Адкрывай мяне асцярожна: Сардэчныя лісты Эмілі Дыкінсан да С'юзан Хантынгтан Дыкінсан

5

Раніца ў нядзелю–

Дзякуй маленькім мілым сняжынкам, таму што яны падаюць сёння, а не ў які-небудзь мітуслівы будзень, калі свет і ўсе турботы свету так бязлітасна адцягваюць мяне ад маёй паехаўшай сяброўкі. І табе таксама дзякуй, С’юзі, што ты ніколі не стамляешся ад мяне, альбо ж прынамсі ніколі не кажаш мне гэтага, і што, калі свет халодны, і бура ўздыхае так жаласліва, я ўпэўненая ў адным дарагім прытулку, адной схованцы ад буры! Звіняць званы, С’юзі, на поўначы, на ўсходзе і на поўдні, гэтаксама і твой вясковы звон, і людзі, што любяць Бога, збіраюцца на сустрэчу. Не ідзі, С’юзі, не на іх сустрэчу, але ж хадзем гэтай раніцаю са мной да царквы ў нашых сэрцах, дзе заўсёды звіняць званы, а прапаведнік, якога завуць Каханне, заступіцца за нас.

Усе пайдуць у звычайную царкву, каб пачуць звычайную пропаведзь; суровасць шторму трымае мяне пад вартай; і калі я сяджу, С’юзі, адна з вятрамі і табой, я яшчэ больш адчуваю сябе старым каралём, бо ведаю, што нават бядняк не парушыць гэту самотнасць, наш мілы Шабас. І дзякую табе за ліст, што прыйшоў у суботу ўначы, калі ўвесь свет быў спакойны; дзякую за каханне, якое ён прасьвідраваў ува мне, і за яго залатыя думкі і пэрлавыя пачуцці, якіх, я думала, сабрала цэлае вядро! Гэтай раніцай я гарую, С’юзі, бо не маю захаду сонца, каб пазалаціць табе старонку, ні затокі блакіту, ні нават маленькага пакою высока ў небе, як у цябе, каб навеяць мне думкі пра нябёсы, якія б я падаравала табе. Ты ведаеш, як я мушу пісаць табе – унізе, унізе, на зямлі. Ні захаду, ні зор, ні нават прыцемак, якія я магу паэтызаваць і даслаць табе! Але, С’юзі, у дарозе ліста да цябе будзе рамантыка – падумай пра горы і даліны, і рэкі, якія ён праміне, і пра кіроўцаў з кандуктарамі, якія шпарка данясуць яго да цябе. Ці не стане гэта паэмай, якая ніколі не будзе напісаная? Я думаю пра цябе, дарагая С’юзі, цяпер, не ведаю як і чаму, але ўсё даражэй і даражэй з кожным днём, і гэты салодкі месяц абяцанняў усё бліжэй і бліжэй; і я гляджу на ліпень іначай, чым раней – раней ён падаваўся мне зусім пасмяглым, і я амаль не любіла яго праз спякоту і пыл, але цяпер, С’юзі, гэта найлепшы месяц у гаду. Я мінаю фіялкі і расу, і раннія ружы, і робінсаў; я абмяняю іх усе на той злы і спякотны поўдзен, калі я магу лічыць гадзіны і хвіліны да твайго прыходу. О, С’юзі, я часта думаю, што паспрабую сказаць табе, як дужа ты дарага мне і як я цябе чакаю, але словы не ідуць, хоць слёзы пальюцца, і я сяджу расчараваная – але, дарагая, ты гэта ўсё ведаеш, тады чаму імкнуся расказаць табе? Не ведаю. У думках пра тых, каго кахаю, я губляю розум і часам баюся, што мне трэба адкрыць шпіталь для безнадзейна звар’яцелых, і прыкоўваць сябе там на ланцуг у такія хвілі, каб я не нашкодзіла табе.

Заўсёды, калі ззяе сонца, і заўсёды, калі ідзе шторм, заўсёды, заўсёды, С’юзі, мы помнім пра цябе. А вось што яшчэ апроч успамінаў, я табе не скажу, бо ты і сама ведаеш!

Калі б не дарагая Мэці, я не ведаю, што б мы рабілі, але яна так моцна цябе любіць і ніколі не стамляецца гутарыць пра цябе, і мы ўсе збіраемся і гутарым-гаманім, і гэта супакойвае нас больш, чым сумаванне па табе ў адзіноце.

Яшчэ толькі ўчора я пайшла да Мэці з намерам застацца на нейкі час, усяго крышачку праз усе даручэнні, якія я мусіла выканаць, і ты не паверыш, С’юзі, я прабавіла там гадзіну. Гадзіну, потым яшчэ гадзіну і яшчэ паўгадзіны і нават падумаць не магла, што мінула ўжо столькі хвілін. І як ты думаеш, пра што ж мы гутарылі ўвесь гэты час? Што б ты аддала, каб даведацца? Дай мне мімаходзь пабачыць свайго салодкага рысу, дарагая С’юзі, і я раскажу табе ўсё. Мы не гаварылі пра палітыкаў, не гаварылі пра каралёў, але час не вечны, і калі засаўка была паднятая, а дубовыя дзверы зачыненыя, С’юзі, я як ніколі дагэтуль зразумела, як многа ў гэтай хатцы захоўваецца таго, што дорага мне. У Мэці прыемна, як дома, але таксама і сумна. Узыходзіць маленькая памяць, і малюе, малюе, малюе, а самае дзіўнае, што яе палатно ніколі не бывае поўным, і я знаходжу яе там, дзе і пакінула, кожны раз, калі прыходжу, і каго яна малюе.

