Dwa huje i Mika

⚡ KLIKNIJ TUTAJ, ABY UZYSKAĆ WIĘCEJ INFORMACJI 👈🏻👈🏻👈🏻

Dwa huje i Mika
Your browser isn’t supported anymore. Update it to get the best YouTube experience and our latest features. Learn more

This person is not on ResearchGate, or hasn't claimed this research yet.
The image of Poland and Poles in Germany emerging from the analysis of public opinion polls and press publications remains ambiguous - it is characterized by complexity and a lack of internal consistency. • Positive aspects of the image of Poland and Poles are present to a greater extent in the German press than in the results of public opinion polls. • The results of the polls also show a greater inconsistency in the image of Poland and Poles in Germany than press narratives. • Two elements of Poland's image are particularly noteworthy in the German press: as an important European actor and as a country with a dynamically developing economy. From the Polish point of view, these two elements should constitute an important "anchor", a kind of starting point organizing the discussion about Poland in the German media. burdened with stereotypes. This is mainly due to the relatively poor knowledge of Germany's eastern neighbor. • Poles living in Germany are not of special interest to either the German media or the public. They are also not present in the public discourse themselves. Locally, there was also a lot of interest in the issue of emigration to border areas - especially Mecklenburg-Vorpommern.
Content uploaded by Michal Nowosielski
Content may be subject to copyright.
• Wizerune k P olski i P olaków w Niemczech wyłaniający się z analizy badań opinii
pub licznej oraz pub likacji prasowyc h pozostaje niejednoznaczny – cec huje się
złożonością i brakiem w e wnętrznej spójności.
• P ozytywne aspekty wizerunku P olski i P olaków obecn e są w większym stopniu
na łamac h niemiec kiej prasy niż w wynikach badań opinii pub liczn ej.
• Wyniki badań sondażo wyc h wykazują również większą niespójność wizerunku
P olski i P olaków w Niemczech niż narracje praso we .
• W niemiec kiej prasie szczególnie warte uwagi są dwa elementy wizerunku P ol -
ski: jak o ważnego aktora eu ropejskiego oraz jak o kraju o dynamicznie r ozwi -
jającej się gospodarce . Z polskiego punktu widzenia te dwa elementy po winny
stanowić ważną „k otwicę”, swoisty punkt zaczepienia organizujący dysk usję
• Na tle wizerunku b udo wanego w mediac h postrzeganie P olski i P olaków przez
niemiec kie społeczeństwo wydaje się w znaczn ej mierze upr oszczone , schema -
tyczne i obciążo ne stereotypa mi. Wynika to przede wszystkim ze stosunk o wo
słabej znajomości wsc hodniego sąsiada w RFN .
• P olacy mieszkający w Niemczech nie stanowią przedmiotu specjalnego zain -
tereso wania ani niemieckic h mediów , ani opinii publiczn ej. Sami także nie są
• Stosunk ow o największym zaintereso waniem cieszyły się kwestie emigracji za -
r obk owej z P olski po otwarciu niemieckiego rynku pracy . Lokalnie duże zain -
tereso wanie budziła również pr ob lematyka emigracji na ter eny przygraniczn e
– szczególnie Me klem b u rgii-P omorza Przedniego .
Historia i pamięć: masowe przesiedlenia 1 939-1 945-1 949
Odradzanie się społeczeństw a obyw a telskiego .
Rozwój polskiego trzeciego sektor a w la tach 1 989-2008
P olska i Niemcy w Unii Europejskiej (2004-2009).
