Biznes uchun pulni qayerdan olish kerak?

(Birinchi qism)

Tadbirkor uchun pul topish - bu kunlik vazifa, uni amalga oshirish bilan solishtirish mumkin.

Men yaqinda Tinkoffning "Qanday qilib tadbirkor bo'lish kerak" kitobini tingladim.

Kitob sakkiz yil oldin nashr qilingan, ammo u dolzarbligini hali ham yo’qotmagan. Men buni tadbirkorlar uchun eng amaliy manbalardan biri sifatida tavsiya qilaman.

Unda Oleg Yuryevich pul haqida ko'p gapiradi. Sizning biznesingiz qanday hajmda bo'lmasin, har doim ko'proq sarmoya talab qiladigan g'oyalar mavjud. 

Men Oleg Yuryevichning dono fikrlarini tingladim va tushundim: siz faol tadbirkor bo'lsangiz ham, majburiyatlaringiz har doim aktivlardan yuqori.

Hammasini o`zingiz qilishingiz bu juda sekin, shuning uchun tadbirkorlar bir xil spiraldan o'tishadi: ular bozorni tanlaydilar, uning atrofida bir guruh yig'adilar, strategiyani aniqlaydilar, bozorni o'z pullari uchun sinovdan o'tkazadilar, rivojlanish uchun sarmoyalarni jalb qiladilar va tanlangan rejaga sodiq qolishga harakat qiladilar.

Yo'l davomida, g'oya kuchli bo'lganmi, bozor katta bo'ladimi yoki jamoa va ta'sischilarning o'zlari belgilangan maqsadga erisha oladimi yoki yo'qmi aniq bo'ladi.

“Madrobots” biznesini boshlab, qayoqqa ketayotganimni bilmasdim. Men biznesning uchinchi yili “EBITDA” tushunchasini tushundim. Keyin esa men investitsiyalangan kapitalning daromadliligi va mahsulotning marjinalligini hisoblashni bildim.

Boshida biznesni "moliyalashtirish" masalasini qanday hal qilganim haqida. 

Omadim bor, mening muvaffaqiyatli do'stlarim bor. 3 ta "F" ishlarining qoidasi.

3 ta "F": Friends- do'stlar, Fools - ahmoqlar, Family - oila.

Ideal sarmoyadorlar, mening fikrimcha:

Do'stlar: Agar do'stlar sizga qarz bermasa, ehtimol siz begonalardan so'ramasligingiz kerak?

Ahmoqlar: O'zlarining mashaqqatli pullarini rasm va grafika uchun sarflagan odamlarni qanday nomlash mumkin?

Oila: Oilada ipoteka o'rniga biznes uchun pul oladigan kishi bo'lsa, bu juda yaxshi.

Boshida menda omonat, sherik (korporatsiyadagi hamkasb) va do'stlarim bor edi.

Men korporativ faoliyatim bilan xayrlashayotganimda, bu 2013 yil kuzi edi. Biz Rossiyaga o'nlab to'plangan innovatsiyalarni olib kelishga muvaffaq bo'ldik va valyuta inqirozidan oldin ularni ilgari surish va sotish jarayonini qanday o'rganish kerakligini bilib oldik.

Men "birinchi" (va shu paytgacha yagona) tashqi investorni - "Facebook" orqali topdim. O'z biznesimni boshlash haqida eslatma yozdim va shu zahotiyoq Maksim Osipov (o'sha paytda "IMHO VI" bosh direktori) shaxsiy elektron pochtani taqillatdi. U mening jangovar ruhim va "Kickstarter" bilan jihozlarni olib yurish g'oyamni yaxshi ko'rardi. Shunday qilib, loyihaga investor va sherik topildi.

Shundan beri, Maksim kompaniya uchun birinchi investordan ham ko`ra qadrliroq insonga aylandi. Kompaniyani operatsion boshqaruvida qatnashmay, u bizning ichki "aksiyadorlar yig'ilishida" strategiya va boshqaruv masalalarida yordam beradi.

Maksim, shuningdek, menga o`z kuchimni sergak baholashni o'rgatdi. Bitim davomida biz kompaniyaning yakuniy bahosini yillik natijalar bilan bog'ladik.

Biz "KPI"ni deyarli 30 % ga kam bajardik. Natijada Maksimning kompaniyadagi ulushi 30 foizga arzonlashdi. O'shandan beri men rejaning 4 ta variantini (optimistik, realistik, pessimistik va haqiqatga eng yaqini) tuzayapman. Pessimistik variantdan ham yomonroq holatni ham nazarda saqlash kerak va odatda ko`p hollarda shu variant tog`ri chiqadi. 

Dastlabgi investitsiyalar 2016 yilga kelib bir qator sinovlardan o'tishi, biznes modelini ikki marta o'zgartirish va ko'payish uchun tayyorgarlik ko'rish uchun yetarli edi.

Yo'limiz haqida mulohaza yuritib, Josh Ayne ("StackCommerce" xizmatining asoschisi) tadbirkorlik yo'lidan qanday o'tganligi to'g'risida yozgan ustunini eslayman. Bir necha yil oldin men shunga o'xshash tezislarning versiyasini ishlab chiqdim:

1-yil: siz hech narsa bilmayapsiz

2-yil: siz yangi sotuvchisiz

3 yil: siz buni aniqlaysiz

4-yil: siz o'lchovingizni bilasiz

5 yil: bozor o'zgarishi

6-yil: yangi o'yin

Yuqoridan pastga, 1-yildan 6-yilgacha: siz hech narsa bilmayapsiz, yangi o`yinchi, siz nimanidir tushunasiz, siz o'smoqdasiz, bozor o'zgarmoqda, yangi o'yin

Mening fikrimcha, tadbirkorlar aynan shu yo'l bo`yicha yuradi. Bozor o'zgarmoqda, jamoaga motivatsion yordam hamda biznes jarayonlarini ta'mirlash va qayta qurish kerak. Сhunki bularning hammasi o'sishga qaratilgan.

Biznes "PL" hisobotga ega ekzel jadvali va faktlar parametrlari bo'yicha tahlil qilinadi:

Tarixiy ma'lumotlar (biz kelajakdagi prognozlarda ularga ishonamiz).

Yalpi marj.

Savdo rejasi.

Moliyaviy aylanma.

Xarajatlar rejasi.

Kompaniya ichida biz tahlil va rejalashtirishni 3 ta asosiy ko'rsatkichga qisqartirdik:

Yalpi foyda (tovarlar va xizmatlar narxidan minus biznesda qancha pul qoladi).

Operatsion foyda (EBITDA).

Sof foyda (kreditlar bo'yicha foizlarni to'lash, xodimlarni rag'batlantirish va boshqarishdan keyin aksiyadorlarga qolgan narsa).

2017 yilga kelib, biz banklarning radarlariga chiqdik va kichik kredit liniyalarini, birinchi navbatda, "overdraft"ni ulay boshladik (bu 3 oygacha bo'lgan qisqa muddatli qarz, uning miqdori kompaniyaning o'rtacha aylanmasi asosida hisoblanadi).