Эссе Талдау
⚡ 👉🏻👉🏻👉🏻 ИНФОРМАЦИЯ ДОСТУПНА ЗДЕСЬ ЖМИТЕ 👈🏻👈🏻👈🏻
Эссе Талдау
Нужна помощь с учебой? Наши эксперты готовы помочь!
Жанр автордан тек өз білімін көрсетуді ғана емес, сонымен бірге өзінің сезіміне, толқу мен толғауларына және жазып жатқан тақырыпқа байланысты көзқарасына ерекше мән беруді талап етеді. Эссенің авторы – тек әңгімеші немесе баяндамашы ғана емес, сонымен бірге … кейіпкер де бола алуы қажет Сонымен бірге шығармашылық еркіндікке қарамастан, эссе жанрында ой қозғау оңай емес екенін ұмыптаған жөн. Ең бастысы – бірегей идеяны тауып және белгілі бір мәселеге байланысты қалыптан тыс көзқарасты білдіру керек.
Өзіндік көзқарасты білдіру үшін эссе авторы аналогияларды таңдап, мысалдар келтіруі, салыстыру жасауы мен ассоциацияларды қолдануы қажет;
Эссеге көптеген көркемдегіш құралдарды қолдану тән (бұл – метафоралар, аллегориялық образдар, символдар мен салыстырулар).
Кез келген эссенің мазмұны мен сапасы төмендегілерге байланысты болмақ: оқыған әдебиет бойынша конспект, дәрістер, пікірсайыс материалдары, автордың осы мәселеге байланысты көзқарасы мен өмірден жинақтаған тәжірибесі.
Бар материалды өңдеу (жүйелеу, дәлелдеу).
Дәйектеу (бар материалдың эссе тақырыбына сәйкес келуі).
Эссе жазу үдерісін бірнеше кезеңге бөлуге болады: проблеманы анықтау - ойлану - жоспарлау - жазу - тексеру – түзеу.
Егер сізге эссе берілсе, онда кейбір өлшеуіштер анықталады: бұл эссенің көлемі, бірінші парағының үлгісі, бірыңғай аудитория (мысалы, бөлім басшылары). Қандай талаптар қойылса да, оларды сақтау керек. Ең бастысы – эссенің негізгі ойы.
Әдетте тақырып сіз үшін таңдалды, бірақ сіз үшін маңызды, қызықтысын таңдауға болады. Онда эссе жазу қиынға соқпайды. Сіз негізгі тезисті анықтап аласыз, бірақ ол шеттен шықпау керек. Қажет болған кезде ойыңызды жалғастыруға болады. Тезис – бұл эссеңізде бір нәрсені дәлелдеуге немесе түсіндіруге тырысқаныңыз, мысалы «Менің кәсібім - дүниеде ең жақсы». Тезистің көлемі бір сөйлемнен артық болмасын, эсседе сіз айтатыңызды сиғызу қажет.
Тезисті дәлелдемелермен толықтыру үшін, сізге ақпарат қажет, сіз жазып отырғаныңыз ғылыми факт немесе жеке байқауларыңызды жазатын болсаңыз, фактілер қай жерден басталатынын байқаңыз. Сіздің көзқарасыңызды жоққа шығаратын пікірлер мен фактілерге назар аудармаңыз. Жақсы эссе жазушы өз тезисі үшін дәлелдерді таба алады.
Басты ойыңызды фактілермен дәлелдеуге уақыт келді. Сіз жинаған барлық ақпаратты мұқият оқып алыңыз. Басты принциптер мен байқауларды көріп тұрсыз ба? Жазу барысында қандай тәртіпті сақтайтыңызды ойластырыңыз. Эссе құрылымын жинақтау үшін, қысқаша жоспар құрастырыңыз, параграфтарға атау ойлаңыз.
5 - қадам. Алдымен негізгі бөлімді жазыңыз.
Мәтін тезисін бекітуге көмектесетін басты үш ойды анықтаңыз. Әрбір көзқарас мысал және дәлелдермен бекітілуі тиіс. Қысқаша эсседе әрбір абзац бір ойдың мән-жайын баяндайды. Көлемді эсседе көзқарасты негіздеу үшін бір бет қажет болады. Өз жоспарыңызды сақтаңыз, сөйлемдеріңізді логикалық тәртіпке келтіріңіз. Барлық негізгі идеяларды жазып болған соң, барлық үзінділерді байланыстыратын сөйлемдермен жазыңыз.
Өз негізгі идеяларыңызды жинақтап, оқырманға қай бағдарда оқып, оларды дамыту керегін ұсыныс жасаңыз. Тезистен қандай қорытынды шығаруға болады? Қандай сұрақтар жауапсыз қалды?