Mocarstwowe aspir acje Niemiec w Europie XXI wieku:
realia i perspektywy (Raport z badań)
Stany Zjednoczo n e wobec kryzysów r egio nalnych
J oanna Dobrowolska-P olak (red. naczelna)
P oznań 201 3 (wersja elektroniczna)
Wydano w ramach projektu bada wczego
„Dynamika niemieckiej opinii pub liczn ej”
we współpracy z Fundacją Ko nrada A denauera
WSTĘP ............................................................................................ 7
P olacy jako sąsiedzi Niemców ........................................................... 9
w niemieckim dyskursie pub licznym .............................................. 41
Migracja zar obkow a z P olski do Niemiec
P olacy w Niemczech – niewidzialna mniejszość
P odsumow anie ............................................................................... 56
IZ Policy P apers • 8(I) • www .iz.poznan.pl
Dynamika niemiec kiej opinii pub licznej. Wizerun ek P olski i P olaków w Niemczec h
Niniejsza pub likacja stanowi podsumow anie projektu badawczego „Dyna -
mika niemieckiej opinii pub liczn ej” prow adzo n ego w Instytucie Zachodnim
przy współpracy z Fundacją Konr ada A denauera w roku 201 1
efektem działań badawczych podejmow anych w r amach projektu były pub li-
kow ane co dw a miesiące Biuletyny Instytutu Zachodniego podsumowujące
bieżące wydarzenia polityczne w Niemczech or az stosunkach polsko-niemiec -
kich, ze szczególnym uwzględnieniem ich odbicia w wynikach badań opinii
oraz dyskursie pub licznym. Celem projektu było przedstawienie polskiem u
odbiorcy opr acow ania mo nitorującego dynamikę niemieckiej opinii pub licz-
n ej. Zagadnienia te pozostają w P olsce słabo rozpoznan e , nawet specjaliści
zajm ujący się problema tyką niemiecką – zarówno pub licyści, jak i naukowcy
– odnoszą się do wyników badań niemieckiej opinii pub licznej na podstawie
wyrywkowych danych czerpanych z prasy . Najw ażniejsze prob lemy podjęte
w badaniu to: (1) zasadnicze wątki dyskusji pub licznej o polityce i kwestiach
społec znych, (2) stosunki pols ko-niemie ckie w dysk ursie pub l icznym, (3)
bieżące wyniki badań niemieckiej opinii pub liczn ej.
O ile posz czegól n e b iulet yny prezentow a ły analiz y s ko ncentrow a n e n a
bieżących przemianach, o tyle kończące projekt pub likacje wydaw an e w ra-
mach „IZ P olicy P apers” zawier ają reeksje o charakterze bar dziej o gólnym,
dłu gof alo wy m i podsu mo wuj ący m. Analiz a skupi a się na dwóc h zasadn icz ych
wątkach. Piotr Kubiak i Piotr Cichocki w pr acy Dynamika niemieckiej opinii
publiczn ej. Pozycja partii politycznych na podstawie sondaży i wyników wybo -
rów do parlamentów krajowych (201 1-201 2) reko nstruują przebieg wyborów
regionalnych oraz anali zują u w arunkowania i ko nsekwen cje wy ników dla
stabilnoś ci system u partyjn ego , niniejsze oprac ow anie zaś podejm uje kwestię
obecności P olski i P olaków w niemieckim dyskursie pub licznym.
Na prob lem obr azu P ols ki i P olak ów w oczach niemieckie go społecze ństw a
można spojrzeć z dwóch perspektyw . P o pierwsze , przez pryzma t społecz -
nych wyobrażeń P olski jako kraju za wschodnią granicą, oraz P olaków jako
sąsiadów . P o drugie , poprzez zawężenie perspektywy do wizerunku P olaków
mieszkających i migrujących do RFN . Oba te wizerunki nie muszą być spójne
– przeciwnie – pewn e ich elemen ty mo gą się wyr aźnie od siebie różnić. P olak
jako sąsiad niekoniecznie m usi być opisyw any za pomocą tego samego zesta-
wu stereotypowych cech, jakie może mieć P olak współobyw a tel ( Mitbürger) .
Z teg o powo du oba te przypad ki będą analizo w an e osobno . Choc iaż nie zawsze
takie rozróżnienie wydaje się w pr aktyce możliwe do ścisłego utrzymania,
szczególnie w dobie zwiększon ej mobilności, to jednak szczególni e w ko ntek -
ście historycznych uw arunkow ań dyskursu wydaje się zasadn e .
Doda tkowo w pracy , w części dotyczącej postaw wobec polskiej emigracji do Niemiec, wykorzy -
stano także wyniki projektu badawczego „P olacy w Niemczech. Aspekty społeczn e , polityczne ,
eko nomiczne i pr awn e” NN1 1 6 31 639, nansow an ego przez Narodowe Cen trum Nauki.
IZ Policy P apers • nr 8(I) • www .iz.poznan.pl
Piotr Cic hoc ki, Agata Lewando wska, Mic hał No wosielski
Bad an ia, który ch wynik i pre zen to w an e są w pub lik ac ji, nie były pr o w adz o ne
na podsta wie systema tycznej analizy zaw artości czy treści do niesień medial -
nych. Miały on e raczej charakter „zwiadu badawczego”, którego celem było
nie tyle doko nani e pełn ej diagno zy wizerunk u P ols ki i P olaków w niemie ckich
mediach, ile wskazanie na pewne trendy czy tendencje kształtujące badane
zja wisko . T am, gdzie to możliwe , wynik i anali z włas nych zespołu badawc zego
starano się uzupełnić wynikami badań zastanych.
