БОЛАЛАРДА ЎТКИР ДИАРЕЯ

Ошқозон-ичак касалликлари озуқа моддаларининг ҳазм бўлиши ва сўрилишига ва тананинг умумий саломатлигига салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Ошқозон-ичак тракти оғиз бўшлиғидан бошланиб, анусда тугайдиган бурилишли найчадир.

"Ич кетиши" бўш, сувли ахлат ёки ичак ҳаракатининг юқори частотасини англатади. Деярли барча болалар вақти-вақти билан диарея билан оғрийдилар. Диарея ўз-ўзидан касаллик эмас, балки бошқа касалликларнинг белгисидир. Диареяга эътиборсиз бўлиш ярамайди. Баъзан у жиддий ва хавфли оқибатлар келтириб чиқариши эҳтимоли ҳам бор. 

Диарея сувсизланишга олиб келиши мумкин. Бу эса организмдаги сув ва электролитлар балансини (натрий, калий, хлорид) бузиши ва даволанмаса, жиддий муаммоларни келтириб чиқаради.

Диарея болалар орасида кўп учрайди. Бу муаммо бир ёки икки кун давом этиши ва кейин ўз-ўзидан "ғойиб" мумкин. Агар диарея икки кундан ортиқ давом этса, болангизда жиддий муаммолар бўлиши мумкин. Уч ёки тўрт кун кетма-кет диарея билан оғриган ва етарли миқдорда суюқлик ичмаган, баъзи огоҳлантириш белгилари бўлган болалар гастроэнтеролог кўригига бориши керак. Агар диарея икки ҳафтадан камроқ давом этса ва бошқа огоҳлантирувчи белгилар билан бирга бўлмаса, бу, эҳтимол, ошқозон-ичак вируси туфайли юзага келади ва қўшимча текширувлар талаб қилинмайди. Аммо гастроэнтеролог диарея боланинг аломатлари билан боғлиқ деб тахмин қилса, бу бошқа касалликка алоқадо омил бўлиши мумкин. Буни текшириш учун қўшимча тестлар белгиланади. Бошқа огоҳлантирувчи белгилар мавжуд бўлса, тўлиқ қон ҳужайралари сони, пешоб тести, тўлиқ нажас тести ва баҳолаш, қорин бўшлиғи радиологияси ёки бу тестларнинг комбинацияси каби тестлар ўтказилиши мумкин. Диареяни даволаш асосий сабабга боғлиқ.

Диарея ўткир ва сурункали шаклларда учрайди. Бир ёки икки кун давом этадиган ўткир ёки қисқа муддатли диарея ва бактериялар ёки вирусли касаллик билан ифлосланган озиқ-овқат ёки сув истеъмол қилиш натижасида юзага келиши мумкин. Сурункали диарея, бир ҳафтадан ортиқ давом этади. Бунинг сабаби бошқа муаммолар ва касалликлар ёки ичак касалликлари, масалан, ротавирус каби вируслар ёки Салмонелла каби бактериялар ва камдан-кам ҳолларда Гиардиа билан боғлиқ инфекция бўлади. Вирусли агентлар болаларда диареянинг энг кенг тарқалган сабабидир. Лаксатифлар ва антибиотиклар каби дорилар ҳам болаларда, ҳам катталарда диареяга олиб келиши мумкин. Овқатдан заҳарланиш ҳам диареяни келтириб чиқаради.

Ҳар бир болада диарея белгилари бироз фарқ қилади. Ошқозон ачиши, шишиш, кўнгил айниши, ҳожатхонага боришга шошилиш ҳисси, сувсизланиш ва ахлатни ушлаб турмаслик бу аломатлардан биридир. Диарея белгилари бошқа касалликлар ва муаммоларга ўхшаш бўлиши мумкин. Оғир диарея жиддий ва хавфли касалликнинг белгиси бўлиб, тўғри ташхис қўйиш ва даволаш учун мутахассисга мурожаат қилиш керак. Диареянинг энг катта ён таъсири сувсизланишдир. Сувсизланиш кўпроқ болаларда, шунингдек иммунитети заиф одамларда учрайди ва бу енгил, ўртача ёки оғир бўлиши мумкин.

Агар сиз чақалоқнинг ахлатида қон борлигини кўрсангиз, чақалоғингиз овқат ёки суюқлик ичишдан бош тортса (чақалоқларда бир неча соатдан кўпроқ ва болаларда 8 соатдан кўпроқ), ўртача ёки кучли сувсизланиш, қорин оғриғи кузатилса, шифокорга мурожаат қилинг. 

Феруза ҚАЛАНДАРОВА, 

Бухоро шаҳридаги 3-ОП инфекционист врачи