Негізгі бөлім мен қорытындыны жазып болған соң оқырманға не туралы жазатыңызды хабарлаңыз. Тезистік дәлелдемені түсіндіріңіз және оны қалай дәлелдейтіңізді жалпы суреттеңіз. Төмендегі қарапайым сөз тіркестерін қолданбаңыз: «Эссе мына туралы...» немесе «Бұл эссе тақырыбы ...» немесе «Қазір мен сізге ...». Жалпы дәлелден бастаңыз, оны сұрақ немесе мәселемен кейін тезиспен және сіздің көзқарасыңызға қысқаша шолумен бекітіңіз.
Эссені басынан аяғына дейін тексеріңіз. Бір сөйлем екінші сөйлемге дұрыс жалғаса ма? Бір абзац екінші абзацқа? Әрбір дәлел алдыңғысымен байланысты болу керек. Егер сізге ой тәртібі мен абзацтар құрылымы ұнамаса, оларды өзгертіңіз.
Мәтінді қатеге тексеріңіз: грамматикалық, пунктуациялық, стилистикалық. Қайталанатын сөздер, әдеби тілдің нормасына нұқсан келтіретін сөздерді қолданбаңыз, пунктуацияны тексеріңіз.
2. автордың жеке позициясы көрінбейді;
4. терминдерді орынсыз, сауатсыз қолдану;
5. тым қарапайым өмірдің мысалдары көп;
6. ауызекі сөздер, диалект, сленг, жаргон сөздер;
7. келтірілген мысалдар автор позициясына қайшы;
8. қорытындылау, түйін шығару деген жоқ;
1. Эсседе бейнелеу, афористік, парадоксалдық қаралу керек.
2. Эссе авторы дүниені жеке қабылдауын ұсыну үшін көптеген мысал келтіреді; жарыстыра салыстырады; ұқсастықтарды іріктеп алады; әртүрлі байланыстарды қолданады.
3. Эссеге көптеген көркем құралдарды пайдалану тән: метафора, салыстыру, аллегория, символ және астарлы образдар.
4. Егер эсседе болжап болмайтын қорытынды, күтпеген жағдайлар, қызықты байланыс болса, онда ол қызықты да жақсы болып келеді.
5. Сөйлеу құрылымы жағынан эссе – бұл ауыз екі сөйлеу ырғағы және лексикаға бағыттау, сұрақтарды, пікірталас сөздерінің динамикалық ауысып келуі.
Есте сақтаңыз! Эсседе зерттеген мәселе бойынша сіздің қатысыңыз ғана бағаланбайды, оны дәлелдей білуі бағаланады. Ең бастысы – өздігімен жұмыс жасай білу және ашық ой.
ЭССЕ жазу барысында қатаң сақталынуы тиіс талаптар:
• Әртүрлі көзқарастарды мысалға алу;
• Логикалық заңдылықтың сақталынуы;
• Салыстыру және қорытындылау әдістерін қолдану;
• Сауаттылық (пунктуация., орфография.);
• Қолданылатын ғылыми еңбектерге сілтеме жасау.
ü эссе жүйесіне қатысты жоспар құруы;
ü тақырыптың толық ашылуы; эссе мазмұнының логикалық тұтастығы және ішкі бөліктерінің өзара байланыстылығы, жұмыстың өз бетінше орындалуы;
ü талдау-сараптау категорияларын сауатты пайдалана алуы;
ü нақты да түсінікті, мазмұнын айқын етіп жаза алуы; алға тартқан деректерін сауатты дәйектей алуы, бейнелі баяндау шеберлігі, ұлттық танымдық құндылықтарға басым мән беруі, стиль біртектілігін сақтауы;
ü эссе көлемінің берілген нұсқаға сайлығы;
ü қазақ әдеби тілінің лексикалық, грамматикалық, стильдік нормаларын сақтауы, жазу сауаттылығы;
Эссе, оның құрылымы туралы жеткілікті теориялық мәлімет алдыңыз деп ойлаймыз.
Енді сол талаптар бойынша жазылған эссе үлгісін ұсынамыз.
Эссенің тақырыбы: Ұрпағымын ұлтымның
1.Тақырыптың мазмұнын ашатын жоспар құрыңыз.
Эссе құрылымы үш бөліктен тұрады. Сіздің жоспарларыңыз да үш бөлімнен тұруы керек. Жоспарды өзіңіз жазатын эссенің мақсаты, пайдаланатын деректер мен дәйектер қозғайтын мәселелерге байланысты құрыңыз. Ол жоспарда Сіз жазуға тиісті барлық пікірлердің түйіні берілгені жөн.
2. Берілген тақырыпқа эссе жазыңыз. Эссе мазмұнының логикалық желіде біртұтастықпен құрылу үшін қыстырма құрылымдар мен шылаулар, тірек сөздер және сөз тіркестерін пайдалану қажет.
