Электр энергетикада тезкор-диспетчерлик бошқарув қоидалари тасдиқланади

Электр энергетикада тезкор-диспетчерлик бошқарув қоидалари тасдиқланади

@hetmuloqot

Ўзбекистонда электр энергетикада тезкор-диспетчерлик бошқарув қоидалари тасдиқланади. Тегишли ҳужжат норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари муҳокамаси порталида эълон қилинди.

Қоидалар тезкор-диспетчерлик бошқарув субъектларига, электр энергетикаси субъектларига ва энергия қабул қилувчи қурилмалари мавжуд бўлган электр энергияси истеъмолчиларига тааллуқли экани айтилади.

Тезкор диспетчерлик бошқарув субъектларига қуйидагилар тегишли:

тизим оператори;

электр энергиясини ишлаб чиқарувчи корхоналарнинг тезкор-диспетчерлик хизматлари;

магистрал электр тармоқлари корхоналарининг тезкор-диспетчерлик хизматлари;

электр тармоқлари хўжалиги объектлари магистрал электр тармоқлари сифатида фойдаланилаётган юридик шахсларнинг тезкор-диспетчерлик хизматлари;

ҳудудий электр тармоқлари корхоналарининг тезкор-диспетчерлик хизматлари;

кўп энергия сарфлайдиган ускуналардан фойдаланадиган юридик шахсларнинг тезкор-диспетчерлик хизматлари;

ташкилий-ҳуқуқий шаклидан қатъий назар ягона электр энергетикаси тизимига уланган юридик шахсларнинг, шу жумладан давлат-хусусий шериклик доирасида фаолият юритаётган хорижий юридик шахсларнинг тезкор-диспетчерлик хизматлари.

Ягона электр энергетикаси тизими доирасида тезкор-диспетчерлик бошқарув битта тезкор-диспетчерлик субъекти томонидан амалга оширилади.

Тезкор-диспетчерлик бошқарув:

ягона электр энергетикаси тизими доирасида - тизим оператори;

электр энергетикаси объектлари доирасида - ушбу объектларнинг тезкор-диспетчерлик субъектлари томонидан амалга оширилади.

Ягона электр энергетикаси тизимида ва тегишли электр энергетикаси объектларида тезкор-диспетчерлик бошқарув, жамланганда ягона электр энергетикаси тизимининг электр энергетикаси режимини ташкил этадиган электр энергетикаси объектлари ва электр энергияси истеъмолчиларининг энергия қабул қилувчи қурилмаларининг эксплуатацион ҳолати ва ўзаро боғлиқ технологик ишлаш режими устидан марказлашган ҳолда кечаю-кундуз ва узлуксиз бошқариш йўли билан амалга оширилади. Тезкор-диспетчерлик бошқарув доирасида тезкор-диспетчерлик бошқарув субъекти, унга электр энергетикаси соҳасидаги муносабатларни тартибга солувчи қонунчилик ва бошқа норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар билан юкланган функцияларни амалга оширади.

Электр энергетикаси объектининг тезкор-диспетчерлик бошқарув субъекти, мустақил равишда, тизим операторининг иштирокисиз, тегишли объектда тезкор-диспетчерлик бошқарувни ушбу Қоидаларга мувофиқ ташкил этади ва амалга оширади, Ўзбекистон Республикасининг қонун ҳужжатларида ва электр энергетикаси соҳасидаги муносабатларни тартибга солувчи бошқа норматив-техник ҳужжатларда назарда тутилган ҳолатлар бундан мустасно.

Электр энергетикасида тезкор-диспетчерлик бошқарув субъекти ўзининг диспетчерлик жавобгарлиги ҳудудида тезкор-диспетчерлик бошқарувни амалга ошириш бўйича функцияларини, ҳар бирига тегишли операцион ҳудуд бириктирилган бир ёки бир нечта диспетчерлик марказлари орқали амалга оширади. Диспетчерлик марказлари, улар таркибий қисми бўлган тезкор-диспетчерлик бошқарув субъекти номидан фаолият юритадилар.

Битта диспетчерлик марказининг операцион ҳудуди бир нечта вилоятлар ҳудудларини қамраб олган бўлиши мумкин.

Агар электр энергетикасида тезкор-диспетчерлик бошқарув субъекти фақат битта диспетчерлик марказига эга бўлса, унга бириктирилган операцион ҳудуд тегишли электр энергетикасида тезкор-диспетчерлик бошқарув субъектининг диспетчерлик жавобгарлиги ҳудудига мос келиши керак.

Электр энергетикасида тезкор-диспетчерлик бошқарув субъекти:

ўзининг диспетчерлик жавобгарлиги ҳудудида диспетчерлик марказларининг тузилмасини, шу жумладан уларнинг даражасини ва биргаликда бўйсунишини белгилайди;

диспетчерлик марказлари ўртасида тезкор-диспетчерлик бошқарув функцияларини тақсимлайди ва уларга юклатилган функцияларни бажариш бўйича ўзаро муносабатлари тартибини белгилайди.

Диспетчерлик марказлари тегишли қуйи ва қўшни диспетчерлик марказларига бажарилиши мажбурий бўлган диспетчерлик командалари ва фармойишларини беришга ҳақлидир.

