Атлах Шайқасының Тарихи Маңызына Эссе Жазыңдар
Атлах Шайқасының Тарихи Маңызына Эссе Жазыңдар
Читайте также: Философияны реформалау қажеттігі
Читайте также: Экологическое состояние водных ресурсов Республики Казахстан
Читайте также: «ШАХНАМА» ТҰРМАҒАМБЕТ АҚЫННЫҢ АУДАРМАСЫНДА
2001 жылы жаңа мыңжылдықтың бірінші жылында Атлах шайқасындағы жеңіске 1250 жыл толды. Тан империясының армиялары (орта ғасырлық Қытай) мен арабтардың арасындағы батыл шайқас 751 жылы орын алды. Шайқас шағын Атлах қаласының астында болды. Атлах-сол кезде Талас өзенінің жағасында орналасқан Түргеш қаласы болған. Ішкі қарама-қайшылықтар Түргеш қағанатын бұзды, ол қара және қызыл болып бөлінді, және қытайлық әскери қолбасшылар, сондай-ақ олардың одақтастары кәрістер мұны толық көлемде пайдалануға шешім қабылдады.
Қытай армиясының шығу тегі бойынша бас қолбасшысы шиянжи ГАУ-ның түбірі таулы сел сияқты Тюргеш әскері қоршалған Талас қаласына келді. Шаша қаласының билеушісінің ұлы Зияд ибн-Салих әкесі Шаша алу кезінде генерал Гау Шиянжаны өлтіріп, Атлахтың жанында, Араб әскерін таласқа алып келді. Карлуков рудалары қатал позицияға ие болды және қақтығысқа араласпады.
Соғыс кезінде екі жағынан 100 мыңға жуық жауынгер жиналды. Ұлы шайқас бір күнде аяқталмады, бірақ бес жыл бойы созылды, соғысушылар өмірдің тарихи мәнін түсінетіндей өмірлерін жалмады. Екі жағынан да қаза болғандардың саны болған жоқ. Араб-түркі әскерлері үшін бақытты сәтте, тан империясының әскері жеңіске жетті.
Қарлұқ шайқасы қызған кезде түргештер мен басқа да рулардың ішкі қайшылықтары туралы ұмыта отырып, қытайлықтардың ежелгі жауы степняктарына қарсы ұрысқа түсіп, генерал Гау Шиянжаның тан әскерінің қапталына ұрды,бұл жеңіске әкелді. Егер араб тарихшысы Ибн әл Асирге сенсе, Атлах қаласының астында Қытай армиясының 50 мыңнан астам солдаты өлтіріліп, 20 мың тұтқынға алынып, арабтар, соғыстар және оларға одақтас армиялар түргештер мен қарлұқтар тарапынан қанша адам қаза болғаны белгісіз. Бірақ, Шамасы, аз емес.
Біз Атлах шайқасы мен ондағы Ұлы жеңіс Орта Азия мен Қазақстан халықтарының кейінгі тарихында үлкен рөл атқарғанын, көптеген қайшылықтардың түйінін туғызды, біртұтас халықтар бірлігінің айқын мысалы болғанын білеміз. Бұдан басқа, дәл осы шайқас Қытай экспансиясы үзілгеніне алып келді, және осы жағынан көптеген жүзжылдықтарға шапқыншылық қаупінің алдын алды. Атлах шайқасындағы жеңіс кем дегенде екі терең тарихи мағынаға ие:
1. Тан империясының бас қолбасшысы Шиянжи Генерал-губернаторы осы шайқаста тірі болып, сол кезден бастап қытай солдатының аяғы қасиетті қазақ жеріне түскен жоқ. Орта Азия мен Қазақстан өз тәуелсіздігін сақтап қалды. Қытай жаулап алушыларынан құтылып, біздің жеріміз бүгінгі күнге дейін өз еркіндігін сақтап қалды. Әйтпесе, әлемдік тарихты қандай жолмен таңдайтыны белгісіз.
2. Бірақ қазақ даласында исламның таралуы мен ежелгі түркі жазба мәдениетінің жоғалуы кезінде, араб хаты мен грамматикасы өзгергенде, біздің халықтарымыз араб мәдениетіне, ал ол арқылы әлемдік, оның құрамдас бөлігіне айналған. Түріктер ислам (араб) мәдениеті арқылы кең көкжиекке шыға алды, оның маңызды нәтижелерінің бірі-Әл-Фарабидің ұлы ғалымы, философ және ақыны, Аристотельден кейін «екінші мұғалім» деп аталатын әлемдік деңгейдегі ойшылының пайда болуы.