Төмендегі тірек сөздерді эссе жазу барысында қолдану ұсынылады: ұлт болашағы, ұлт тағдыры, байтақ жер, жастар ие болып қалады.
Ұсынылған тақырыпты түсініп, онда түйінделген мәселені нақтылаңыз.
Эссеңізге баяндалатын жағдаятты ойша бірнеше бөлікке бөліп алыңыз.
Әрбір бөлікті қамтитын жоспар құрыңыз.
Эссенің кіріспесін жазыңыз. Эссе жазудың бұл кезеңінде өз жұмысыңызда қандай жауап іздейтініңізді анықтау қажет.
Негізгі бөлімде тарихи, саяси-экономикалық өмірден, кітаптан,өзіңіздің тәжірибеңізден алынған мысалдар ендіре отырып, нақты деректер мен дәйектер арқылы тақырыбыңызды ашуға тырысыңыз. Эссені жеке ұстанымыңыз, пікіріңіз, көзқарасыңыз айқын көрінетін қорытындымен аяқтаңыз.
ІІІ Әр адам өз ұлтымен мақтана алады
Қазақ деген ұлттың өкілі болу – зор бақыт. Мен – сол бақытқа ие болған жанның бірімін. Қазақылықтың бәрін сүйемін. Күмбір-күмбір қара домбыра даусынан басқа әсем дауыс жоқтай. Жастарға ақ батасын жаудырған аппақ сақалды қарияның тілегінен артық ешкім айта алмастай. Құдалардың алдында құрдай жорғалағаны да жарасатын секілді. «Еркежан» деп жұмсайтын ақ жеңешелерімнің тауып айтатын, кейде тіпті «сойып салатын» әзіл-қалжындарына төтеп бере алмай, қызарақтап жеңілген қандай ғанибет!
Басқаны қайдам, ақ кимешекті әжелердің «Ай, құрдас, ән айтсайшы», - деп қасындағыларға қолқа сала отырып, олардың әу деуін күтпей-ақ, «Жүгіріп шықтым белестен, Белес жақын емес пе, Осы отырған отырыс, Бір ғанибет емес пе-ай!» деп биязы жүнін түтіп отырып айтар қазақ әнінен өзге әнді тыңдағым келмейді. Жаны дарқан, жүрегі жұмсақ, қолы ашық, көңілі дария қазақ баласымын.
Осындай ұлтқа мекен болған кең-байтақ жерді ақ найзаның ұшымен, ақ білектің күшімен қорғап қалған батыр бабаларым-ай!
О шеті мен бұ шетіне көзің жетпейтін, шапса тұлпардың тұяғы тозатұғын, ұшса қыранның қанаты талатұғын қазақ жері – менің де жерім.
Жасыл жайлау түкті кілем боп қазаққа төселіп жатыр. Ақ бас тауы өр мінезді қазақ баһадүрі секілді мызғымай қасқаяды. Қыр мен қыраты, шөл мен шөлейті сабырыңды сынайтын, шыдамыңды шыңдап, шалқар шабытыңды шақыратын сырлы өлке де – менің Отаным.
Ұлт болашағы ұстамы мықты, ұят пен намысты ту еткен ұлдарының қолында. Ұлан-байтақ берекесі тасып жатқан елге еміренер ер керек. Ері де бар, «ерім» дейтін елі де бар. Қазақ ұлтының тағдыры үшін алаңдамаймын. Халық барда тіл де, дәстүр де, қасиет те жоғалмақ емес. Киелі жерге жастар ие болып қалады. Қазақ жастары – білімді, озық ойлы, алдына мақсат-міндет қойған Қазақстанның ертеңі.
Эссенің жазылу дәрежесіне талдау жасайық және бағалау межелері бойынша бағалап көрейік:
ü эссе жүйесіне қатысты жоспар құруы -10
ü тақырыптың толық ашылуы; эссе мазмұнының логикалық тұтастығы және ішкі бөліктерінің өзара байланыстылығы, жұмыстың өз бетінше орындалуы -10
ü талдау-сараптау категорияларын сауатты пайдалана алуы; ұғымдар мен құбылыстардың өзара байланысын талдауда салыстыру мен жинақтау әдістерін шебер пайдалануы; көтерілген мәселеге өзіндік баға бере алуы -10
ü нақты да түсінікті, мазмұнын айқын етіп жаза алуы; алға тартқан деректерін сауатты дәйектей алуы, бейнелі баяндау шеберлігі, ұлттық танымдық құндылықтарға басым мән беруі, стиль біртектілігін сақтауы ( публицистикалық стильде жазылған) -10
ü эссе көлемінің берілген нұсқаға сайлығы -8 (көлемі берілген талаптан аздау болғанмен, ол тақырыптың ашылуына айтарлықтай нұқсан келтірмейді)
ü қазақ әдеби тілінің лексикалық, грамматикалық, стильдік нормаларын сақтауы, жазу сауаттылығы -10.
