Ардашынская рэфлексія (частка чацвёртая)

Жыць з нянавісцю куды лягчэй, чым з любоўю. Бо любоў можа разбурыцца ўмомант, "аднаўляць" яе наноў вельмі складана, а нянавісць накопліваць у сабе куды лягчэй. Сеяць у душы любоў — гэта як будаваць дом з цэглы, а сеяць нянавісць — з саломы. Вядома, другі варыянт куды лягчэйшы, толькі ці доўга ён пратрымаецца?

Што толькі не рабіла я ў дзяцінстве з лістамі дрэў восенню! Анягож, я не абмяжоўвалася толькі стварэннем гербарыя для ўрокаў працы ў школе. Найбольш запомнілася "Школа юнага парфумера", калі лісты разам з рознымі кветкамі я закідвала ў банку і залівала ўсё вадой, а потым на некалькі дзён хавала гэты цуд. Самым вялікім расчараваннем было тое, што пах не атрымліваўся такім, якім я яго сабе ўяўляла, але ж вопыт гэты, бясспрэчна, запомніўся надоўга...

Мяне вельмі ўзрушыла апавяданне "Начная рапсодыя" Васіля Хомчанкі. Галоўны герой — папулярны кампазітар Ілья Калеснік, чалавек эгаістычны і ганарлівы. Ажаніўся ён не па каханні, а таму, што Вольга з'яўлялася "зручным, патрэбным у доме чалавекам": "яна была пакорлівая і паслухмяная, як добрае дзіця, была яго рэхам, «падушкай пад локаць»". Аднак у нейкі момант Вольга не вытрымала і пакінула Ілью і пасля гэтага кампазітар зразумеў, каго страціў... Аўтару выдатна ўдалося перадаць эмоцыі і пачуцці ўсіх герояў. Здавалася б, такіх гісторый я чула багата, але Васіль Хомчанка напісаў так пранікнёна і чулліва, што я яшчэ некалькі дзён думала над гісторыяй Вольгі і Ільі. А яшчэ мне спадабалася цытата: "Чалавеку часам проста патрэбна прысутнасць другога. Бываюць такія хвіліны ў кожнага. Адно палена і тое гарэць не можа".

"Гультаю ўсё няма калі: раніцай — росна, удзень — млосна, увечары — камары кусаюць", — адна з маіх улюбёных прыказак, а часам яшчэ і цудоўныя лекі ад пракрастынацыі.

Нават калі ў жыцці ўсё добра, з залежаў памяці раз-пораз любяць выплываць непрыемныя ўспаміны. Частка мяне знаходзіць апраўданні, а другая — упарта спрабуе даказаць адваротнае... Гэты сорам становіцца, як пісаў Мележ, "крыўдай-ганьбой, якую ні забыць, ні задушыць". А потым ты доўгі час ходзіш з пачуццём віны, пакуль не здарыцца нешта новае, за што табе будзе сорамна. І так да бясконцасці.

Чытала вершы Анны Ахматавай, якія пераклаў на беларускую мову Георгій Ліхтаровіч. Запомніўся твор "Я прыйшла к паэту ў госці", прысвечаны Аляксандру Блоку, дзе ёсць такія радкі:

У яго такія вочы,

Што запомніць кожны мусіць;

Мне ж найлепей, асцярожнай,

Не глядзець у іх зусім.

Верш адгукнуўся ў сэрцы і прымусіў успомніць тых, у чые вочы лепш было б не глядзець, але...

Часам іду аднекуль з адзіным жаданнем — не спыняцца. Прайсці ўсе шляхі і сцежкі, пабачыць усё, што толькі можа пабачыць пры дарозе, пачынаючы ад кавярняў, дарожных знакаў, валуноў і скончваючы пустымі бутэлькамі і счарнелым лісцем. Быццам дзякуючы гэтым крокам ачышчаецца душа, а можа, гэта сапраўды так?

Хочацца адчыніць фортку і проста дыхаць лістападаўскім усёпаглынальным паветрам. Гэта восень — самая хуткая восень у маім жыцці. І хоць мне ніколі не падабалася гэта пара года, цяпер я хачу, каб яна затрымалася... Яна, мая апошняя бесклапотная восень...