Мұсылман ренессансының тағы бір ірі фигурасы-әлемдік медицина канондарының негізін қалаушылардың бірі Ибн-Сина (Авиценна) болған көрнекті ғалым-дәрігер болды. Сонымен қатар, түркі тектес ұлы ойшылдар Махмұд Қашқари, Юсуп Баласағұни, аудармашы және мұсылмандардың қасиетті кітабын құрастырушы, әл-Бухари Құранның хадистерін (басшылары) жазып, жүйелендірген, өмір бойы қасиетті Ахмет Яссауи және т.б. пайда болды.
Оның бірі ұлы қазақ ақыны Абай Құнанбаев болып табылатын көрнекті ойшылдардың, ғалымдардың, ақындар мен жазушылардың көпшілігі араб мәдениетінің, әдебиет пен өнердің ең жақсысын өзіне сіңіреді, олардың барлығына мұсылман дүниесінің благодатная аурасы әсер етті. Бұл тарихи шындық. Әрине, араб жаулап алулары ежелгі түркі мәдениеті үшін зерттелмеген, көшпенділер өмірінің өзінде көп нәрсе өзгерді. Бірақ ақылға қонымды пайдакүнемдік зияндан гөрі көп болды.
Самойлова, мәні Атлахской шайқас, және құрметтеу память воинов үшін өмірін паш еткен біздің бостандығы мен тәуелсіздігін, біздің көру мүмкіндігі бұл тарихи далека. 2001 жылы жаңа мыңжылдықтың бірінші жылында Атлах шайқасындағы жеңіске 1250 жыл толды. Біз сол ұлы және тағдырлы шайқаста шайқасқан жауынгерлердің ұрпақтарымыз ұлы жеңіс әкелген ата-бабаларымызды ризашылықпен еске алып, осы күнді бүкілхалықтық мереке ретінде атап өтуге тиіспіз.
751 жылы Атлах қаласында Талас алқабының Атлас өзені маңында арабтар мен қытайлықтар арасында Атлах (Атлас) шайқасы үлкен тарихи маңызы бар…
751 жылы Атлах қаласы Талас алқабының АТЛАС өзені маңында арабтар мен қытайлықтар арасында Атлах (атлас) шайқасы үлкен тарихи мәнге ие болды. АРАБТАР МЕН ТҮРГЕШТЕР ЖАҒЫНДАҒЫ ШАЙҚАСҚА ҚАРЛҰҚТАР ДА ҚАТЫСТЫ.
749 ЖЫЛЫ ҚЫТАЙ ҚОЛБАСШЫСЫ ГАО СЯНЬЧЖИ (АҒЫЛШ.)Орыс. ТАШКЕНТ АЛЫП, ОНЫҢ ТҮРКІ БИЛЕУШІСІ МОХЭДУ ҚАЗНҒЗИ АЛДЫ. ОНЫҢ ҰЛЫНЫҢ ШАҒЫМЫ БОЙЫНША ЖӘНЕ ҚОРШАЛҒАН ТАРАЗДА АРАБ ГАРНИЗОНЫН ҚОРҒАУ ҮШІН ХАЛИФТІҢ КӨСЕМІ АБУ МУСЛИМ ҚЫТАЙЛЫҚТАРҒА ЗИЯД ИБН САЛИХТЫҢ БАСШЫЛЫҒЫМЕН ЙЕМЕН АТТЫ ОТРЯДЫ ЖІБЕРДІ,ОҒАН БҰРЫН АРАБТАРМЕН СОҒЫСҚАН ТҮРІК ТАЙПАЛАРЫНЫҢ ЖАСАҒЫ ҚОСЫЛДЫ.
ҰРЫС ТАЛАС (АТЛАС) ӨЗЕНІНДЕ 751 ЖЫЛДЫҢ ШІЛДЕСІНДЕ БОЛҒАН. АРМИЯНЫҢ ТӨРТ ТӘУЛІК БОЙЫ БІР-БІРІНЕ ҚАРСЫ ТҰРДЫ. БЕСІНШІ КҮНІ ТЫЛДАҒЫ ҚЫТАЙЛЫҚТАРҒА ИМПЕРИЯЛЫҚ АРМИЯНЫҢ ҚҰРАМЫНА КІРГЕН ЖӘНЕ ӨЗІНІҢ СЮЗЕРЕНДЕРІНЕ ӨЗГЕРТКЕН КАРЛУКТАРДЫҢ КҮШТЕРІ КЕНЕТТЕН СОҚҚЫ БЕРДІ. ҚЫТАЙ ӘСКЕРІ ҚАШЫП КЕТТІ. ГАО АЙДАУЫЛЫ СЯНЬЧЖИ ҚОЛБАСШЫНЫҢ ҮРЕЙМЕН ҚАМТЫЛҒАН ЖАУЫНГЕРЛЕРДІҢ АРАСЫНДА ЖОЛ САЛДЫ.