Эссені бағалауға қойылатын талаптар:
1. Эссе жазуда мына құрылым сақталуы тиіс: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды. Кіріспеде эссе тақырыбы (басты мәселесі) анық көрініп тұруы керек, керек жағдайда эсседе қолданылатын ұғымдар мен терминдердің анықтамасын беруге болады (көлемі – 1 абзац). Негізгі бөлімде эссе тақырыбы дәлелдемелер көмегімен ашылуы тиіс: 1 пікір – 1 дәлел (мысал) – 1 абзац (барлығы - 3 абзац). Қорытынды бөлімде тұжырымдар жасалуы тиіс, эссенің басты идеясын беруге де болады (көлемі – 1 абзац).
2. Эсседе Сіздің өзіндік азаматтық ұстанымыңыз байқалуы қажет.
3. Тілдік тұрғыдан рәсімдеу кезінде эсседе қыстырма сөздер мен сөз тіркестері ( меніңше, менің көзқарасым бойынша, деп санаймын… ), жекелеген стильдік тәсілдер (мысалы, инверсия, риторикалық сұрақ, синтаксистік алмастырулар, эпитеттер және т.б.) қолданылуы қажет. Эссе мәтінінде қазіргі қазақ тілінің орфографиялық және емле нормалары сақталуы тиіс.
Эссе балл қою жүйесімен төмендегі көрсеткіштер бойынша бағаланады:
¾ эссе тақырыбының сәйкестігі – 10 балл;
¾ мәселені берілген тақырып аясында нақты дәлелдемелермен шешу – 10 балл;
¾ жұмыстың академиялық стильде жазылуы – 10 балл;
¾ өзіндік тұжырымдардың берілуі – 20 балл;
¾ мағыналық тұтастық, ой байланыстылығы, мазмұндаудың жүйелілігі – 10 балл;
¾ ұсынылған тезистердің сауатты дәлелдемелермен дәйектелуі, түрлі көзқарастардың берілуі, мәселеге қатысты жеке бағалау – 20 балл;
¾ ұғымдар мен құбылыстарды талдау кезінде салыстыру мен жинақтау тәсілдерін қолдана алу қабілеті – 10 балл;
¾ жұмыс цитаталарды қолдану мен рәсімдеудің талаптарына жауап береді, мәтінде қазақ тілінің лексикалық, фразеологиялық, грамматикалық және стилистикалық нормалары, орфография мен пунктуация ережелері сақталған – 10 балл.
2. СӨЖ-ді жаздыруға арналған әдістемелік нұсқаулар
Студенттердің ғылыми-танымдық көзқарасының кеңеюіне, жауапкершіліктерінің артуына, күнделікті үлгерімдерінің жақсаруына сан-салалы шығармашылық ізденістер, зерттеу жүргізу нәтижесінде орындалатын курс, бақылау, реферат жұмыстарының да игі әсерін тигізері хақ. Сондай-ақ, бұл жұмыстар студенттердің алған теориялық білімін зерттеу жұмыстарының барысында практикалық тұрғыда қаншалықты қолдана білу біліктілігінің де көрінісі.
Курс, бақылау, реферат жұмыстарын мазмұнды, жоғары талапқа сай орындау студенттерден кәсіби білім мен бейімділікті, жазу мәдениетін, әдеби талдау мен жинақтаудың қағидаларын, амал-тәсілдерді білуді, белгілі мөлшерде әдеби-эстетикалық сауаттылықты, сөз өнерін сүюді қажет етеді.
Курс, бақылау, реферат жұмыстары студенттердің жоғары кәсіби білім алу жолындағы маңызды әрі міндетті оқу-педагогикалық шаралардың бірі болғандықтан олардың құрылысы мен жалпы мазмұнына, орындалуына белгілі бір талаптар қойылады.
Бақылау, реферат жұмыстарын орындау жоспары және кезеңдері.
Курс, бақылау, реферат жұмыстарын жазуға кірісер алдында студент ең алдымен жалпы жұмыс жоспарын жасап алуы керек. Жалпы жұмыс жоспары мынадай бөліктерден тұрады:
2) Таңдаған тақырыпты жан-жақты талдап ашуға қажетті көркем туындыларды іріктеу, әдеби-сын, зерттеу еңбектерді іздестіріп, олардың тізбесін жасау;
3) Іріктелген көркем туындылар мен әдеби-сын, зерттеу еңбектерді оқу, тақырыпқа сай жүйелеу, мақсат-міндеттерін айқындау;
4) Курс жұмысының нақтылы жоспарын жасау;
5) Курстық, бақылау, реферат жұмыстарын жазу, аяқтау.