Ягона электр энергетикаси тизими ёки электр энергетикасининг тегишли объекти электр энергетика режимини бошқариш жараёнида, ҳар бир диспетчерлик марказида, электр энергетикасида тезкор-диспетчерлик бошқарув субъекти номидан тезкор-диспетчерлик бошқарув амалга оширилаётганда, бажарилиши мажбурий бўлган диспетчерлик командалари ва рухсатномаларини бериш, масофадан бошқариш воситаларидан фойдаланган холда бошқаруви марказлаштирилган объектларнинг технологик режими ва эксплуатацион ҳолатига тўғридан-тўғри таъсир этиш ваколатига эга бўлган унинг ходимлари (диспетчерлик ходимлари, диспетчерлар) белгиланади. Диспетчерлар, диспетчерлик командалари ва рухсатномаларини диспетчерлик маркази номидан берадилар.

Ҳар бир диспетчерлик марказида, электр энергетикада тезкор-диспетчерлик бошқарув субъекти номидан электр энергетикада тезкор-диспетчерлик бошқарув амалга оширилаётганда диспетчерлик фармойишларини имзолаш ваколатига эга бўлган ходимлар белгиланади.

Электр энергетикада тезкор-диспетчерлик бошқарув субъектининг ҳар бир диспетчерлик маркази, у диспетчерлик бошқарув ёки диспетчерлик юритув амалга ошираётган электр узатиш линиялари ва электр тармоқлари ускуналари, электр станциялар ускуналари, релели ҳимоя ва автоматика қурилмалари, алоқа каналлари, диспетчерлик ва технологик бошқарув воситалари, тезкор-ахборот комплекслари, технологик ишлаш режими ва эксплуатацион ҳолати диспетчерлик марказининг операцион ҳудудида энергетика тизимининг электр энергетикаси режимига таъсир этадиган ёки таъсир этиши мумкин бўлган, юқорида келтирилган электр энергетикаси объектларида (шу жумладан, электр энергияси истеъмолчиларига тегишли электр энергетикаси объектларида) жойлашган бошқа ускуналарни аниқлайди ва уларни бошқариш (юритиш) усули бўйича тақсимлаган ҳолда, диспетчерлик марказининг бошқаруви марказлаштирилган объектлари рўйхатига киритади.

Диспетчерлик маркази, шунингдек, аварияни олдини олиш ёки режим автоматикасининг бошқарув таъсирлари ҳажми ўзгаришининг катталигини, ускуналарнинг электр токи частотасини бошқарувида иштирок этишга тайёрлигини, мавжуд қувватнинг ўзгариши ва генерация қилувчи ускунанинг актив қувват бўйича ростлаш оралиғи катталигини, максимал қуввати 5 МВт ёки ундан ортиқ бўлган электр энергияси истеъмолчиларининг энергия қабул қилувчи ускуналари истеъмол юкламаси ўзгаришини ва ушбу диспетчерлик марказининг операцион ҳудудидаги электр энергетикаси қурилмаларининг технологик режимининг бошқа параметрларини бошқаруви марказлаштирилган объектларга киритади.

Шамол ва қуёш электр станцияларининг энергетик ускуналарига нисбатан қўлланилганда, бошқаруви марказлаштирилган объектларга ягона электр энергетикаси тизими таркибида ўзгармас токнинг битта ўзгартирувчиси орқали ёки кучланиши 10 кВ ва ундан юқори бўлган битта тақсимлаш қурилмасига ишлаётган шамол энергетикаси қурилмалари ва қуёш фотоэлектрик модуллари гуруҳлари, шунингдек ягона электр энергетикаси тизими таркибида алоҳида фаолият кўрсатаётган, ўрнатилган генерация қилувчи қуввати 5 МВт ва ундан ортиқ бўлган шамол энергетикаси қурилмалари ва қуёш фотоэлектрик модуллари киради.

Электр энергетикаси объектларининг электр узатиш линиялари, асбоб-ускуналари ва қурилмаларини, диспетчерлик марказининг операцион ҳудудидаги ускуналарнинг технологик ишлаш режимининг алоҳида параметрларини бошқаруви марказлашган объектлар рўйхатига киритилганлиги тўғрисидаги маълумотлар, улар бошқариш усули бўйича тақсимланган холда тезкор-диспетчерлик бошқарув субъекти томонидан, ёзма равишда, тегишли электр энергетикаси субъектлари ва электр энергияси истеъмолчиларига етказилади.

Тезкор-диспетчерлик бошқарув субъекти, диспетчерлик марказлари томонидан бошқариш (юритиш) усули бўйича тақсимланган бошқаруви марказлашган объектлар рўйхати тузилишини ташкил этади.

Диспетчерлик марказининг операцион ҳудудидаги ягона электр энергетикаси тизимининг электр энергетикаси режимига таъсир қилувчи ва бошқа диспетчерлик марказининг операцион ҳудудида жойлашган бошқаруви марказлашган объект, кўрсатилган диспетчерлик марказларини ҳар бирининг бошқаруви марказлашган объектлари рўйхатига киритилиши лозим.


Report Page