ШАЙҚАС ТАН ИМПЕРИЯСЫ ШЕКАРАЛАРЫНЫҢ БАТЫСЫНА ЖЫЛЖУДЫ АЯҚТАДЫ. СОНЫМЕН ҚАТАР, ҚЫТАЙ ӘСКЕРІ АРАБ КҮШТЕРІНЕ АЙТАРЛЫҚТАЙ ЗАЛАЛ КЕЛТІРЕ АЛДЫ, БҰЛ ОЛАРДЫҢ ШЫҒЫСҚА, ЖЕТІСУҒА, ТҮРГЕШ ҚАҒАНАТЫНЫҢ ЖЕРІНЕ ЖЫЛЖУЫН ТОҚТАТТЫ. АНЬ ЛУШАНЬДІҢ КӨТЕРІЛІСІ ШАЙҚАСТАН КЕЙІН БІРНЕШЕ ЖЫЛДАН КЕЙІН ТАРАЛЫП ҚАЛҒАН ТАН ҚЫТАЙДЫҢ ҚУАТЫН ЖҰЛЫП АЛЫП, ИМПЕРАТОРДЫ ШЫҒЫСҚА ӨЗІНІҢ ШЕКАРА ГАРНИЗОНДАРЫН ҚАЙТАРЫП АЛУҒА МӘЖБҮР ЕТТІ.
АРАБТАР ДА ТАЛАС АЛҚАБЫНДА ҰСТАЙ АЛМАДЫ ЖӘНЕ ШАШҚА ШЕГІНДІ.
ДЕРЕК КӨЗДЕРДЕГІ ШАЙҚАСТЫҢ СИПАТТАМАСЫ ҚҰРҒАҚТЫҒЫМЕН ЕРЕКШЕЛЕНЕДІ, ЕКІ ЖАҚ ТА ОНЫ ЖЕҢІСПЕН САНАДЫ ЖӘНЕ ТАРИХШЫЛАР ӨЗ БАҒАЛАУЛАРЫНДА ОНЫҢ МӘНДЕРІН ЖҰМСАЙДЫ. ВАСИЛИЙ БАРТОЛЬДОМСОВЕТТІК ЖӘНЕ ОРТААЗИТТІК ҒАЛЫМДАР АТЛАС ШАЙҚАСЫНЫҢ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК-ТАРИХИ МАҒЫНАСЫНДА ӨРКЕНИЕТТЕРДІҢ ОРАСАН ҚАҚТЫҒЫСЫ РЕТІНДЕ ТАЛАП ЕТЕДІ, АЛАЙДА ҚЫТАЙ ЖӘНЕ КЕЙБІР БАТЫС ҒАЛЫМДАРЫ ШАЙҚАСТА ҚАТАРДАҒЫ ШЕКАРАЛЫҚ ТҮЙІСУДЕН АРТЫҚ ЕМЕС КӨРІНЕДІ. СОНЫҢ САЛДАРЫН ШАЙҚАС НАЗВАЮТ МЫНАДАЙ:
АРАБТАРДЫҢ ШЫҒЫСҚА ҚАРАЙ ЖЫЛЖУ ШЕГІ ҚОЙЫЛДЫ.
ИСЛАМ ТҮРКІ ХАЛЫҚТАРЫНЫҢ АРАСЫНДА ТАРАЛА БАСТАДЫ.
ҚАРЛҰҚТАР ТӘУЕЛСІЗ МЕМЛЕКЕТ ҚҰРДЫ.
ҚЫТАЙДЫҢ ӘСКЕРИ ТҰТҚЫНДАРЫ АРҚЫЛЫ ҚАҒАЗ ӨНДІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ БАТЫСҚА КІРДІ.
ҰЙҒЫРЛАР ШЫҒЫС ТҮРКІСТАНДАҒЫ ӨЗ МЕМЛЕКЕТІН ҚАЛПЫНА КЕЛТІРДІ.
ТАН ИМПЕРИЯСЫ ҚҰЛДЫРАУҒА КЕЛЕ БАСТАДЫ ЖӘНЕ БАТЫСҚА ҚЫТАЙ ТАРАЛУЫ 1000 ЖЫЛҒА ДЕРЛІК ТОҚТАТЫЛДЫ.