Әрине, қарастырылатын мәселенің, тақырыптың сипатына, мазмұнына қарай жоспардың қай үлгісін құруды студенттің өзі шешеді. Жоспар ғылыми жетекшіге тексеруге, бекітуге ұсынылады.
Курс, бақылау, реферат жұмыстарын жазуға даярлық сатыларынан өткен соң, енді ең жауапты кезең жұмысты жазу басталады. Басты талап-тілек-туындыны тақырыптық-идеялық тұтастықта, мазмұн мен пішін бірлігі тұрғысынан қарастырып, көркемдік әлемінің құпия сырларына бойлай білу, осынау алуан тағдырлы адамдар жаратылысы, өмір-тіршілік күйлері жайлы өзінше толғанып, ойлай білу.
Егер таңдалған тақырып жеке бір туынды жайында болса, оның авторының шығармашылық өмірбаянынан, кітап жазылған кезең, әдеби орта жайлы хабардар болу да артық емес. Тақырыпқа қатысты түрлі зерттеу еңбектері, оқулық, әдеби-сын мақалалар бағыт берер, пайдалы ой туғызар көмекші құралдар есебінде ғана.
Курс, бақылау, реферат жұмыстары шығармашылық еңбек болғандықтан, студенттер зерттеу, сын материалдарын, жетекшінің кеңесін басшылыққа ала отырып тақырыпты мүмкіндігінше өзінің көркемдік-эстетикалық түсінігі тұрғысынан талдап, таразылап, түйген ой-тұжырымдарын ортаға салуы керек.
Кіріспеде әдетте курс жұмысына (бітіру жұмысына) өзек, тақырып болып отырған мәселенің ғылымдағы орны, оның өзектілігі жайлы қысқаша шолу жасала келе,тақырыптың маңыздылығы, оны қалай қарастыратыны, яғни студенттің алдына қойған мақсат-міндеті байыпталады. Мұны курс жұмысының (бітіру жұмысының) мақсат-міндетін айқындау деп те айтуға болады. Яғни, кіріспеге негізінен ғылыми аппарат кіреді. Олар:
2. Зерттеудің мақсаты мен міндеттері.
5. Жұмыстың теориялық және практикалық маңызы.
Тақырыптың өзектілігін анықтау үшін тақырыптың қажеттілігі, бұрын қайда және қашан зерттелінгені, ненің әлсіз, ненің терең зерттелінгені, таңдалған тақырыптың жас ұрпақты оқытып, тәрбиелеудегі қажеттілігін, бұл тақырыптың әдебиет пен мәдениет, қоғам алдындағы маңызын ашып көрсету керек. Ғылыми стильде баяндалады.
Зерттеудің мақсаты мен міндеттерін анықтау. Зерттеу жұмысының негізгі тақырыбына қарай оның мақсаты анықталады. Мақсат тақырыптың мазмұнын ашып көрсететіндей болу керек, ал міндеттер сол мақсатқа жету жолындағы бірнеше кезеңдерден өту бағытын көрсетеді. Зерттеудің мақсаты мен міндеттері нақты және дәлелді болу керек.
Зерттеу нысаны – ақын-жазушылар шығармашылығындағы зерттелінетін мәселе. Зерттелініп отырған қаламгердің жұмыста қарастырылатын шығармалары нақтылы аталып көрсетілуі қажет. Бұл жерде ненің зерттелінетіні туралы сөз болу керек.
Зерттеудің дереккөздері. Зерттеуге теориялық негіз болған ғылыми еңбектер мен негізгі басшылыққа алынған ғалымдар еңбектері, тарихи мәліметтер, архив материалдары, баспасөз деректері беріледі. Зерттеуге қатысты басшылыққа алынған ғалымдардың есімдері ретімен аталады.
Жұмыстың ғылыми жаңашылдығы. Курстық және диплом жұмыстарында ешкім де ғылыми жаңалық ашпайды. Дегенмен ізденіп тақырып айналасында қол жеткен жетістіктер мен ғылыми талдаулар нәтижесі айтылады. Сондай-ақ бұған дейін бұл тақырыптың жазылып, сөз болғанын ескеріп, одан өзгеше мәселелер қарастырып, басқа ізденістер жүргізгені баяндалады.
Зерттеудің әдістері. Зерттеу әдістемесі тақырыпқа байланысты бірнеше әдістерден тұрады. Жұмыс барысында зерттеу әдістерін дұрыс таңдап және оны ғылыми тұрғыда ұйымдастыру керек. Әдебиет теориясында зерттеу әдістері берілген. Зерттеу әдістерінің нәтижелерін өңдеуден өткізу, соңынан талдау жасау, содан соң жұмысты қорытындылау қажет.
Жұмыстың теориялық және практикалық маңызы. Курстық және диплом жұмыстарының қазақ әдебиеттану ғылымы үшін маңыздылығын атап, қазақ әдебиеті тарихы пәніне қосымша материал болатынын ескерту керек. Теориялық жұмыстың құндылығы мен практикалық маңызы айтылады.