IZ Policy P apers • 8(I) • www .iz.poznan.pl
Dynamika niemiec kiej opinii pub licznej. Wizerun ek P olski i P olaków w Niemczec h
Wizerun ek P olski i P olaków w Niemczech jest kwestią złożoną. Wynika
to z faktu, iż z jednej stro ny jest o n obciążo ny silnymi n egatywnymi stereo-
typami, mocno osadzonymi historycznie w niemieckiej świadomości, a co
za tym idzie , także w opinii i dyskursie pub licznym. Z drugiej jednak strony ,
spo sób , w ja ki Niem cy post rzeg ają swoj ego wsch odni ego sąsi ada, wy daje
się z czasem zmieniać, choć tempo zmian jest raczej powoln e . Przemianom
ulegać zaczynają na wet tak siln e elemen ty wizerunku jak polnischeWirt -
schaft – jeden z symboli niemieckich nega tywnych stereotypów
wraz z cor az większymi sukcesami polskiej gospodarki zaczyna przyjmow ać
nowe – przeciwn e dotychczasowem u – znaczenie . W niemieckich narracjach
o bieżą cyc h sukce sa ch gos pod arc zy ch P olski wystę puj e częśc ie j jako iro nicz nie
przywoływ an e wspomnienie , stojące w wyraźnym kon traście do jakościow o
Niemniej jednak sięgając w bardziej odległą przeszłość zasadne wydaje się
stwierdzenie , iż długotrw ały kon takt między P olakami a Niemcami dopro-
w adził do wytworzenia u naszych zachodnich sąsiadów siln ego n ega tywneg o
stereotypu P olski. P olska przez długi czas była postrzegana jako kr aj zaco-
fany , słaby , targany wewnętrznymi koniktami, nieuporządkow any . P olacy
z kole i uw aża ni byli częs to za ludzi prymi tywn ych, prost ych, częst o brudnych,
niezdolnych do podejmo w ania zadań bar dziej skomplikow anych niż jedynie
proste prace zyczn e . Źródeł takiego stereotypu należy szukać w historii re -
lacji polsko-niemieckich. J ak zauw aża Andrzej Sakson „ Wiek XIX to początek
okresu planowego i celoweg o zniekształcania wizerunku wschodniego sąsiada.
(…) Ówczesn e państwo polskie widziano przez pryzmat społeczeństw a szla-
checkiego , pogrążo nego w samowoli i anarchii, jako kraj, w którym panoszyła
się ciemnota i fana tyzm religijny , kraj zacofany w rozwoju kultur alnym(…).
P olak reprezen tow ał najbardziej ujemn e cechy charakteru”
Dmi tró w potwie r dza tez ę o siln ym hist ory czn ym zakor zen ien iu niemi eck ieg o
ste r eot yp u P olak a. „G łów ny m źród łe m n eg a tywn yc h wy obr ażeń i an typ ols ki ch
uprzedzeń są od ponad dwustu la t stereotypy polnischeWirtschaft i polnis cher
Sejm . Ic h ni eda jąc e si ę prz ece nić zna cze nie wyn ika ło pr ze de ws zys tki m
z faktu, że stanowiły on e jako ‘karykatur a modernizacji’ lub ‘skarbnica decy -
tów modernizacji’ elemen t ko nstytutywny dla świadomości narodowej Nie-
. Inn ymi słow y , zapoż ycz ając okr eśle nie z dysk urs ów postko lo nialny ch,
to historyczne niemieckie pa trzenie na wschód posiadało wszelkie przejawy
„orien talizm u”, polegającego na dyskursywnym wykluczaniu W schodu legi-
tymizującym zarazem dominację Zachodu.
P or . H. O r ł o w s k i , Polnische Wirtschaft. Nowoczesny niemiecki dyskurs o Polsce , Olsztyn
A. S a k s o n , Berlin – W arszawa. Studia o Niemcach i relacjach z Polakami , Wrocław 201 0,
E. D m i t r ó w , Rola mitów i stereotypów we wzajemnym postrzeganiu , w: A. W olff-P owęska,
D . Bingen (red.), Polacy – Niemcy . Sąsiedztwo z dystansu , P oznań, 2004, s . 500.