ТАЛАС (АТЛАС НЕМЕСЕ АТЛАХ) ШАЙҚАСЫНЫҢ МӘНІНІҢ БАҒАЛАНУЫНА ҚАРАМАСТАН, ОРТА АЗИЯНЫҢ БАТЫСЫНДАҒЫ ГЕОСАЯСИ ӨЗГЕРІСТЕР ТАН ӘУЛЕТІНІҢ ҚҰЛДЫРАУЫНАН ТУЫНДАДЫ, ОЛ АНЬ ЛУШАНЬДЫҢ ОРАСАН ЗОР БҮЛІГІН ҚОСА АЛҒАНДА, БІРҚАТАР ІШКІ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК СЕБЕПТЕРДІҢ САЛДАРЫНАН БОЛДЫ.
Атлах шайқасы б.з. 751 жылы Орта Азия аумағында Талас өзенінің жанында Араб халифаты мен Түркеш қағанаты мен Тан империясы (Қытай) арасында орын алды. Қытай Орта Азияда өз үстемдігін орнатуға ұмтылып, осы мақсаттарға 100000-ға жуық жауынгерлерді ірі күштерді жіберді. Осы уақытта арабтар Иран, Кавказ, Ауғанстан, бүкіл Таяу Шығысты бағындыра отырып, өз халифатын құрды. Қытай әскері бұл уақыт еншісінде Ташкент жойылды тамошнего билеушісі отырғызып, оның өзінің, адам.
Түргеш қаған Сұлук Қытай экспансиясынан қорқып, Араб халифін қытайлықтарға қарсы біріктіру үшін елші жіберді. Араб халифі түргештерге көмек көрсетуге өз жауынгерлерін ат пен түйелерге жіберді, жалпы саны 20-30 мың адам. Оларға түргештер және басқа да түрік тайпалары қосылды, одақтастардың саны 70-80 мың жауынгерлерді қамтыды.
Бір жағынан арабтар мен түргештер арасындағы шайқас Талас өзенінің жанында шілде айында басталды. Төрт күн ішінде әскерлер соғысты бастауға бел буған жоқ. Алайда, екі қуатты армияның қақтығысы кезінде, қолбасшы Зияд ибн Салихтың және Қытай басшылығымен араб, Гао Сяньчжидің басшылығымен екі жағынан құлап, 20-40 мың сарбаздан жараланды. Қытайлықтар жеңіліске ұшырап, бесінші күні олардың одақтастары карлуки арқасына соғылды.
Қытайлықтарға Орта Азияны бағындыру идеясынан бас тартуға тура келді. Қытайлық қолбасшы әрең тірі қалды, айдауыл жол арқылы тәртіпсіздікте шегінуші әскердің ортасынан. Арабтар, сондай-ақ әлсіреп, осындай ірі шайқастан кейін ұзақ уақыт бойы өзіне келе алмады. Орта Азиядағы олардың билігі берік емес, билік түріктердің қолында болды. Қытай мен араб халифатындағы саяси жағдай уақыт өте келе екі империяның шекара отрядтары өз шектеріне қайта оралуға мәжбүр етті.
Бұл ортағасырлық тарихтағы ең ірі шайқас Орта Азия елдері мен халықтарының тағдырында үлкен рөл атқарды. Түрік билеушілерінің дана саясатының арқасында Араб халифаты мен Қытай империясына саяси тәуелділікті болдырмау мүмкін болды. Жергілікті қағанандар исламды қабылдағанымен, Араб билігі осы жерлерге таралмады.
Қытай елдегі өзінің ішкі мәселелерімен айналыса бастады және батыстағы экспансия жоспарын кейінге қалдыруға тура келді. Атлах шайқасы Қытайдың Орта Азия жеріне 1000 жылға қарай жылжуын тоқтатты. Қарлұқтар мен ұйғырлар шайқасынан кейін өз мемлекеттерін қалпына келтірді, ал қытайлық әскери тұтқындар арқылы қағаз жасаудың құпиялары батысқа түсті.
Атлах шайқасы туралы мәлімет
Атлах шайкасының тарихи маңыздылығы - Школьные Знания.com
Атлах шайқасының тарихи маңызы
751 жылғы Талас шайқасының тарихи мәні
Талас шайқасы — Уикипедия
Диссертация Доктора Биологических Наук Матросов Александр
Сочинение Школьника На Тему О Многих Профессиях
Отчет По Учебной Практике Повар Кондитер Пм02
Эй Как Тебя Новичок Сочинение 9.2
Шаблон Сочинения Русский Язык