Жұмыстың құрылымы. Жұмыстың кіріспеден, қанша тараудан, қорытындыдан және әдебиеттер тізімінен тұратындығы хабарланады.
Мысалы, тақырып «М.Әуезов әңгімелеріндегі суреткер шеберлігі» болса, кіріспеде мынадай мәселелер қамтылады.
Қазақ халқының өткен тарихын қозғап, толғағы жеткен мәселелерді көтеріп, ел тұрмысының шынайы болмысын баяндап, адамдар тағдырының шындығын суреттеген М.Әуезов туындылары қазіргі күннің өзекті мәселелерінің бірі болып табылатындығы тақырыптың өзектілігін айқындайды. Зерттеудің негізгі мақсаты – М.Әуезовтің ғұлама жазушылық дарыны мен суреткерлік шеберлігін анықтау. Қаламгердің өзіндік даралық қолтаңбасын айқындау. М.Әуезовтің 20-шы және 30-шы жылдары жазылған әңгімелері зерттеудің негізгі нысаны болып табылады. Жұмыстың ғылыми жаңашылдығы мынадай болмақ: М.Әуезовтің шығармашылығы шеберлігінің сан қырлы иірім, құпиялары әлі де ашылған жоқ. Сондықтан бұл жұмыста М.Әуезов әңгімелеріндегі жазушының суреткерлік шеберлігінің қырларына жан-жақты талдау жасалады.
Негізгі тарауда кіріспеде тұжырымдалған мақсат-міндетке сәйкес мынадай мәселелер қарастырылады. М.Әуезов әңгімелеріндегі пейзаж көріністерін суреттеудегі жазушының шеберлігіне талдау жасалады. М.Әуезов пейзаж суретін беруде алдына жан салмайтын қас шебердің өзі екені белгілі. Пейзаж суретін әңгіме оқиғасына байланыстырып құрудағы жазушының баяндау тәсіліне жіті көз жіберіледі. Оқиға барысымен сабақтас кейіпкер психологиясы мен табиғат құбылысын жазушы бірлікте бейнелейді. Демек суреткер әңгімелеріндегі психологиялық параллелизм тәсіліне зерттеу жүргізіледі. Әуезов әңгімелеріндегі портрет сомдау мен характер жасаудағы өзіндік қолтаңбасының даралық сипаты ажыратылады. Тақырыпта айтылып тұрғандай жазушының суреткерлік шеберлігін танытатын басты белгілеріне теориялық талдау жасалынуы керек. Яғни, негізгі зерттелінетін мәселенің әдеби теориялық жағына, ғылыми талдау мен зерттеу жұмыстарына баса назар аударылады. Негізгі тарауда тақырыптың басты мәселесі ашылуы және зерттелінуі қажет.
Қорытындыда жұмыстың өн бойында талдау барысында айтылған ойлар, пікірлер жинақталып беріледі, яғни тақырып бойынша жалпы жұмыс туралы қорытынды жасалынады. Бұл бөлімде зерттеліп отырған мәселеден шығатын қорытындылар тұжырымдалады. Кіріспеде көзделген мақсат, міндеттердің орындалуы мен негізгі тарауда сөз болған теориялық ізденістер, әдеби-ғылыми талдау жұмыстарынан шыққан қорытындылар пайымдалады.
Курс, бақылау, реферат жұмыстарының соңында сілтеме жасалу ретімен пайдаланылған әдебиеттер тізімі беріледі.
Көп жағдайда курс, бақылау, реферат жұмыстарында төмендегідей олқылықтар (кемшіліктер) орын алады:
1) Тақырыпқа, зерттеу мәселесіне тікелей қатысы жоқ ұзақ-сонар кіріспе жазылады (мәселе нақтылы бір туындаға байланысты болса да студенттер қаламгердің өмір жолын, жалпы шығармашылығын тізбелейді). Нәтижесінде тақырып та, мәселе де үстірт немесе жеңіл сөз болады, әйтпесе ашылмай қалуы да мүмкін.
2) Көркем туынды жайлы сыни мақалаларда, еңбектерде айтылған пікірлерді көшіруге бейім тұрушылық көп кездеседі. Курстық, бақылау, реферат жұмыстары кішігірім шығармашылық ғылыми еңбек саналатындықтан, онда студенттердің әдеби сауаттылығын танытатын өзіндік ой, мысалдарға, фактілерге негізделген талдау, тұжырымдар болуы керек. Ал, әдеби-сын, зерттеулерден пікір-тұжырымдарды ойын бекіту немесе пікір жарыстыру мақсатында оларға тиісті сілтемелер жасай отырып орнымен ғана пайдалана білуі жөн.