Ах, С’юзі, “не адважыўся сказаць”, а я не містар Катлер і не Дэніэл Бун, таму больш нічога не скажу. С’юзі, што б ты сказала, калі я скажу табе, што Генры Рут завітае да мяне вечарам на гэтым тыдні, і я паабяцала прачытаць яму некаторыя ўрыўкі з тваіх лістоў. І ты не будзеш супраць, С’юзі, бо ён так жадае пачуць іх, і я не буду чытаць нічога, што, як я знаю, ты не захочаш. Толькі некалькі ўрыўкаў, якія яму спадабаюцца. Надоечы я некалькі разоў яго бачыла і я захапляюся ім, С’юзі, бо ён так часта і прыгожа гаворыць пра цябе. І я ведаю, што ён такі адданы табе, нават калі ты далёка. Мы гаворым пра цябе, дарагая С’юзі, больш, чым пра што-небудзь іншае, ён кажа мне, якая ты цудоўная, і я адказваю, якая ты шчырая, і яго вялікія вочы прамяніста ўсміхаюцца, і ён падаецца такім радасным. Я ведаю, што ты была б не супраць, С’юзі, калі б ведала, колькі асалоды гэта прыносіць. Калі іншым вечарам я расказала яму пра ўсе твае лісты да мяне, ён выглядаў вельмі сумна, і я ведала, што ён скажа. Я адказала на пытанне, якое хацела задаць яго сэрца, і калі якім-небудзь прыемным вечарам, перад канцом гэтага тыдня, ты ўспомніш пра дом і Амгэрст, то ведай, Любая, што яны ўспамінаюць цябе, і што “двое ці трое” сабраліся дзеля цябе, з любоўя гутарачы пра цябе. Ці будзеш ты там сярод іх? Потым я знайшла новага, цудоўнага сябра і расказала яму пра дарагую С’юзі, і паабяцала пазнаёміць яго з табой, як толькі ты прыедзеш. Дарагая С’юзі, ва ўсіх сваіх лістах ёсць многа мілых рэчаў, пра якія я хацела б расказаць, але час не дазваляе, і ўсё ж не думай, што я пра іх забыла. О не, яны захоўваюцца ў маленькай скрыньцы, якая не хавае сакрэтаў. Ні моль, ні іржа не змогуць дасягнуць іх, але калі прыйдзе час, пра які мы марым, С’юзі, я прынясу іх, і мы будзем гутарыць і гутарыць пра іх, тыя бясцэнныя думкі пра сяброў. Як я любіла іх, і як я люблю іх цяпер, нічога, апроч самой С’юзі, не можа быць настолькі дарагім. С’юзі, я не пыталася, ці здаровая ты і ў добрым настроі? І я не магу зразумець чаму, хіба толькі ў тых, каго мы кахаем, ёсць нешта вечнае, бессмяротнасць і дужасць. Чаму ж падаецца, што любая хвароба і шкода збягуць, не адважацца прынесці зло, і С’юзі, пакуль цябе забралі ў мяне, я лічу цябе анёлам, а ты ведаеш, што нам кажа Біблія – “там няма хваробаў”. Але, дарагая С’юзі, ці добра табе, ці спакойна табе, бо я не хачу прымушаць цябе плакаць, спытаўшы, ці шчаслівая ты? Ты не бачыш плямы, С’юзі, бо я парушыла Шабас!

Дагары нагамі на першай старонцы

С’юзі, што мне рабіць? Тут не хопіць месца, не хопіць нават паловы, каб умясціць тое, што я хацела сказаць. Ці перадасі ты чалавеку, каторы робіць паперу, што я не маю да яго ні кропелькі павагі?!

На палях першай старонкі

І калі я атрымаю ліст? Калі гэта будзе зручна, С’юзі, а не калі я стамлюся і страчу прытомнасць? Ніколі!

На палях другой старонкі

Эмеліна ачуньвае так павольна. Бедны Генры. Я думаю, ён лічыць, што шлях сапраўднага кахання не вельмі роўны…

На палях трэцяй старонкі

Многа кахання ад маці і Віні, а таксама ад некаторых іншых, каторыя не адважваюцца адправіць…

На палях чацвёртай старонкі

Хто кахае цябе больш за ўсіх і думае пра цябе, калі астатнія спяць? Гэта Эмілі –

у лютым 1852

Каштоўныя камяні і золата, багацці кахання і сама С’юзан як каштоўны камень робяцца вобразным грунтам паэзіі Эмілі. Яе нараканні пра тое, што ў яе няма “захаду сонца, каб пазалаціць табе старонку” могуць адносіцца да таго, што Эмілі не мела магчымасці выкарыстаць пазалочаныя канцылярскія прылады, каб дадаць падарунак да свайго ліста. Містар Катлер – гэта амгэрцкі гандляр, Уільям Катлер, каторы ў 1842 г. ажаніўся з сястроў С’юзан Герыет. На палях друго старонкі Эмілі ўзгадвае Эмеліну Келаг і яе будучага мужа, Генры Нэша. У лісце да Осціна, які быў напісаны ў гэты ж час, узгадка пра “С’юзі” закрэсленая.

Станіслаў Вярба