IZ Policy P apers • nr 8(I) • www .iz.poznan.pl
Piotr Cic hoc ki, Agata Lewando wska, Mic hał No wosielski
Możn a t akże mów ić o p ozyty wnych – uksz tałtowanych his toryc znie –
składnikach niemieckiego wizerunku P olaków . Głównym z nich wydaje się
być przywiązanie do w olności; odwołuje się do niego często nowy prezyden t
Niemi ec J oachim Gauc k nazyw ając P olskę „ojcz yzną wolnośc i”. Wyobr ażenie
to ma znacznie dłuższe , sięgające epoki roman tyzm u, korzenie . „Kom unałem
krążącym w niemieckiej (i n ie tylko ) opin ii publiczn ej j est przek o nanie , że P ola -
ków wyróżnia jakie ś wyjątk owe dążenie do wolności . Przeko nanie to objawił o
się w en tuzjazmie dla Kościuszki, w niemieckich Polenlieder po 1 831 roku,
w żywiołowej sympa tii dla ‘Solidarności’ w la tach 1 980/1 981. (…) Również
u Hein ego można znaleźć godn e zapamiętania stwier dzenie: ‘J eżeli ojczyzna
jest pierwszym słowem P olaka, to wolność jest drugim. Piękn e słowo!’”
F a kt his tory cznego zak orze nien ia n egatywn ych el ementów wiz erun ku
nie s prawia byna jmni ej, że st ereot ypy zbudow ane n a ich pos tawie ni e s ą
w niemi eckim społeczeństwie żywe . Przeci wnie , choć pozornie wydają się
o n e wyparte z dyskursu pub liczneg o , są ciągle aktualn e – występują zarówno
w wyobrażeniach potocznych – co może znajdow ać odzwierciedlenie na przy -
kład w polnischeWitzen – jak i w mediach. T e osta tnie jednak są zazwyczaj
ostrożn e w używ aniu stereotypów wprost, w związku z tym także wykazują
tendencję do używ ania ich w humorystycznej formie
prasy prow adzon e po 1 989 r . potwier dzają, że dla przekazu medialnego na
tema t P olski charakterystyczna jest stereotypizacja treści wywołana między
inn ymi emo cjonalny m anga żow a niem si ę w k o nik ty pols ko-n iemi eckie
powstające co jakiś czas wokół trudnych i nierozwiązanych kwestii
Przecho dząc d o diagno zy osa dzo n ej w bardziej system a tycz n e j anal izie
dyskursu, wypada na wstępie wspomni eć, iż w swojej wy biórczej analizie
niemieckich artykułów przedrukowyw anych na łamach polskiego tygodnika
„Forum” w la tach 2004-2009 Aga ta P anas
zauw aża, że pon ad połow a brany ch
pod uw agę tekstów miała zabarwienie nega tywne w stosunku do P olski i P o-
laków , pozytywne zaś wykazyw ała jedynie nieco więcej niż jedna czw arta. Do
domin ujących n ega tywnych stereotypów pojawiających się w badanym m a te -
riale należą takie cechy , jak: łapówkars two , zacofanie , ka tolicyzm (ne ga tywnie
oc eni an y , jako prze ja w ko nse rw a ty zm u) , nie udo ln oś ć, chul iga ńs tw o . Dokł ad n e
wysz czególn ienie nega t ywnych stere otypów i częst ości ich pojawia nia się
H. O l s c h o w s k y , T ypowo Polskie? Sarmatyzm, mesjanizm, emigracja, wolność , w: A. Law a ty ,
H. Orłowski (red.), Polacy i Niemcy . Historia – kultura – polityka , P oznań 2008, s . 31 7-31 8.
P or . K. R u c h n i e w i c z , Stehlen die Polen immer noch die deutschen Autos? Zur Aktualität der
polnisch-deutschen Stereotype , „P olen Analysen” Deutsches P olen Instit ut, nr 40, 21.1 0.2008,
B . O c i e p k a , Polacy i Niemcy w obrazie mediów , w: A. W olff-P owęska, D . Bingen (red.), op .
A. Pa n a s , Polak, czyli kto? Obraz Polaka na podstawie artykułów niemieckojęzycznych opu-
blikowanych w tygodniku „Forum” , „Kultura – Media – T eologia” 201 1(5), nr 2, s . 1 6.
Należy oczywiście wziąć pod uw agę, iż prezen tow ane dane są ma teriałem jedynie w uproszczo -
ny sposób ilustrującym rzeczywisty obraz P olaków w prasie niemieckiej. Wynika to zarówno
z niedosko nałości doboru (przedruki w tygodniku „Forum”), jak i stosunko wo niewi elkiej liczby
analizow anych ar tykułów . Wydaje się jednak, że w arto przytoczyć te badania jako źródło listy
stereotypów – bez przywiązyw ania szczególnej uw agi do podanej częstości ich występow ania.