3) Жұмыстың ішкі бөлім-бөлшектерінің тақырыптық, мазмұндық тұрғыдан өзара байланыс-бірлігі жетпей жатады. Бұл жоспарға да, студенттің мәселені талдай, байыптай білу қабілетіне де байланысты болып келеді.
4) Курс, бақылау, реферат жұмыстарының көпшілігі қарадүрсін тілмен жазылады. Дұрысында жұмыстың тілі мәнерлі, көрікті болуы керек. Өйткені бұл шаруашылық есеп емес, өмір-болмыстың теңіз толқынындай тынымсыз қозғалыстағы күйлерін, адам жаратылысының ақиқатын сырлы суретпен сипаттаған сөз өнері, көркем туынды туралы толғаныс емес пе? Сондықтан бұл жұмыстың өн бойынан студенттердің көркемдік әлеміне деген ынта-ықыласы, сөз өнерін сүйе де, түсіне де білетіндігі, соған сай сезім-эмоциясы танылып, өзіндік айшықты тілі көрініп тұруы керек.
5) Курстық жұмыстардың реферат, конспект сияқты жазылып өткізілетін де түрлері де кездеседі. Демек, студенттің курс жұмысының байыбына бара алмай, белгілі әдебиеттерден көшіріп алып келуі жиі кездеседі.
Сондықтан осындай кемшіліктерді болдырмау жағын көп қадағалау қажет.
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚАЗАҚША - ОРЫСША СӨЗДІК
адал, шыншыл – добросовестный, справедливый, честный, правдолюбивый
ажырату – различать, огтделять, раздвинуть
азаматтық қоғам – гражданское общество
айналым – оборот, виток, кругооборот, цикл, шаг
айналымдағы қолма-қол ақша – наличные деньги в обороте
айналысу – заниматься, заняться, хлопотать
айырмашылық – отличие, разница, различие
ақшалай міндет – денежное обстоятельство
ақы – заработок, оплата, плата, ставка, стоимость, цена
анықтама – справка, дефиниция, дознание, определение
арнайы – специальный, персонально, специально, персональный
аудару – переводить, опрокинуть, переселение
ауқым – объем, величина, площадь, размер
ауқымды мәселе – глобальная проблема
аулақ болу – осторожность, избегать
аумақ – территория, объем, площадь, размер
ауыл шаруашылығы – сельское хозяйство
әділ – справедливый, правильный, объективный
әзірлеу – подготовить, готовить, приготовить
әкімшілік – административный, администрация
әлемдік қоғамдастық – мировое сообщество
әлемдік эконмика – мировая экономика
әлеуметтік қорғау – социальная защита
әлеуметтік салалау – социальные отрасли
әлеуметтік-эконмикалық саясат – социально-экономическая политика
әр істің тетігін білу керек – во всяком деле необходимо занть способ
әуе – воздушный, воздух, высь, небеса, небо
баға – цена, достоинства, отметка, оценка
бақталастық – конкуренция, соперничество
бақылау – контролировать, высматривать, контроль, наблюдать
балама – альтернативный, эквивалент
банк операциялары – банковские операции
банктің ақша аударуы – банковский перевод
баспасөз – издательство, печать, пресса
безнадежные долги – үмітсіз қарыздар
бейімділік – склонность, предрасположение
береке – благо, благодать, изобилие
беріктік – выносливость, прочность, стойкость, твердость
бәсеке – конкуренция, соперничество
билеу – управлять, владеть, танцевать
біріккен ұлттар ұйымы – организация объединенных наций
болжау – прогноз, предвидение, предполагать
бөлу – делить, распределение, разделение
бухгалтерлік есеп – бухгалтерский отчет
елеулі – заметный, видный, достойный
еңбек сағаты – трудовой час; время труда
еркін – свободный, свободно, непринужденный, непринужденно, вольный
есеп айырысу – рассчитываться, расчет
есептеу – исчисление, начисление, подсчеты
ескерту – помнить, напомнить, предупредить, примечать
ескі – древний, старый, ветхий, изношенный, поношенный
есте сақтау – помнить, хранить в памяти
жалақы – жалование, заработная плата
жалған – фальшивый, ложь, обманчивый
жарамды – действительный, годный, пригодный
жариялау – объявлять, объявить, провозглашать, провозгласить
жарлық, билік, бұйрық – распоряжение
жәдігер – наследие, память, реликвия, памятник
жеке – частный, личный, отдельный, единоличный
жеке адамның есеп шоты – личный счет
жетістік – достижение; успех; успешность
жеткізу – доставка, доставить, довести, донести
жеткілікті – достаточный, достаточно
жинақтаушы қор – накопительный фонд
жиынтық – сбор,комплекс, свод, совокупность
жылжымайтын мүлік – недвижимое имущество, недвижимость
зерттеу – исследование; исследовать
инвестициялық жоба – инвестиционный проект
ипотекалық несие – ипотечное кредитование
