Эміль Гакл “Нормы камічных паводзін” (Логвінаў, 2018 г.), 3/5.
t.me/bellitra
Сучасны чэшскі пісьменнік Эміль Гакл (пад гэтым псеўданімам хаваецца Ян Бэнэш) пачынаў як паэт, але перайшоў на прозу, якую і піша дагэтуль. Тут пад адной вокладкай хаваюцца адразу дзве аповесці: “Пра бацькоў і дзяцей” і “Нормы камічных паводзін”.
Аповесць “Пра бацькоў і дзяцей” ў Чэхіі даволі папулярная і ўганараваная рознымі прэміямі. Яна апісвае шпацыр бацькі і сына па вуліцах Прагі. Яны завітваюць у розныя бары, кавярні і размаўляюць пра жыццё. Своеасаблівы чэшскі “Уліс”. Размовы ад вельмі прыватнага (напрыклад, абмеркаванне жанчын) пераходзяць да агульнага, да гісторыі краіны і яе пакручастага лёсу. Тут і гісторыя Усходняй Еўропы ад камунізму да нацызму, і лёс Югаславіі.
Бацька, як чалавек з вялікім жыццёвым вопытам, разважае на тэму таго, што Чэхія за стагоддзе перажыла столькі ўсяго, але ж, па сутнасці, нічога не змянілася. І дадае:
“Новага на свеце нічога няма ўжо два мільярды гадоў, толькі варыяцыі на тэму вуглярод, вадарод, кісларод і азот”.
Таксама бацька часам выдае даволі цікавыя параўнанні, напрыклад, як гэтае:
“А гісторыя Балканаў — пахмурная і паэтычная, як нямецкая опера, гэта вам не жарцікі, там кроў цячэ ракой, адсечаныя галовы валяюцца па вуліцах і тут жа побач танчаць людзі і грае аркестр”.
Вось толькі цалкам для мяне гэтая кніга аказалася простым зборнікам анекдотаў і цытат ад бацькі. Аднастайнасць сюжэта надакучвае, хоць першапачаткова яна і не задумвалася як нешта дынамічнае.
Аповесць “Нормы камічных паводзін” працягвае лінію папярэдняй аповесці, толькі яшчэ больш бессюжэтна. Зноў размовы сына з бацькам, які памірае. І шчыра прызнаюся, што апошнія старонкі кнігі я проста бяздумна перагортвала.
Але добрая магчымасць пазнаёміцца з сучаснай чэшскай літаратурай.