IZ Policy P apers • 8(I) • www .iz.poznan.pl
Dynamika niemiec kiej opinii pub licznej. Wizerun ek P olski i P olaków w Niemczec h
Negatywn e stereotypy P olaka występujące w niemiec kic h artykułach prze-
druk owan yc h na łamac h tygodnika „Forum” w latach 2004-2009
Źródło: A. P a n a s , P olak, czyli kto? Obraz P olaka na podsta wie artykułó w niemiec k ojęzycznyc h opub lik owa nyc h
w tygodniku „Forum” , „K ultu ra – Media – T eologia”, 2011(5), nr 2, s. 16.
Krótsza jest lista pozytywnych stereotypów , wśród których znajdują się
takie cechy , jak przedsiębiorczość, robienie kariery , w aleczność, czy otw artość
polskiej młodzieży na Europę. W arto jednak zwrócić uw agę na fakt, iż część
tych pozytywnych stereotypów może mieć inny – nie zawsze korzystny – ko n -
tekst. A utorka analiz twierdzi na przykład, że o przedsiębiorczości P olaków
„często mówi się (…) w ko n tekście , który spra wia, że nabiera ona wymowy
n eg a tywn ej (…) gdy wsk azuj e na nią Niemi ec w zwią zku z wyjazd ami P olakó w
do Niemiec w celach zarobkowych, utożsamia się ze sprytem, w następn ej
kolejności z kombina torstwem i złodziejstwem.”
IZ Policy P apers • nr 8(I) • www .iz.poznan.pl
Piotr Cic hoc ki, Agata Lewando wska, Mic hał No wosielski
w ażne wątpliwości co do tego , czy „ładne kobiety” są w istocie pozytywnym
stereotypem, biorąc pod uw agę szereg ko notacji, jakie taka cecha może za
P ozytywne stereotypy P olaka występujące w niemieckic h artykułach przedru -
k owan yc h na łamac h tygodnika „Forum” w latach 2004-2009
Źródło: A. P a n a s , op.cit. , s . 17.
T e osadzo n e w analizie dyskursu ko nkluzje znajdują rozwinięcie w son-
dażowy ch b adaniac h op inii pub licznej. Dokład niejsze go opi su w izerunk u
P olski i P olaków w niemieckim społeczeństwie dostarczają oparte na danych
so ndażowych badania Instytutu Spraw Pub licznych z 2008, 2006 i 2000 r .
P okazują o n e , że o ile sam zesta w skojarzeń (stworzo ny w odpowiedzi na py-
tanie otw arte), jakie w naszych zachodnich sąsiadach budzą P olska i P olacy ,
pozostaje w zasadzie bez zmian, o tyle można mówić o pewnych różnicach
w częstotliwoś ci pojawiania się niektórych cech w odpowiedziach . Agnieszka
Łada dzie li s kojarze nia niemiec kich responden tów na 8 g rup . Naj częście j
wymie niana grupa to kwest ie do tyczące życi a cod ziennego , następ nie zaś
pojawiają się skojarzenia związan e ze sferą stosunków polsko-niemieckich,
A. Ł a d a , Polska i Polacy oraz polityka europejska w oczach Niemców. Porównanie z opiniami
Polaków , w: L. Kolarska-Bobińska, A. Łada, Polska – Niemcy . W zajemny wizerunek i wizja
IZ Policy P apers • 8(I) • www .iz.poznan.pl
Dynamika niemiec kiej opinii pub licznej. Wizerun ek P olski i P olaków w Niemczec h
Sk ojarzenia dotyczące P olski i P olaków , 2008 r .
Grupa sk ojarzeń Sk ojarzenia wraz z odsetkami Ocena
kradzieże (samoc hodów), przestępczość (17)
k orzystne cen y towarów k o nsumpcyjnyc h (9) +
k orzystne k oszty utrzymania (2) +
człon ek UE, r ozszerzenie Unii na Wsc hód (9) +
napięte stosunki niemiec k o-polskie (3) -
ładne krajobrazy i miasta, u rlop, Bałtyk (14) +
miasta (Warszawa, Kraków , Gdańsk) (3) +
Sytuacja w P olsce (5) bieda, zacofanie (5) -
Cec hy c harakteru (1) przyjacielsk ość, gościnność (1) +
generalnie n egatywne wypowi
Ciasna pupcia młodej nastolatki
Świetnie panna ssie
Duży kutas wpadł w jej ręce