ілтипат – внимание, благосклонность, любезничать
іріктеу – отбор, переборка, перебрать
іске қосу – подключиться, осуществить
ішікі валюта рыногы – внутренний валютный рынок
ішінара – в частности, между прочим
қабілеттілік – восприимчивость, дееспосбность
қайтару, қайтарып беру – возвратить
қарастыру – рассматривать, изыскивать
Қаржы министрлігі – Министерство финансов
қатаң – строгий, твердоватый, сыроватый
қатысушы – участник, принимать участие
қолданылу – применяться; употребляться
қосылған құнға салынатын салық – налог на добавленную стоимость
қосымша – дополнительно; приложение
құбылмалы - переменчивый, изменчивый
құмар – азарт, сильное желание, страсть,склонный
құрылыс – строительство, стройка 67
қызметкер – служащий, работник, сотрудник
қылмыстық – криминальный, уголовный
қысқа мерзімді несие – краткосрочный кредит
келісім – договор, контракт, соглашение
кеміту – скидка; убавлять; уменьшать; поубавить
кеңінен таралған – широко распространенный
кәсіпкерлік құрылым – предпринимательская структура
кәсіпкерлік қызмет – предпринимательские услуги
көптеген мәселелердің шешуі-решение многих вопросов
көпшілік дауыспен – большинством голосов
көрсеткіш – показатель, указатель, данные
куәландыру – удостоверять, свидетельствовать, засвидетельствовать
күмәнді, күдікті, шүбәлі – сомнительно
күрделі жөндеу – капитальный ремонт
мақсатты – целевой, имеющий, цель, целеустремленный, целенаправленный
мамандандырылған – профессиональный, специализированный
мейірімділік – милосердие, гуманность, доброта
мәміле – сделка, согласование, соглашение, компромисс, взаимосогласие
мемлекетаралық – межгосударственный
мемлекеттік басқару – государственное управление
мемлекеттік бюджет – государственный бюджет
мемлекеттік емес сектор – негосударственный сектор
мемлекеттік реттеу – государственное регулирование
мүмкіндік – возможность, вероятность, шанс
назар аудару – привлечь внимание, обратить внимание
нарықтық қатынас – рыночное отношение
нарықтық экономика – рыночная экономика
нәтиже – результат, заключение, итог
нормативтік-құқықтық актілер – нормативно-правовые акты
нығайту – укрепить, закрепить, упрочить
оралу – возвращаться, обвернуться, вернуться
орындау, іске асыру, жүзегер асыру – реализация
өкім жүргізу – распоряжаться, властвовать
өлшем бірліктері – единица измерения
өнеркәсіп – производство,промышленность
өркениетті ел – цивилизованное государство
пайдалану – использовать, пользоваться, воспользоваться
пластикалық карточка – пластиковые карточки
расталу – быть удостоверенным, подтвержденным
растау – подтверждать, удостоверять
реттеу – регулировать, привести в порядок, упорядочить, урегулировать
реттеуші – регулирующий, налаживающий
сақтандыру – страхование, предохранять
сақтық – резервный, продажный, выделенный для продажи
санау – считать, исчисляться, сосчитать, подсчитать
сатуға салынатын салық – налог на продажу
сатып алушы нарығы – рынок покупателя
серіктес – компаньон, единомышленник, соратник
сирек кездесетін зат – редкостная вещь
сыйақы – вознаграждение, премия, награда, подарок
сыртқы сауда айналымы- внешний товарооборот
сыртқы экономикалық байланыстар – внешние экономические связи
талап – потребность, иск, требование
тарату – распространять, распускать, раздавать
тартылған – растянутый, натянутый, стянутый
тетік – механизм, прием, способ, стержень
тиімділік – выгодность, эффективность
төзімділік – терпеливость, выдержанность, выносливость
төлеу – платить, уплатить, возмещать убытки
тұжырымдаған – заключительный, окончательный
үкіметаралық - межправительственный
ұлғайту – преувеличивать; расширить; преувелечение; увеличение
ұсынушыға арналған – предназначен на предъявителя
халықтың тұрмыс деңгейі – жизненный уровень народа
шекаралық – приграничный, пограничный
Қазақ әдебиеті " Эссе мазмұнына талдау " | Инфоурок
Эссе жазу үлгісі
Әдеби эссе анықтамасын көрсет.Сенің субъективті пікірің...
Эссе | Учебно-методическое пособие (11 класс) на тему
Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі ұлттық...
Курсовая Медико Социальная Помощь
Сочинение Что Такое Хорошо Что Такое Плохо
Логарифмическая Функция Контрольная Работа С Ответами
Единая Транспортная Система России Реферат
Реферат На Тему Курение Вредит Здоровью