w koncepcji przejawia się głównie
wzmożoną aktywnością zawodową, społeczną,
zachowaniem tajemnicy przed rodziną, a czasem
nawet zawieraniem pozamałżeńskich związków
Problematyka życia intymnego par starających
się o dziecko nie została wystarczająco poznana,
a charakterystyka typowych dla niepłodności
dysfunkcji jeszcze ostatecznie nie ustalona. Okazuje
się jednak, iż wszelkie reakcje psychologiczne,
będące odpowiedzią na niepłodność, związane
z długotrwałą diagnostyką ingerującą w intymną
sferę partnerów, niepowodzeniami leczenia, ograni-
czeniem współżycia głównie do okresu płodnego,
kryzysem małżeńskim, narastającym lękiem,
gniewem, zaburzeniami nastroju i bezsilnością
nierzadko powodują u par niepłodnych zaburzenia
seksualne o podłożu psychogennym (odsetek
46% kobiet i 32% mężczyzn) [6]. Sugeruje się, iż
Endo kryn ologi a Pol ska / Poli sh Jo urnal of E ndocr inol ogy 2 005; 6 (5 6)
powyższe czynniki mogą powodować u kobiet
obniżenie pożądania seksualnego, anorgazmię,
dyspareunię, pochwicę oraz u mężczyzn obniżenie
pożądania, aktywności seksualnej, zaburzenia
Przegląd piśmiennictwa o powyższej tematyce
nie dostarcza jednoznacznych wniosków, jednakże
w głównej mierze wskazuje na występowanie
dysfunkcji seksualnych związanych z rozpozna-
W pracy Monga i wsp., w której zastosowano
kwestionariusze: Brief Index of Sexual Functioning
dla kobiet i International Index of Erectile Function
dla mężczyzn, uzyskano pogorszenie wybranych
parametrów funkcji seksualnych mężczyzn niepłod-
nych (ocena globalna IIEF i satysfakcja seksualna).
Nie stwierdzono natomiast żadnych różnic
w ocenianych parametrach wśród kobiet [7].
Jain i wsp. rozpoznali natomiast w swoim
badaniu u 66% niepłodnych mężczyzn przed-
wczesny wytrysk, 15% zaburzenia erekcji, 11%
spadek libido, 8% zaburzenia orgazmu, a w grupie
kobiet: w 58% dyspareunię, 28% spadek libido
i anorgazmię w 14% [8]. Inne badania potwier-
dzają również powyższą zależność – występowania
zaburzeń seksualnych znacznie częściej u mężczyzn
Na podstawie doniesień literaturowych
sugeruje się, iż zaburzenia seksualne współistnie-
jące z niepłodnością mogą mieć tło psychogenne.
Powyższa teza została potwierdzona badaniem
Saleh i wsp., w którym oceniano dwukrotnie funkcje
seksualne 405 mężczyzn indeksem IIEF-5 – przed
rozpoznaniem przyczyny niemożności koncepcji
oraz po otrzymaniu patologicznych wyników
spermogramu, wskazujących na czynnik męski
zaburzeń płodności. Sumaryczny powtórny średni
wynik IIEF-5 wynosił 11,2 ±2,6 w porównaniu
z wartością wyjściową 22,6 ±2,3 (p<0,01). Autorzy
wykazali również dodatnią korelację powyższych
zaburzeń z czasem trwania niepłodności i natęże-
niem lęku [10]. Negatywny wpływ czasu trwania
procesu diagnostyczno-terapeutycznego zaburzeń
płodności na funkcje seksualne mężczyzn uzyskano
także w innych doniesieniach, dokumentując wzrost
częstości występowania przedwczesnego wytrysku
W publikacji Lenzi i wsp. rozpoznanie męskiego
czynnika przyczynowego niepłodności korelo-
wało z nie tylko wyższym ryzykiem występowania
zaburzeń erekcji, ale również ejakulacji, redukcją
libido i częstości współżycia w grupie mężczyzn.
Cytowani autorzy zastosowali 50 mg inhibitora 5-
fosfodiesterazy (sildenafil), uzyskując znamienną
poprawę funkcji seksualnych i parametrów nasienia
Istnieją także publikacje, w których uzyskano
zupełnie odmienne rezultaty – brak wpływu
zaburzeń płodności na jakość życia seksualnego
badanych par [13], niepłodnych kobiet [14, 15]
oraz mężczyzn [16]. W badaniu Muller’a i wsp. nie
stwierdzono nawet wpływu żadnych dodatkowych
czynników (przyczyny, czasu trwania niepłodności
i związku małżeńskiego, wieku partnera) na życie
Podsumowując wyżej przedstawione zagadnie-
nie, należy wnioskować, iż na upośledzenie funkcji
seksualnych w zaburzeniach płodności najbar-
dziej narażeni są niepłodni mężczyźni, zwłaszcza
w przypadku rozpoznania męskiej przyczyny
niepłodności i długiego czasu trwania procedur
Zab urz eni a se ksu alne w cuk rzyc y
Cukrzyca będąca wynikiem nieprawidłowego
metabolizmu glukozy stanowi jedna z najczęst-
szych endokrynopatii [17]. Konsekwencją zwięk-
szonego stężenia glukozy jest glikacja szeregu
substancji warunkujących zachowanie homeostazy
wewnątrzustrojowej, co w rezultacie prowadzi
nie tylko do retinopatii, polineuropatii czy neuro-
patii, ale również, co przez wielu klinicystów jest
spychane na margines, zaburzeń w sferze seksu-
alnej. Dysfunkcje seksualne dotyczą zarówno
mężczyzn jak i kobiet, choć w przypadku tej
ostatniej grupy pacjentów prezentują szeroką gamę
objawów i sprawiają duże trudności diagnostyczno-
W Polsce 1,5 mln mężczyzn choruje na cukrzyce
[17]. Zmiany naczyniowe w ciałach jamistych
prącia takie jak: spadek produkcji i upośledzenie
aktywności tlenku azotu, nadekspresja czynników
wzrostowych (VEGF) oraz endoteliny 1 (związane
głownie z działaniem końcowych produktów
glikacji białek – AGE) doprowadzają do upośle-
dzenia funkcji śródbłonka naczyniowego. Równo-
cześnie neuropatia włókien autonomicznych
w tkankach ciał jamistych w połączeniu z zaburze-
niami hormonalnymi – spadek poziomu androge-
nów, które natywnie zwiększają ekspresje syntazy
tlenku azoty (NOS) – prowadzą do zaburzeń
erekcji [18]. Nie bez znaczenia pozostaje również
tło psychiczne; pacjenci niejednokrotnie nie radzą
sobie z chorobą zasadniczą i nie dostrzegają możli-
Cukrzyca stanowi czynnik ryzyka choroby Peyro-
nie’go (PD) – sugeruje się, iż może ona rozwinąć się
nawet u około 11% mężczyzn z cukrzycą, głównie
po 56 r.ż., i gdy choroba podstawowa trwa ponad
5 lat. Obecnie uważa się, iż PD jest cichą konse-
kwencją upośledzenia tolerancji glukozy [19], co
implikuje intensywne działania zmierzające do
wyrównywania zaburzeń gospodarki węglowoda-
nowej w celu zapobieżenia jej wystąpieniu.
Częstym powikłaniem cukrzycy jest hipogona-
dyzm (definiowany jako stężenie całkowitego testo-
steronu w surowicy krwi poniżej 10,4 nmol/l), który
Zaburzenia seksualne w endokrynopatiach Skrzypulec V.
Endo kryn ologi a Pol ska / Poli sh Jo urnal of E ndocr inol ogy 2 005; 6 (5 6)
może dotyczy co czwartego mężczyzny z cukrzycą
[20]. Liczne badania wykazują, iż jest on zwiany
z upośledzeniem wydzielania LH, co sugeruje
ośrodkowe pochodzenie zaburzeń [20]. Podsta-
wowymi objawami w sferze seksualnej są: spadek
pożądania seksualnego prowadzący do spadku
liczby kontaktów seksualnych oraz objawów depre-
syjnych związanych również z niekorzystnym
obrazem własnego ciała (otyłość brzuszna, utrata
masy mięśniowej i kostnej, uwstecznienie drugo-
rzędowych cech płciowych jako wynik spadku
poziomy krążących androgenów) czy redukcja
płodności (oligo/azoospermia) [21]. Czynnikiem
ryzyka rozwoju hipogonadyzmu wydają się być
szczególnie cukrzyca typu 2 u mężczyzn po 60.
Zaburzenia sfery seksualnej u kobiet cierpiących
na cukrzyce stanowią znacznie bardziej kontrower-
syjną kwestię. Wynika to z jednej strony z innego
niż u mężczyzn przebiegu reakcji seksualnych,
a co za tym idzie odmiennego charakteru zaburzeń
w tej sferze; z drugiej – brakiem korelacji pomiędzy
zmianami organicznymi towarzyszącymi cukrzycy
(jak neuropatia autonomiczna) a występowaniem
Obe cni e odcho dzi się od line arn ego mod elu
prz ebi egu reak cji seksu alnej kobie ty zap ropon o-
wan ego prz ez Mas tersa i Johns on, a zmod yfi kow a-
neg o prze z Hele nę S ing er Kapla n w 1 979 roku [23 ].
Mów i si ę racz ej o cyk lu rea kcj i se ksual nej , w k tórym
pos zcz ególn e fazy (poż ąda nie seksu alne, podni ece-
nie , orgaz m, ustęp owani e podni ece nia ) nakła daj ą
się na sieb ie, a grani ce m
Blondi robi lodzika przed kamerką
Ściąga z niej mleczko
Napalone laski wypinają się i biorą w dupę